Rác thải nhựa có nguồn gốc từ nhựa, thời gian để phân huỷ rất dài. Một ly nhựa, ống hút nhựa hoặc túi ni-lông… sau sử dụng nếu không được xử lý đúng cách mà chỉ chôn lấp, thải bỏ, hoặc đốt sẽ để lại nhiều nguy hại cho môi trường.
Ảnh hưởng xấu đến môi trường sống
Rác thải nhựa nếu chôn lấp vào đất sẽ phải mất hàng trăm năm mới có thể phân huỷ hoàn toàn. Quá trình phân huỷ, loại rác thải này bị phân rã thành mảnh nhựa, vi nhựa lẫn vào môi trường đất, nước, không khí.
Rác thải nhựa bị đốt làm sản sinh các loại khí độc cùng lượng lớn carbon và hidro. Ngoài ra, những hợp chất hữu cơ bay hơi như VOCs (Volatile Organic Compounds- các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi gốc carbon ở dạng rắn hoặc lỏng), dioxin, furan có trong quá trình đốt rác thải nhựa sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng không khí. Về lâu dài, các hợp chất này có khả năng gây ảnh hưởng tới tầng ozone, gây ra các bệnh giảm khả năng miễn dịch, rối loạn chức năng tiêu hoá, ung thư, ảnh hưởng đến sức khoẻ của con người và môi trường tự nhiên.
Trên thực tế, rác thải nhựa được phát sinh từ nhiều nguồn gốc khác nhau, trong đó chủ yếu từ các hoạt động sản xuất, sinh hoạt của con người. Khi càng nhiều người sử dụng, lượng rác này sẽ ngày càng tăng lên, môi trường sẽ phải chịu thêm nhiều áp lực. Mặt khác, các sản phẩm nhựa dùng một lần như ly, dĩa, muỗng, hộp xốp, túi ni-lông… thường bị vứt bừa bãi ra môi trường sau khi sử dụng.
Thống kê, bình quân mỗi hộ gia đình ở Việt Nam sử dụng khoảng 1kg sản phẩm nhựa dùng một lần hằng tháng. Trong khi đó, một bộ phận người dân chưa có thói quen phân loại rác tại nguồn, gây khó khăn trong quá trình thu gom và xử lý cho nhân viên môi trường, tốn thêm thời gian cho việc phân loại rác trước khi xử lý…
Chung tay giảm thiểu rác thải nhựa
Thời gian qua, Việt Nam đã ban hành và triển khai nhiều chính sách, chương trình, chiến lược quan trọng nhằm tăng cường quản lý chất thải nhựa và giảm thiểu ô nhiễm nhựa; triển khai mô hình hợp tác công - tư trong quản lý rác thải nhựa hướng tới kinh tế tuần hoàn; tích cực tham gia đàm phán Thoả thuận toàn cầu về chấm dứt ô nhiễm nhựa (INC) và nhiều sáng kiến quốc tế khác…
Theo báo cáo của Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP), mỗi năm thế giới sản xuất khoảng 430 triệu tấn nhựa, trong đó hơn hai phần ba là các sản phẩm sử dụng một lần, nhanh chóng trở thành rác thải, gây ô nhiễm đại dương, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái và sức khoẻ con người. Tại Việt Nam, ước tính phát sinh khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa mỗi năm, nhưng chỉ khoảng 27% được tái chế, phần lớn còn lại bị chôn lấp hoặc đốt bỏ, gây lãng phí tài nguyên, tiềm ẩn nhiều rủi ro, tổn hại nghiêm trọng tới môi trường và sức khoẻ cộng đồng.
Mới đây, UBND tỉnh Tây Ninh ban hành công văn đề nghị các cơ quan, đơn vị, tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể tổ chức các nội dung, hoạt động ý nghĩa, thiết thực, hiệu quả hưởng ứng Ngày Môi trường Thế giới 5.6 và Tháng hành động vì môi trường năm 2025, với trọng tâm là Chiến dịch toàn quốc “Chung tay giảm thiểu rác thải nhựa - Lan toả lối sống xanh”, nhằm huy động toàn xã hội tham gia các hoạt động thiết thực, đa dạng và lan toả sâu rộng.
Trong đó nhấn mạnh việc lấy truyền thông chính sách làm đòn bẩy thúc đẩy thực thi pháp luật, thay đổi hành vi và tạo chuyển biến rõ nét trong kiểm soát ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm do rác thải nhựa; khuyến khích sự tham gia chủ động của mạng lưới chuyên gia, doanh nghiệp, tổ chức chính trị - xã hội, cộng đồng dân cư; lồng ghép truyền thông với hành động thực tiễn, tạo tính lan toả, thu hút sự tham gia của người dân và xã hội; ra quân đồng loạt thực hiện vệ sinh môi trường, thu gom và phân loại rác thải nhựa tại nguồn ở đô thị, nông thôn, khu dân cư, trường học, cơ quan, sông hồ; khuyến khích nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng chế phẩm sinh học, công nghệ xanh, hạn chế bao bì nhựa và ni-lông khó phân huỷ, góp phần phát triển nông nghiệp sinh thái, tuần hoàn…
Bảo vệ môi trường gắn bó chặt chẽ với mục tiêu phát triển bền vững
Tỉnh đang tăng cường kiểm tra, giám sát các nguồn phát thải, khuyến khích các mô hình sản xuất - tiêu dùng xanh và phát triển các khu công nghiệp thân thiện với môi trường; xác định bảo vệ môi trường không phải là nhiệm vụ nhất thời, mà là một quá trình liên tục, gắn bó chặt chẽ với mục tiêu phát triển bền vững. Mỗi cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp được kêu gọi trở thành “chiến binh xanh” vì một Việt Nam không rác thải nhựa.
Theo ông Nguyễn Đình Xuân- Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, tỉnh đang đẩy mạnh thu hút đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao và công nghiệp ít phát thải; từng bước xây dựng các khu đô thị sinh thái, thân thiện với môi trường- hướng tới một “Tây Ninh xanh”, một Tây Ninh không chỉ phát triển nhanh mà còn phát triển bền vững. Điều này được thể hiện rõ trong các chủ trương của tỉnh là khuyến khích sản xuất sạch hơn, tiết kiệm năng lượng, tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo; hạn chế phát thải khí nhà kính; thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn với các hoạt động tái chế, tái sử dụng và tận dụng triệt để tài nguyên thiên nhiên.
Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Tây Ninh ban hành văn bản đề nghị các chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế cửa khẩu và các doanh nghiệp trong khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế hạn chế sử dụng, giảm thiểu, phân loại, thải bỏ chất thải là sản phẩm nhựa sử dụng một lần và bao bì nhựa khó phân huỷ sinh học.
Đơn vị này nhấn mạnh, từ ngày 1.1.2026, không cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cho dự án sản xuất và nhập khẩu túi ni-lông khó phân huỷ sinh học có kích thước nhỏ hơn 50cm x 50cm và độ dày một lớp màng nhỏ hơn 50µm, trừ trường hợp sản xuất để xuất khẩu hoặc sản xuất, nhập khẩu để đóng gói sản phẩm, hàng hoá bán ra thị trường. Sau ngày 31.12.2030, không cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cho dự án sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa sử dụng một lần (trừ sản phẩm được chứng nhận nhãn sinh thái Việt Nam), bao bì nhựa khó phân huỷ sinh học (gồm túi ni-lông khó phân huỷ sinh học, hộp nhựa xốp đóng gói, chứa đựng thực phẩm) và sản phẩm, hàng hoá chứa vi nhựa, trừ trường hợp sản xuất để xuất khẩu và trường hợp sản xuất, nhập khẩu bao bì nhựa khó phân huỷ sinh học để đóng gói sản phẩm, hàng hoá bán ra thị trường.
