Hiện nay, các hình thức mại dâm ngày càng tinh vi, len lỏi vào từng ngóc ngách đời sống, từ không gian thực đến thế giới ảo. Bên cạnh việc xử lý bằng biện pháp hành chính, hình sự, chúng ta cũng cần một cách tiếp cận toàn diện và nhân văn.

Pháp lệnh của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội số 10/2003/PL-UBTVQH11 ngày 17.3.2003 về phòng chống mại dâm xác định mại dâm là hành vi mua dâm, bán dâm. Đây là định nghĩa pháp lý mang tính cốt lõi trong việc xử lý các hành vi vi phạm. Hệ thống pháp luật Việt Nam hiện hành quy định rõ và nghiêm khắc đối với hành vi chứa mại dâm, tổ chức hoạt động mại dâm, cưỡng bức, môi giới, bảo kê mại dâm và lợi dụng kinh doanh dịch vụ để hoạt động mại dâm. Việc nhận diện đúng hành vi vi phạm là cơ sở quan trọng để phát hiện và xử lý hiệu quả. Những hành động như cho thuê phòng phục vụ mại dâm, sắp xếp địa điểm, bảo kê, dùng uy tín để che chắn cho hoạt động mại dâm đều cấu thành hành vi vi phạm pháp luật và cần bị xử lý nghiêm minh theo quy định.

Hoạt động mại dâm đang có xu hướng chuyển sang các hình thức trá hình khó phát hiện như “gái gọi” qua mạng xã hội, mại dâm hợp đồng, mối quan hệ “sugar baby, sugar daddy” hay “bạn đồng hành, tình phí tự nguyện” dưới hình thức du lịch, thuê người yêu. Không gian mạng trở thành “địa bàn” thuận lợi để hoạt động mại dâm nhờ sự tiếp tay của các nhóm kín, nền tảng mạng xã hội như Facebook, Zalo, TikTok, các ứng dụng hẹn hò… khiến công tác kiểm tra, xử lý gặp không ít khó khăn.

Tây Ninh có đường biên giới tiếp giáp Campuchia dài khoảng 240km, cùng tốc độ phát triển nhanh của các khu công nghiệp và lượng lớn lao động nhập cư đã tạo ra không ít áp lực cho công tác phòng, chống mại dâm. Theo thống kê năm 2024, trên địa bàn tỉnh có 1.012 cơ sở kinh doanh dịch vụ dễ phát sinh tệ nạn mại dâm. Qua kiểm tra, cơ quan chức năng đã xử phạt hành chính 8 cơ sở có liên quan đến mại dâm, xử lý 2 đối tượng mua dâm, 5 đối tượng bán dâm và khởi tố 2 đối tượng chứa mại dâm. Công an tỉnh triệt phá 2 tụ điểm mại dâm, xử lý hình sự 1 đối tượng và xử phạt hành chính 4 đối tượng khác với tổng số tiền 3,8 triệu đồng. Tuy nhiên, con số thực tế được đánh giá cao hơn nhiều do tính chất trá hình, di động và tinh vi của hoạt động mại dâm hiện nay.

Từ thực tiễn địa phương, chị Nguyễn Thị Huệ Trang, công chức Văn hoá - Xã hội phường Ninh Sơn, TP. Tây Ninh chia sẻ: “Không ít cơ sở kinh doanh cà phê, karaoke ký hợp đồng lao động không rõ ràng về lương, thưởng, quyền lợi. Khi không kiểm soát được lao động môi trường này rất dễ bị biến tướng. Có trường hợp chủ quán không trực tiếp điều hành nhưng tạo điều kiện cho nhân viên bán dâm”.

Công tác tuyên truyền được tỉnh xác định là mũi nhọn trong phòng, chống mại dâm. Năm 2024, toàn tỉnh tổ chức 40 cuộc tuyên truyền với hơn 4.400 lượt người tham dự, phát hơn 4.000 tờ rơi. Báo Tây Ninh đăng tải 30 bài viết; Đài Phát thanh - Truyền hình Tây Ninh phát sóng 32 tin và 10 chuyên mục chuyên đề. Các trung tâm văn hoá, thể thao và truyền thanh cấp huyện phát 347 tin, 157 bài và 28 chuyên mục, với tổng thời lượng 124 giờ. Nội dung tuyên truyền tập trung vào Pháp lệnh Phòng, chống mại dâm năm 2003; Điều 327, 329 Bộ luật Hình sự 2015; Nghị định 178/2004/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Học sinh một trường THPT trong buổi truyền thông phòng, chống mua bán người

Sở Giáo dục và Đào tạo lồng ghép nội dung phòng, chống mại dâm trong các buổi sinh hoạt chuyên đề tại trường học cho hơn 4.000 học sinh tại 12 trường THPT và treo băng-rôn tại 140 cơ sở giáo dục. Trên nền tảng số, Sở Thông tin và Truyền thông phát hành 13 video và hơn 300 lượt tin bài trên các kênh như: Cổng thông tin điện tử, Fanpage 1022 Tây Ninh, Zalo OA 1022…

Công tác phối hợp liên ngành được tăng cường mạnh mẽ. Các sở, ban, ngành, đoàn thể tỉnh được giao nhiệm vụ cụ thể, phân bổ kinh phí.

Điểm đặc biệt là công tác tuyên truyền không chỉ dừng lại ở việc phổ biến pháp luật, mà còn chú trọng bồi dưỡng kỹ năng cho đội ngũ tuyến đầu: cụ thể, tổ chức lớp tập huấn các quy định pháp luật về phòng, chống tệ nạn xã hội cho 274 thành viên của Đội công tác xã hội tình nguyện các xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh; tập huấn về phòng, chống tệ nạn xã hội cho 112 thành viên của Đội kiểm tra liên ngành Văn hoá - Xã hội cấp huyện, xã trên địa bàn tỉnh Tây Ninh; tập huấn nâng cao năng lực cho 105 cán bộ làm công tác hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trên địa bàn tỉnh.

Việc rà soát, thống kê và kiểm tra cơ sở kinh doanh dịch vụ có nguy cơ phát sinh mại dâm được duy trì thường xuyên. Đội kiểm tra liên ngành Văn hoá - Xã hội các cấp đã tổ chức 722 cuộc kiểm tra tại 1.580 lượt cơ sở kinh doanh dịch vụ dễ phát sinh tệ nạn xã hội, tập trung vào các loại hình như karaoke, lưu trú, internet, massage, cà phê hát với nhau... Kết quả, 6 cơ sở bị xử phạt vi phạm hành chính với tổng số tiền 52,2 triệu đồng. Đồng thời, để ngăn chặn kịp thời các hành vi vi pháp luật, nhất là các hành vi liên quan đến mại dâm, thực hiện tốt công tác phòng chống mại dâm tại khu vực biên giới, Bộ đội Biên phòng và Công an tỉnh thường xuyên tuần tra, kiểm tra các cơ sở lưu trú, karaoke, nhà nghỉ… ở khu vực biên giới. Qua kiểm tra, chưa phát hiện vụ việc vi phạm liên quan đến mại dâm.

Dưới góc nhìn xã hội học, mại dâm còn là biểu hiện của các vấn đề xã hội sâu xa như nghèo đói, bất bình đẳng giới, thiếu kỹ năng sống và tổn thương tâm lý. Tiến sĩ Khuất Thu Hồng- chuyên gia nghiên cứu về giới, tình dục và hoà nhập xã hội, từng nhấn mạnh: “Mại dâm là việc trao đổi sự thoả mãn tình dục lấy tiền hoặc bất cứ một giá trị vật chất nào khác. Đó là một công việc kinh doanh nhằm cung cấp sự thoả mãn ngoài phạm vi quan hệ vợ/chồng và bạn bè”. Cách nhìn này không nhằm biện minh cho mại dâm, mà mở ra hướng tiếp cận nhân văn hơn trong xây dựng chính sách hỗ trợ, phòng ngừa.

Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn hiện nay chính là cách tiếp cận và hỗ trợ người bán dâm- những cá nhân chịu nhiều kỳ thị xã hội, mặc cảm bản thân và thường có xu hướng khép mình. Họ ít khi chủ động tìm kiếm sự giúp đỡ, càng khó mở lòng chia sẻ với cán bộ, cộng tác viên công tác xã hội.

Sự dè dặt đó bắt nguồn từ những tổn thương sâu sắc. Một phụ nữ từng hành nghề mại dâm, xin được giấu tên, đã kể lại câu chuyện của mình: “Em bị lừa bán sang Campuchia khi mới 19 tuổi. Trở về sau thời gian bị bóc lột, em tưởng sẽ được gia đình chở che, nhưng lại chỉ nhận về những lời miệt thị, khinh rẻ. Em bỏ đi, rồi quay lại, nhưng cha mẹ vẫn lạnh lùng như thể không có đứa con này trên đời. Em tiếp tục rời nhà và sống như thế suốt gần 2 năm nay. Nhiều người nghĩ tụi em là loại lười lao động, nhưng đâu ai biết chúng em cũng từng muốn sống tử tế, có điều, không biết bắt đầu lại từ đâu. Nhiều lần bị bắt, bị xúc phạm, em đau lòng lắm. Nếu có người hiểu và thật sự muốn giúp, có lẽ em sẽ đủ can đảm làm lại cuộc đời”.

Câu chuyện của người phụ nữ ấy không phải là cá biệt. Đó là một minh chứng sống động cho thực trạng nhiều phụ nữ rơi vào con đường mại dâm không phải do họ lựa chọn, mà bị đẩy bởi bạo lực, nghèo đói, lừa đảo, thiếu sự bảo vệ và thấu hiểu từ xã hội.

Để công tác phòng, chống mại dâm đạt hiệu quả bền vững, đã đến lúc cần thay đổi tư duy tiếp cận từ trừng phạt sang nhân văn. Mại dâm là biểu hiện của nhiều bất cập xã hội, do đó không thể xử lý hiệu quả chỉ bằng biện pháp hành chính. Một chiến lược toàn diện, phối hợp đồng bộ giữa chính quyền, các ngành chức năng và cộng đồng là điều tất yếu. Trong đó, việc tuyên truyền nâng cao nhận thức, tạo sinh kế bền vững cho nhóm yếu thế và hoàn thiện chính sách pháp luật chính là nền tảng để bảo vệ giá trị đạo đức, bảo đảm an ninh xã hội và giữ gìn phẩm giá con người. Chỉ khi cả xã hội cùng hành động, mới có thể từng bước đẩy lùi và kiểm soát được tệ nạn mại dâm trong bối cảnh mới.

Bài, ảnh: SÔNG HƯƠNG
Thiết kế: Ngọc Trâm