Timgad là một thành phố của La Mã nằm ở Algeria. Nơi đây được hoàng đế Trajan thành lập vào năm 100. Người Vandal đã xâm chiếm được thành phố này vào thế kỷ 5. Sau đó, vào thế kỷ 7, người Berber đã chiếm được vùng đất Timgad. Vì vậy, thành phố La Mã thịnh vượng trên đã biến mất khỏi lịch sử cho đến khi giới khảo cổ khai quật nó vào năm 1881.

Thành phố Mohenjo-Daro được xây dựng vào năm 2600 trước công nguyên (nay là lãnh thổ Pakistan). Đây từng là một trong những khu định cư đô thị cổ xưa nhất thế giới. Vào khoảng năm 1700 trước công nguyên, thành phố cổ đại này biến mất khỏi lịch sử và mãi đến những năm 1920, người ta mới tìm thấy những tàn tích về thành phố huyền thoại Mohenjo-Daro.

Great Zimbabwe là một khu di tích cổ bằng đá khổng lồ được người Bantu xây dựng vào thế kỷ 11 và tồn tại trong hơn 300 thế kỷ. Vào thời kỳ hưng thịnh, đây là nơi cư ngụ của khoảng 18.000 người dân. Tuy nhiên, do bất ổn chính trị, thương mại giảm sút cũng như biến đổi khí hậu nên người dân đã rời bỏ thành phố này.

Hatra là một thành kiên cố rộng lớn đã tồn tại trong suốt thời gian cai trị của Đế quốc Parthia. Nơi đây đã đứng vững trước nhiều cuộc xâm lược của đế chế La Mã. Bởi lẽ, những bức tường và tháp cao, dày ở Hatra khiến quân địch khó có thể công phá. Năm 241, nơi này bị đế chế Sassanid tấn công và phá hủy nhiều công trình.

Theo các tài liệu lịch sử, phải mất hơn 1.000 năm để xây dựng thành phố Sanchi. Quá trình xây dựng bắt đầu từ thế kỷ 3 đến thế kỷ 13. Nơi đây bắt đầu suy giảm vị thế khi đạo Phật ở Ấn Độ không còn ở giai đoạn thịnh vượng. Những người Sanchi đã bắt đầu rời thành phố. Kể từ đó, nơi này bị những khu rừng che lấp. Mãi đến năm 1818, thành phố này đã được một sĩ quan người Anh phát hiện.

Hattusa từng là thủ đô của đế chế Hittite trong thế kỷ 17. Vào năm 1200 trước Công nguyên, thành phố này bị phá hủy một phần và bị bỏ hoang hoàn toàn sau đó khi 40.000 - 50.000 người dân rời bỏ nơi này. Các chuyên gia khảo cổ phát hiện ra thành phố Hattusa vào đầu thế kỷ 20.

Chan Chan là thành phố lớn nhất thời tiền Columbus Mỹ. Nơi đây được gọi là thành phố gạch sống vì vật liệu xây dựng nên những công trình ở đây toàn bộ là gạch không nung. Chan Chan được xây dựng vào năm 850 và bị đế chế Inca chinh phục vào năm 1470.

Mesa Verde nằm ở phía tây nam Colorado. Đây từng là nơi sinh sống của người Anasazi cổ đại. Vì một số lý do, người dân sống ở thành phố này đã rời đi nơi khác sinh sống vào năm 1300. Những tàn tích về thành phố cổ này vẫn còn nguyên vẹn kể từ đó.

Persepolis là thủ đô cổ xưa của Ba Tư. Nơi đây từng là trung tâm diễn ra các nghi lễ và là thủ đô của đế chế Ba Tư. Nơi đây bị thiêu rụi khi Alexander đại đế chinh phục đế chế Ba Tư vào năm 331.

Leptis Magna là một trong những thành phố nổi tiếng nhất của đế chế La Mã. Đây còn là thành phố giàu có khi trở thành trung tâm giao thương giữa Địa Trung Hải và sa mạc Sahara. Thành phố này bắt đầu suy tàn dưới sự cai trị của Hoàng đế Septimius Severus. Vì vậy, Leptis Magna trở thành tàn tích kể từ năm 642.

T.T (st)