Tuy nhiên, do bị các thế lực phản động, thù địch bên ngoài lợi dụng, kích động, ngay sau ngày 30.4.1975, tập đoàn Pol Pot đã phản bội lại sự nghiệp cách mạng của nhân dân Campuchia, phá hoại truyền thống đoàn kết hữu nghị của nhân dân hai nước Việt Nam- Campuchia, thực hiện chính sách diệt chủng ở Campuchia và xâm lược biên giới Tây Nam của Việt Nam, kích động hận thù giữa hai dân tộc.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Văn Chiến ôn lại kỷ niệm 40 năm chiến thắng chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam và cùng quân dân Campuchia chiến thắng chế độ diệt chủng.

Trước đó, với tinh thần kiên trì, giữ vững thiện chí, hòa bình, Tỉnh ủy Tây Ninh đã chỉ đạo các cấp, các ngành, các lực lượng đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục cho cán bộ, đảng viên, nhân dân và lực lượng vũ trang kiềm chế, không bị cuốn vào cuộc chiến tranh không mong muốn, không mắc mưu kẻ xấu, hòng chia rẽ tình đoàn kết giữa hai dân tộc, đồng thời nhiều lần đề nghị thương lượng, giải quyết trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền của hai bên.

Thế nhưng, bất chấp nguyện vọng hòa bình của Việt Nam, tập đoàn Pol Pot (Campuchia) đã cắt đứt mọi quan hệ và truyền thống, chống đối Việt Nam, xem Việt Nam là kẻ thù số 1, khơi dậy những vấn đề mà lịch sử để lại và vu cáo Việt Nam một cách vô căn cứ, gây chia rẽ, kích động thù hằn giữa hai dân tộc, tạo cớ cho những hành động gây chiến tranh giữa hai nước.

Sau trận tiến công tàn sát người dân Việt Nam tại 14/16 xã biên giới thuộc tỉnh An Giang vào ngày 30.4.1977; đến ngày 25.9.1977, Pol Pot tập trung lực lượng mạnh gồm 9 sư đoàn, mở cuộc tấn công vào các tỉnh An Giang, Kiên Giang, Long An, Đồng Tháp và Tây Ninh.

Tại Tây Ninh, đêm 24 rạng ngày 25.9.1977, tập đoàn phản động Pol Pot huy động lực lượng quân đội lớn đồng loạt tấn công một số khu vực thuộc hai huyện Bến Cầu, Tân Biên và lan rộng ở hầu hết 18 xã thuộc 4 huyện biên giới của Tây Ninh. Chúng đốt phá, cướp bóc, tàn sát nhân dân Tây Ninh dã man như thời trung cổ, gây thiệt hại nghiêm trọng về người và của.

Chỉ trong một đêm, ở xã Tân Lập của huyện Tân Biên đã có 592 người bị giết hại; trong đó, có 11 thầy cô giáo của một trường tiểu học bị chúng sát hại tập thể, 22 người khác bị trói chung với nhau và chịu chết cháy trong một ngôi chùa, 20 gia đình bị chúng giết hại không còn một ai.

Ở huyện Bến Cầu có 230 người bị tàn sát dã man. Huyện Châu Thành có 87 người bị chúng giết chết thảm. Với hành động tấn công tàn sát dân ta trên địa bàn biên giới, quân Pol Pot còn sử dụng pháo tầm xa bắn vào những nơi đông dân cư với ý đồ dọn đường cho lực lượng bộ binh đánh thọc sâu vào thị xã Tây Ninh.

Trước những hành động dã man của Pol Pot, cùng với cả nước, quân và dân Tây Ninh buộc phải chiến đấu để bảo vệ chủ quyền biên giới Tây Nam thiêng liêng của Tổ quốc. Thời gian đầu chiến đấu bảo vệ biên giới, chỉ trong tháng 10, 11.1977, cùng với các đơn vị của Quân khu 7 và Quân đoàn 4, lực lượng vũ trang Tây Ninh đã chiến đấu hơn 120 trận, loại khỏi vòng chiến đấu 1.750 tên địch, đánh thiệt hại 6 tiểu đoàn, 4 đại đội, thu giữ hơn 400 súng các loại. Quân ta đã ngăn chặn được các đợt tấn công của Pol Pot vào sâu trong đất Tây Ninh.

Sau thất bại trên, bước sang năm 1978, Pol Pot đã tăng cường lực lượng, từ 5 sư đoàn lên 9 sư đoàn quân chủ lực trên dọc trên tuyến biên giới Tây Ninh. Trong khi đó, về phía ta, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã cùng với Quân khu 7, Quân đoàn 4 nhanh chóng chỉ đạo củng cố lực lượng mọi mặt, chuẩn bị cho những trận chiến mới.

Trong 6 tháng đầu năm 1978, lực lượng vũ trang Tây Ninh đã phát triển được 2 trung đoàn bộ binh, tổ chức 1 tiểu đoàn pháo binh và 4 đại đội thiết giáp, trinh sát, đặc công, thông tin. 4 huyện biên giới, mỗi huyện tổ chức 1 đại đội. Các đơn vị chủ lực của Quân khu 7 cũng được tăng cường cho tuyến biên giới Tây Ninh.

Bia chứng tích tội ác của Tập đoàn Pol Pot-Ieng Sary tại xã Tân Lập, huyện Tân Biên, nơi 11 thầy cô giáo bị thảm sát.

Với lực lượng đã có, thực hiện chủ trương của Tỉnh ủy, UBND tỉnh Tây Ninh, chấp hành mệnh lệnh “Tất cả chuyển thế tiến công” của Bộ tư lệnh Quân khu 7, từ ngày 21.12.1977, các lực lượng vũ trang trên tuyến biên giới Tây Ninh bắt đầu chuyển sang thế tiến công, làm chủ chiến trường, giải phóng hoàn toàn vùng biên giới huyện Tân Biên và Châu Thành.

Riêng khu vực huyện Bến Cầu, quân ta đánh lui địch về phía biên giới hơn 10 km. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ giải phóng đất đai, giữ vững được biên giới, ta tổ chức lực lượng xây dựng, củng cố tuyến phòng thủ, chuẩn bị cho cuộc chiến đấu thắng lợi hoàn toàn trong chiến tranh bảo vệ biên giới.

Chấp hành sự chỉ đạo của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, thực hiện Nghị quyết Tỉnh ủy Tây Ninh về xây dựng tuyến phòng thủ biên giới, các cấp chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể tỉnh mỗi ngày huy động hàng ngàn lượt đồng bào, chiến sĩ xây đắp bờ thành biên giới. Hàng trăm kilomet bờ thành, xây dựng các xã, ấp chiến đấu trên 15 xã biên giới, hơn 7 ngàn thanh niên nhập ngũ trong hai năm 1978, 1979.

Bước sang giai đoạn tiến công quyết định, các lực lượng vũ trang tỉnh phối hợp với quân chủ lực của Quân khu, của Bộ, giáng cho kẻ thù những đòn chí mạng, loại khỏi vòng chiến đấu gần 10 ngàn tên địch, thu hơn 675 súng, hơn 700 tấn đạn. Đến ngày 7.1.1979, lực lượng vũ trang Tây Ninh cùng với Quân khu và các Quân đoàn của Bộ đã phối hợp với lực lượng vũ trang Campuchia đánh đổ hoàn toàn chế độ diệt chủng Pol Pot.

Để giành được những thắng lợi to lớn đó, quân dân Tây Ninh phải gánh chịu những tổn thất không nhỏ. Đã có 3.456 cán bộ, chiến sĩ hy sinh và bị thương, 1.216 đồng bào bị Pol Pot giết hại, 800 nhà cửa bị thiêu cháy, hàng loạt xã, ấp bị tàn phá nặng nề.  

Trong những năm tháng chiến tranh, mặc dù còn rất nhiều khó khăn, thiếu thốn, nhưng với tinh thần nhường cơm, sẻ áo, giúp nhau trong cơn hoạn nạn, xem “những người Campuchia chân chính là bạn”, từ tháng 9.1977 đến tháng 12.1978, Tây Ninh đã cưu mang và giải quyết nhu cầu về chỗ ăn, ở, mặc, chữa bệnh cho gần 30 ngàn người dân Campuchia sang lánh nạn.

Sau khi biên giới trở lại bình yên, chế độ diệt chủng Pol Pot đã bị đánh đổ, với tinh thần giúp bạn cũng là tự giúp mình, vì nhiệm vụ của dân tộc và nghĩa vụ quốc tế, trong 10 năm (1979- 1989), thực hiện chỉ đạo của Trung ương, cùng với các tỉnh, lực lượng khác, Tây Ninh đã cử nhiều đoàn chuyên gia và hỗ trợ nhiều nhân lực, của cải vật chất giúp bạn, mà trực tiếp là tỉnh Kampong Cham xây dựng lại chính quyền, truy quét tàn dư phản động, tổ chức lại sản xuất, phát triển kinh tế- xã hội, ổn định cuộc sống nhân dân.

Bằng sự nỗ lực, ý thức trách nhiệm, sự hợp tác, tạo điều kiện của nước bạn, quân và dân Tây Ninh đã hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, góp phần củng cố, vun đắp mối quan hệ láng giềng, đoàn kết, hữu nghị giữa hai dân tộc Việt Nam- Campuchia nói chung và giữa chính quyền, nhân dân Tây Ninh với nhân dân Campuchia giáp biên nói riêng.

Đại Dương

(Trích phát biểu của Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Văn Chiến tại lễ kỷ niệm 40 năm ngày chiến thắng chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc và cùng quân dân Campuchia chiến thắng chế độ diệt chủng)