Vào một ngày đầu tháng 8.2009 trời mưa tầm tã có một bà già đội chiếc nón lá trên tay cầm một gói giấy nhỏ có bọc ni lông bên ngoài đi vào trụ sở UBND xã Tân Hội, huyện Tân Châu, xin được gặp chính quyền có công việc riêng. Đó là bà Phan Thị Liên, sinh năm 1934, quê ở Tiên Thuận, huyện Bến Cầu, Tây Ninh, đang thường trú ở xã Tân Hội.

Cán bộ văn phòng uỷ ban đã hướng dẫn bà tới gặp anh Phan Hoàng Lưu cán bộ Tư pháp xã. Khi đó có nhiều người dân đến giải quyết công việc. Anh Lưu mời bà ngồi và hỏi: Bà cần giải quyết công việc gì ạ. Bà nói: Tôi đến là để trao lại cho chính quyền tấm ảnh của Bác Hồ. Anh Lưu rất ngạc nhiên, cầm xem bức ảnh Bác Hồ, in trên bìa báo Newsweek, có đề dòng chữ bằng tiếng Anh: ngày 15.9.1969.

Bà Phan Thị Liên và tấm hình của Bác Hồ.

Anh nói với bà: Tấm ảnh của Bác Hồ đã lâu lắm rồi, sao bà vẫn giữ được nay lại trao cho chính quyền? Bà nói: Tấm hình của Bác, vợ chồng tôi giữ gìn từ thời Mỹ nguỵ, nay tôi già yếu rồi không biết sống chết lúc nào nên tôi muốn trao lại cho chính quyền cách mạng. Nâng niu tấm hình Bác trên tay, anh Lưu xúc động hỏi: Vậy bà có yêu cầu gì không? Bà nói chậm rãi: Tôi đến trao cho chính quyền tấm hình của Bác là vui mừng lắm rồi, tôi không đòi hỏi gì cả. Vì lúc đó nhân dân chờ giải quyết công việc quá nhiều nên anh Lưu nói với bà: Chúng cháu cảm ơn bà, nhưng bà thông cảm cứ cầm ảnh của Bác về đi, chiều nay cháu sẽ cùng ban ngành đoàn thể đến thăm bà.

Khoảng hơn 17 giờ chiều hôm đó, dù trời mưa lất phất, chúng tôi thay mặt Uỷ ban Mặt trận xã cùng với anh Lưu cán bộ Tư pháp lên thăm bà Phan Thị Liên. Chúng tôi tới nhà lúc bà vừa đi bán vé số về. Chúng tôi hỏi thăm mới biết bà không có con và chồng bà đã chết từ lâu, bà ở đậu nhà một người cháu, hằng ngày đi bán vé số để kiếm sống. Thấy chúng tôi đến bà rất vui mừng, bà lấy chiếc túi xách treo ở trên tường xuống, trong đó có một gói ni lông cuộn tròn, gói cất cẩn thận giấy chứng minh của bà, thẻ căn cước của chồng bà và ảnh Bác Hồ. Hình của Bác được in trên trang bìa của tờ báo Newsweek (Tuần tin tức), số ra ngày 15.9.1969, tức là số báo phát hành sau ngày Bác từ trần 13 ngày.

Bà Liên kể lại: Trước kia vợ chồng bà ở 457/56 đường Lê Văn Duyệt, thành phố Sài Gòn, nay là đường Cách mạng Tháng 8, phường 13, quận 10, thành phố HCM. Chồng bà tên là Hồ Kim Biểu, sinh năm 1920, làm nghề thợ bạc thuê cho một tiệm kim hoàn. Do nhà nghèo lại không có con nên bà đi phụ việc nhà cho người ta.

Vào một ngày cuối tháng 9.1969 khoảng 11 giờ đêm, gia đình bà nghe tiếng súng đạn bắn nhau dữ dội. Khoảng 1 giờ sáng bỗng có tiếng gõ cửa nhà bà, chồng bà Liên nói: Đêm khuya súng đạn dữ dằn thế này ai lại đến gõ cửa? Ông vặn chiếc đèn dầu cho sáng lên rồi ra mở cửa. Bước vào nhà là một anh bộ đội giải phóng, anh chào ông bà và nói giọng Bắc: “Chúng tôi đánh nhau với quân Mỹ nguỵ, do đêm tối tôi bị lạc đơn vị, vào xin gia đình miếng nước”. Bà lấy nước cho anh uống và hỏi anh có đói thì bà đi nấu cơm? Anh bộ đội nói, chỉ xin nước uống rồi đi ngay, anh phải tìm gặp đơn vị trước khi trời sáng. Anh vừa uống nước vừa thăm hỏi vợ chồng bà. Sau đó anh mở cái túi da đeo ở bên hông lấy ra một tấm hình đưa cho ông bà và nói: Đây là hình của Bác Hồ Chí Minh, chúng tôi cắt lấy ở một tờ báo để đơn vị làm lễ thờ cúng Bác. Tôi đi tìm đơn vị, chưa biết sẽ ra sao, nhưng tôi tin tưởng gửi cho anh chị giữ gìn, đừng để bọn Mỹ nguỵ nó biết… Nói rồi anh bộ đội vội vàng đi ngay. Vợ chồng ông bà đều biết Bác Hồ là vị cứu tinh của dân tộc Việt Nam, Bác chỉ một lòng lo cho nước cho dân, chỉ có Bác lãnh đạo mới giành được độc lập tự do, thống nhất đất nước và đem lại cơm no áo ấm cho nhân dân.

Bà Liên lau những giọt nước mắt và thật thà tâm sự: Vợ chồng tôi nghe mọi người nói nhiều, ca ngợi nhiều về Bác Hồ nhưng chưa một lần được nhìn thấy hình ảnh của Bác. Lúc ấy được cầm trên tay, được ngắm nhìn và được giữ gìn tấm hình của Bác, vợ chồng tôi vô cùng sung sướng, đã cất giữ cẩn thận và bí mật. Thỉnh thoảng đêm khuya vắng vẻ chúng tôi lại lấy hình của Bác ra coi, sau đó lại cất giấu kỹ càng”.

Một thời gian sau chồng bà Liên bị bệnh nặng, biết không thể sống được ông kêu bà lấy tấm hình của Bác ra cho ông coi. Ông nâng niu ảnh Bác và căn dặn bà: Bà phải giữ gìn ảnh Bác Hồ cẩn thận, sau này hoà bình, bà già yếu không giữ được nữa thì trao lại cho chính quyền cách mạng. Gần 40 năm qua, bà Liên đã di chuyển nhiều nơi, vất vả lam lũ để kiếm sống. Tài sản, tư trang của bà, qua nhiều thay đổi, không còn giữ được gì, chỉ riêng bức ảnh Bác Hồ bà vẫn đem theo và trân trọng giữ gìn cho đến nay. Nhận bức ảnh Bác in trên bìa một tờ báo nước ngoài, chúng tôi hiểu không chỉ dân tộc ta kính yêu Bác, mà ngay cả kẻ thù cũng rất cảm phục Người. Trước khi từ giã bà Liên, anh Phan Hoàng Lưu hỏi: Má già yếu khó khăn như vậy, má có đề nghị chính quyền, đoàn thể giúp đỡ gì không? Bà Liên nói rất chân tình mộc mạc: Tôi không yêu cầu gì cả, tôi già rồi không đóng góp được gì thì cuộc sống của mình cũng phải ráng tự làm tự lo. Mấy cô chú biết đấy, ai cũng đòi hỏi thì Nhà nước lo sao nổi. Nghe bà nói chúng tôi rất xúc động và cảm phục tấm lòng của bà. Nhận lấy tờ bìa tạp chí Mỹ có in ảnh Bác Hồ mà gia đình bà Phan Thị Liên trân trọng giữ gìn suốt 40 năm qua, chúng tôi hiểu đó là nhận lấy tấm lòng của người dân đối với vị cha già dân tộc. Ông Vũ Hường, Chủ tịch UBMTTQ xã Tân Hội cho biết, hiện nay tờ bìa báo Newsweek số ra ngày 15.9.1969 có in hình Bác Hồ, đang được Uỷ ban Mặt trận xã Tân Hội lưu giữ: “Chúng tôi sẵn sàng trao lại cho ngành Bảo tàng để trưng bày cho mọi người được biết lòng dân đối với Bác Hồ và cả công luận quốc tế cũng rất trân trọng Bác”.

CÔNG HUÂN