Chiêm bái tượng Phật ngọc tại chùa Gò Kén.

Cho tới đời trụ trì thứ ba- đại đức Thích Chơn Huệ thì chùa Thiền Lâm- Gò Kén vẫn còn là một chùa nghèo, cảnh trí đơn sơ. Các nhà sư vẫn phải vừa tu hành vừa lao động nghề nông kiếm sống. Đến chùa vào những năm cuối thế kỷ trước, nhiều người chắc vẫn nhớ cảnh sư trụ trì vác cuốc lội ruộng đi lên như một lão nông.

Ngoài ra, ông còn “hợp đồng” với mấy chủ lò gạch cho thuê đất xây lò ở phần đất còn hoang vu mé sau chùa. Nghề gạch đã có ở đây từ những năm 1952-1953, thời sư trụ trì thứ hai là hoà thượng Thích Thuần Hoà nhưng lúc ấy mới chỉ có hai lò gạch.

Sau năm 1990, kinh tế mở, các lò gạch tư nhân phát triển, lúc cao điểm có tới hơn 20 lò “ngút trời khói toả” mà ai từng đi trên quốc lộ 22B đoạn qua xã Long Thành Trung hẳn vẫn chưa quên. May là đến năm 2008, nhờ sự cương quyết của các cơ quan Nhà nước, các lò gạch thủ công ấy buộc phải dỡ bỏ, dời đi. Thiên nhiên hoang sơ trong trẻo của miền đất gò mới quay trở lại.

Trăm năm đã qua, Gò Kén có gì vui? Thỉnh thoảng lắm, Ban Trị sự Phật giáo tỉnh mới chọn Thiền Lâm làm nơi “an cư kiết hạ” cho chư tăng, ni trong tỉnh. 3 tháng mùa hè vào dịp như vậy, người ta mới thấy chùa nhộn nhịp đông vui, màu đồ đà chen lẫn với sắc vàng áo cà sa. Thời gian còn lại, chùa Gò lại chìm vào tĩnh lặng.

Tính ra trong suốt chiều dài gần 80 năm ở thế kỷ trước, Thiền Lâm- Gò Kén từng có một dịp đông vui nhất là vào những ngày đầu tiên ra mắt đạo Cao Đài, kể từ đêm 14 rạng 15 tháng 10 Bính Dần, tức ngày 18.11.1926. Trong cuốn Đạo sử của bà nữ Đầu sư Hương Hiếu, người có trách nhiệm chăm lo việc hậu cần cho cuộc lễ này có đoạn như sau: “ông Lê Văn Trung thay mặt cho bổn đạo mời đủ các chức sắc, viên quan Lang Sa và An Nam đến dự lễ ấy. Chư bổn đạo và chư thiện nam tín nữ hiện diện kể đến hàng muôn. Việc tiếp đãi trong đạo, ngoài đời trong thời buổi ấy không phải giờ khắc, nấu đãi liền liền, khách đến giờ nào đãi giờ ấy, vì kẻ xa người gần, hết tốp này đến tốp khác. Buổi khai đạo tại chùa Gò Kén thật là một kỳ đại hội… Như vậy trong ba tháng trường ngày lẫn đêm, tôi phải thường trực lo nấu ăn đi chợ và tiếp đãi không sót một ngày nào…”. Còn ông Đồng Tân, trong sách “Lịch sử Đại đạo tam kỳ phổ độ” xuất bản ở Sài Gòn năm 1967 đã mô tả: “Chư bổn đạo thiện nam tín nữ ở khắp các tỉnh tụ họp về rất đông đảo, kể chung có đến hàng vạn người. Các nhà tai mắt quan tâm rất nhiều, số xe hơi đậu dọc đường có đến mấy trăm chiếc. Thật không ai tưởng tượng bầu không khí náo nhiệt của thành thị lại đến nơi đây trong một khoảng đồng không mông quạnh từ bao giờ cho đến bây giờ…”.

Thế nhưng, niềm vui của một sự kiện hiếm có ấy chỉ tồn tại được trong mấy tháng cuối năm 1926. Qua năm 1927, hoà thượng Từ Phong kiên quyết đòi chùa, nên đạo mới Cao Đài đã phải nhanh chóng mua đất khu Toà thánh hiện nay để tạo lập cơ sở mới. Khi ấy, phần đất 100 ha này vẫn thuộc làng Long Thành, quận Châu Thành, tỉnh Tây Ninh.

Thiền Lâm- Gò Kén lại chìm vào không gian u tịch, vắng người qua lại. Những năm lò gạch phát triển vô tội vạ, nhà chùa gặp nhiều phiền toái bởi ngày đêm đen đặc khói than, bụi trấu. Có lúc, đất nguyên liệu chở về chất đống cao che khuất cả mặt tiền chùa (phía bên tay trái). “Đại nạn” này được chấm dứt vào năm 2008. Chùa Gò bắt đầu một cơ hội phục sinh. Lò gạch dỡ tới đâu, chùa lấy lại những phần đất cho thuê đến đó.

 Ban Trị sự Phật giáo tỉnh cũng đã nhận ra một cơ may để có thể lập nên nơi đây một trung tâm văn hoá Phật giáo. Thì tìm đâu ra hơn nữa- một khuôn viên rộng gần 8 ha, bốn mặt chung quanh là sông hoặc lúa lộng mát hương đồng và man mác những hồ sen, súng.

Một quy hoạch tổng thể tôn tạo Gò Kén được lập ra, trình lên các cấp có thẩm quyền. Nơi là hồ sen có đảo đặt đài tượng Phật Quan âm; chỗ là ao có điện thờ ngài Di Lạc. Có cả điện Bà (thờ các bà Chúa Xứ với Linh Sơn) cùng các ngôi bửu tháp, tượng Phật nhập niết bàn, giảng đường, tăng xá.

Ngày đặt viên đá đầu tiên cho công cuộc đại trùng tu là vào tháng 9.2012. Vậy mà nay, 2014- chưa đến hai năm đã thấy nổi bật lên từng công trình mới, hoặc đã hoàn thành hoặc còn đang tiếp tục lên cao. Trong khoảng từ năm 2010 trở lại đây, năm nào Thiền Lâm- Gò Kén cũng có những sự kiện tưng bừng náo nhiệt thu hút người bốn phương tìm đến. Như đại lễ Vu Lan tháng 7 (năm dương lịch 2010). Hoặc đại lễ vía Phật A Di Đà suốt ba ngày trong tháng 11 năm 2011, có cả những đêm hoa đăng lộng lẫy các đài sen. Rồi những ngày đón rước xá lợi Phật, hay trưng bày ngọc Phật nặng hàng chục tấn… đều là những dịp may hiếm có với tăng, ni, phật tử Tây Ninh. Đồng hành với niềm vui ấy còn là niềm vui của hàng ngàn hộ nghèo được đón nhận quà tặng, hiện vật… trong công cuộc xoá đói giảm nghèo của toàn xã hội. Trong mỗi dịp lễ, các phật tử từ tâm lại đóng góp tài lực, thông qua sư trụ trì để làm những công việc từ thiện cao đẹp. Những niềm vui từ Gò Kén đã được nhân lên thành ngàn vạn niềm vui.

TRẦN VŨ