Trạm cấp nước sạch ấp Bến Cừ. Ảnh: Minh Dương

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, thời gian qua, công tác cấp nước sạch phục vụ cho đời sống, sinh hoạt người dân nông thôn trên địa bàn tỉnh đã được các cấp, ngành, địa phương quan tâm chỉ đạo thực hiện, với nhiều cố gắng trong việc đầu tư, phát triển các hệ thống cấp nước sạch. Tuy nhiên, do ngân sách tỉnh còn khó khăn, kinh phí phân bổ đầu tư công trình cấp nước và vệ sinh còn nhiều hạn chế nên chưa đáp ứng nhu cầu thực tế.

Tính đến cuối năm 2019, tỷ lệ dân cư nông thôn sử dụng nước theo QCVN 02:2009/BYT của Bộ Y tế đạt 18,91%. Trong đó, tỷ lệ sử dụng nước từ công trình cấp nước nông thôn là 9,8% (khoảng 91.085 người, do Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn, UBND xã quản lý, cung cấp nước); tỷ lệ sử dụng nước từ Công ty cổ phần cấp thoát nước Tây Ninh cung cấp là 7,58% (khoảng 70.513 người); chính sách hỗ trợ hộ gia đình nông thôn theo Quyết định số 05/2018/QĐ-UBND ngày 21.3.2018 của UBND tỉnh là 1,53% (khoảng 14.242 người).

Hiện trên địa bàn tỉnh có 73 công trình cấp nước tập trung, có công suất thiết kế từ 50m³/ngày.đêm đến trên 500m³/ngày.đêm; tổng công suất khai thác công trình cấp nước 9.125m³/ngày đêm, đạt 88,06% công suất thiết kế; phục vụ cung cấp nước cho 18.642 hộ, đạt 86,25% số hộ thiết kế.

Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn tổ chức quản lý vận hành 67 công trình; UBND các xã quản lý, vận hành 6 công trình. Mặc dù số lượng công trình tương đối nhiều nhưng hầu hết có quy mô nhỏ, phân bố rộng khắp các địa bàn 9 huyện, thị xã, thành phố.

Tính đến cuối năm 2019, trên địa bàn tỉnh có khoảng 191.648 công trình cấp nước nhỏ lẻ do người dân tự đầu tư và sử dụng. Mô hình cấp nước hộ gia đình với các loại hình cấp nước nhỏ lẻ, phân tán (giếng khoan, giếng đào, hệ thống xử lý nước hộ gia đình nông thôn) có vai trò quan trọng trong việc bảo đảm cung cấp nước sinh hoạt cho người dân, đặc biệt tại khu vực ngoài vùng cấp nước tập trung nông thôn.

Thời gian qua, việc cấp nước quy mô gia đình được UBND tỉnh thực hiện từ nguồn vốn ngân sách tỉnh và Ngân hàng Chính sách xã hội. Trung bình mỗi năm, tỉnh đầu tư khoảng 24 tỷ đồng, trong đó, ngân sách tỉnh hỗ trợ có mục tiêu cho các huyện 12 tỷ đồng để lắp đặt hệ thống xử lý nước hộ gia đình nông thôn.

Nguồn vốn vay Ngân hàng Chính sách xã hội theo Quyết định số 1205/QĐ-TTg ngày 19.9.2018 của Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh mức vay tín dụng tối đa thực hiện Chiến lược quốc gia về cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn với mức vay vốn tối đa 10 triệu đồng/hộ/công trình.

Trong giai đoạn 2018-2020, tỉnh đã hỗ trợ có mục tiêu cho UBND 8 huyện, thị xã 41,18 tỷ đồng/7.503 hệ thống xử lý nước theo chính sách hỗ trợ hệ thống xử lý nước hộ gia đình nông thôn tại Quyết định số 05/2018/QĐ-UBND ngày 21.3.2018 của UBND tỉnh Tây Ninh:

Trong những năm qua, tỉnh đã có những biểu hiện của biến đổi khí hậu rõ rệt: Nhiệt độ trung bình có xu hướng tăng lên, lượng mưa vào mùa khô giảm đều qua các tháng, mùa mưa thì ngắn lại, gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan, bất thường (nắng nóng, hạn kéo dài…).

Đồng thời mưa lớn, ngập úng cũng xảy ra nhiều hơn, ảnh hưởng môi trường, thiên nhiên nói chung và sự phát triển bền vững. Do đó, việc bảo đảm cấp nước sinh hoạt cho người dân trên địa bàn nông thôn gặp rất nhiều khó khăn, thách thức.

Những khu vực cấp nước có địa hình tương đối cao nên vào mùa khô, mực nước ngầm thường hạ thấp trong khi nhu cầu sử dụng nước sinh hoạt của nhân dân tăng lên, khiến các trạm cấp nước hoạt động vượt công suất.

Cụ thể như một số khu vực ở phía Bắc tỉnh Tây Ninh (gồm 2 huyện Tân Biên và Tân Châu) thuộc vùng khan hiếm nước. Những vùng này có hệ thống sông suối ít và nhỏ, nước bị nhiễm phèn, nhiễm đá vôi khá nặng nên việc khai thác nước ngầm phục vụ sinh hoạt của người dân gặp khó khăn.

Hầu hết người dân sử dụng giếng khoan nhỏ lẻ, chất lượng nước sinh hoạt chưa bảo đảm. Khu vực huyện Châu Thành, Bến Cầu, đặc biệt là các xã khu vực biên giới, có nguồn nước mặt của sông Vàm Cỏ Đông nhưng chất lượng nguồn nước bị ảnh hưởng do hoạt động sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, chất thải sinh hoạt. Mặt khác, trữ lượng nguồn nước ngầm ngày càng có nguy cơ cạn kiệt, nếu khai thác về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến chất lượng.

Để từng bước giảm ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, khắc phục hạn chế việc cấp nước sạch nông thôn hiện nay như công suất thấp, nhỏ lẻ, manh mún, chưa bao phủ địa bàn các huyện và đáp ứng nhu cầu của người dân, tỉnh đã có định hướng đầu tư các công trình cấp nước có quy mô tập trung, liên xã, liên huyện với công suất lớn.

Các công trình cấp nước đặt tại vị trí trung tâm, ngoài việc sử dụng hệ thống tuyến ống cấp nước hiện hữu, cần bổ sung, đầu tư hoàn chỉnh tuyến ống cấp nước lan rộng ra khu vực xung quanh. Đồng thời, việc sử dụng nguồn nước mặt, ổn định về chất lượng và trữ lượng thay thế nguồn nước ngầm là phù hợp với xu hướng trong giai đoạn hiện nay.

Do đó, theo Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn - UBND tỉnh đã đề xuất vay vốn Ngân hàng Thế giới để bổ sung nguồn kinh phí đầu tư công trình nước sạch nông thôn. Ngân hàng Thế giới là tổ chức tài trợ phát triển lớn nhất toàn cầu, có kinh nghiệm trong lĩnh vực nước sạch vệ sinh nông thôn.

UBND tỉnh đề xuất xây dựng mới 2 hệ thống cấp nước sạch tập trung với công suất cấp nước sạch từ 7.500 đến 11.500m³/ngày.đêm nhằm nâng cao khả năng tiếp cận nước sạch và vệ sinh nông thôn cho khoảng 27.000 hộ, tương đương 101.389 người ở các khu vực nông thôn, giúp người dân tiếp cận, sử dụng nước sạch theo tiêu chuẩn QCVN 02:2009/BYT của Bộ Y tế; phấn đấu đến năm 2025 đạt tỷ lệ 72% số dân nông thôn sử dụng nước sạch theo QCVN 02:2009/BYT của Bộ Y tế.

Cụ thể, dự kiến sẽ xây mới công trình cấp nước sinh hoạt liên xã ở Tân Biên (gồm 6 xã Mỏ Công, Trà Vong, Tân Phong, Tân Bình, Tân Lập, Thạnh Tây). Công trình có công suất dự kiến từ 8.000m³/ngày.đêm đến 11.500m³/ngày.đêm, cấp nước cho khoảng 13.500 hộ, có tổng mức đầu tư 220 tỷ đồng. Nguồn nước thô lấy trực tiếp từ kênh Tân Hưng thuộc hệ thống thuỷ lợi Dầu Tiếng.

Xây mới công trình cấp nước sinh hoạt liên xã huyện Châu Thành và Bến Cầu (gồm các xã Ninh Điền, Thành Long, Hoà Thạnh, Hoà Hội, Long Vĩnh thuộc huyện Châu Thành và các xã Long Phước, Long Giang, Long Chữ, Long Khánh, Long Thuận thuộc huyện Bến Cầu). Công trình có công suất dự kiến từ 7.500m³/ngày.đêm đến 11.500m³/ngày.đêm, cấp nước cho khoảng 13.500 hộ với tổng mức đầu tư 220 tỷ đồng. Nguồn nước thô lấy trực tiếp từ kênh chính của dự án tưới tiêu phía Tây sông Vàm Cỏ Đông.

Dự kiến, sau khi xây dựng hoàn thành 2 hệ thống cấp nước sạch tập trung, sẽ giảm gánh nặng về nước sạch đối với các hộ dân ở khu vực khó khăn về nguồn nước, vùng biên giới, hộ đồng bào dân tộc thiểu số; chi phí sử dụng nước tại những vùng khan hiếm nước sẽ giảm và góp phần cải thiện điều kiện kinh tế xã hội; làm giảm tình trạng bệnh tật trong dân cư, góp phần nâng cao sức khoẻ cho cộng đồng, nâng cao chất lượng cuộc sống, nâng cao ý thức giữ gìn và bảo vệ môi trường, hạn chế chênh lệch về điều kiện sinh hoạt giữa nông thôn và thành thị.

Dự án được hoàn thành còn góp phần khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường; bảo vệ chất lượng các nguồn nước, đặc biệt là khắc phục được tình trạng khai thác, sử dụng bừa bãi, gây cạn kiệt, ô nhiễm nguồn nước ngầm.

Đình Chung