Theo quy định của pháp luật, người dân khi được Nhà nước cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì họ có quyền quyết định, định đoạt quyền sử dụng đất mà Nhà nước thừa nhận. Vì vậy họ có quyền chuyển nhượng, cho tặng, cho thuê, thế chấp quyền sử dụng phần đất của  họ, ngoại trừ quyền sử dụng đất đó bị hạn chế bởi quyết định của cơ quan có thẩm quyền. Tuy nhiên quyền sử dụng đất là loại tài sản đặc biệt, mọi giao dịch liên quan đến quyền sử dụng đất đều phải được công chứng  hoặc chứng thực, và phải đăng ký giao dịch đảm bảo tại cơ quan quản lý quyền sử dụng đất. Ngân hàng, các tổ chức tín dụng khi nhận thế chấp quyền sử dụng đất của cá nhân hay tổ chức đều thực hiện bằng hợp đồng được công chứng hoặc chứng thực, và đã đăng ký giao dịch đảm bảo, nhằm có cơ sở pháp lý khi giải quyết tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất đối với khách hàng nếu xảy ra, và cũng để bảo vệ quyền lợi cho khách hàng của mình.

Do tuổi đã cao và không am hiểu pháp luật, thấy con mình đang gặp khó khăn, cần một số vốn nhỏ để mưu sinh, tháng 1.2009, bà Nguyễn Thị Đạo (SN 1944, ngụ tại xã T, huyện HT) tìm đến bà Lý Thị Phượng ngụ cùng địa phương để thế chấp giấy CNQSDĐ kèm theo giấy CMND, hộ khẩu gia đình với số tiền là 4.000.000đ, thời hạn thế chấp theo thoả thuận là 3 tháng. Hằng tháng bà Đạo đều đóng lãi đầy đủ cho bà Phượng. Đến thời hạn trả tiền và lấy lại giấy CNQSDĐ, bà Đạo đến gặp bà Phượng để thanh toán dứt điểm số tiền mượn và yêu cầu bà Phượng trả lại giấy đất. Thế nhưng bà Phượng cứ viện hết lý do này lý do khác để tránh mặt, không trả lại giấy đất cho bà Đạo. Cuối tháng 8.2009, có một người phụ nữ đến gia đình bà Đạo xưng là chủ một tiệm cầm đồ ở Thị xã, cho biết hiện nay bà ta đang giữ giấy đất của bà Đạo do người khác mang đến thế chấp, yêu cầu bà Đạo phải trả cho bà ta 15.000.000đ để lấy giấy đất về, nếu không bà ta sẽ cho giang hồ thanh toán gia đình bà Đạo(?). Sợ quá, bà Đạo làm tường trình gửi UBND xã yêu cầu can thiệp. UBND xã để mời bà Đạo và bà Phượng đến hoà giải. Bà Phượng thừa nhận có cho bà Đạo vay 4.000.000đ và có giữ giấy đất của bà Đạo nhưng sau đó bà Phượng đã đem giấy đất của bà Đạo thế chấp lại cho bà Nguyễn Thị Ngọc Thuý cũng với số tiền là 4.000.000đ. Hiện nay, bà Thuý đang thụ án tại trại giam do liên quan đến một vụ án lừa đảo. Bà Phượng cho rằng, nếu bà Đạo muốn chuộc lại giấy đất thì chờ bà Thuý mãn hạn tù hoặc làm đơn gởi Công an Thị xã nhờ giải quyết. Khi được hỏi vì sao hiện nay giấy đất của bà Đạo thế cho bà Phượng lại nằm trong một tiệm cầm đồ tại Thị xã, bà Phượng cho rằng mình không biết gì và cho rằng việc làm đó là của bà Thuý. Bà Phượng cho biết thêm, khi bà Thuý bị bắt, bà có đến trình báo với cơ quan công an việc thế chấp giấy đất của bà Đạo cho bà Thuý, nhưng cuối cùng bà Phượng cũng không có phương án lấy lại giấy đất trả cho bà Đạo. UBND xã hoà giải không thành, hướng dẫn bà Đạo khởi kiện bà Phượng tại toà án và làm đơn cứu xét gửi cơ quan công an nơi bà Thuý đang thụ án. Tuy nhiên, hiện nay toà án không thụ lý đơn khởi kiện của bà Đạo với lý do giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không phải là tài sản và hướng dẫn bà liên hệ với Phòng Tài nguyên và Môi trường xin cấp lại. Thế nhưng, việc cấp lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bà Đạo chỉ được thực hiện khi nào giấy đất của bà Đạo mất thật sự . Còn Công an Thị xã cho biết, vụ án của bà Thuý đã kết thúc nên không thể thụ lý đơn của bà Đạo.

Trao đổi với chúng tôi, bà Đạo cho biết hiện nay bà lớn tuổi muốn làm thủ tục tặng cho quyền sử dụng đất cho các con để sau này khi bà mất tránh xảy ra việc tranh chấp đất đau lòng như những gia đình mà bà chứng kiến. Muốn làm thủ tục tặng cho các con, bà Đạo phải có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, trong khi đó hiện nay giấy đất mà bà Đạo đem thế chấp cho bà Phượng thì đang lưu lạc ở một nơi khác, còn bà Phượng thì phủi bỏ trách nhiệm liên quan, mặc dù chính hành vi bà Phượng đem giấy đất của bà Đạo đem thế chấp cho bà Thuý gây ra những khó khăn cho gia đình bà Đạo.

Hy vọng các cơ quan chức năng sớm vào cuộc giúp bà Đạo nhận lại giấy CNQSDĐ của mình. Đồng thời cần làm rõ hành vi của bà Phượng khi đem giấy đất của bà Đạo đi cầm cho người khác. Phải chăng bà Phượng đem thế giấy đất của bà Đạo cho bà Thuý hay trực tiếp đem cầm cho tiệm cầm đồ để lấy số tiền cao hơn?

HUỲNH ANH