Cầu dẫn nước Segovia ở Tây Ban Nha. Ảnh: SeanPavonePhoto/Fotolia.

Cầu dẫn nước Segovia là một ví dụ kinh điển về kiến trúc vận chuyển nước của người La Mã - thiết kế đơn giản nhưng tráng lệ và bền chắc một cách đáng kinh ngạc. Công trình được xây dựng nhằm đưa nước từ sông Frío cách đó 17 km đến thành phố và đã thực hiện nhiệm vụ này suốt 2.000 năm qua. Ấn tượng hơn, hệ thống dẫn nước được xây dựng mà không cần đến một gram vữa nào.

Thành phố Segovia nằm cách Madrid, Tây Ban Nha, khoảng 100 km về phía tây bắc. Ban đầu, đây là một khu định cư của người Celtic, sau đó rơi vào tay người La Mã khoảng năm 80 trước Công nguyên. Dưới thời La Mã, Segovia đã phát triển thành một thị trấn quan trọng của vùng Hispania (bán đảo Iberia ngày nay).

Cầu dẫn nước Segovia xây từ những khối đá granite xếp chồng lên nhau không cần vữa và không có khung gia cố, được xây dựng vào cuối thế kỷ 1 hoặc đầu thế kỷ 2. Các nhà khoa học không rõ chính xác vì dòng chữ khắc trên những tảng đá của cầu dẫn nước, vốn giúp xác định cụ thể ngày xây dựng, đã bị mòn. Bằng chứng khảo cổ cho thấy khả năng công trình được xây vào đầu thế kỷ 2 cao hơn, trong thời kỳ cai trị của hoàng đế La Mã Trajan hoặc Hadrian.

Tận dụng độ cao tự nhiên, nước từ trên núi được đưa qua một kênh ngầm đến một bể chứa lớn mang tên El Caserón. Từ đây, nước tiếp tục chảy tới một tòa tháp gọi là Casa de Aguas. Tại đó, nước được gạn lọc tự nhiên, cát sẽ lắng lại trước khi nước tiếp tục hành trình, đi thêm 728 m qua cầu dẫn nước trên cao tới quảng trường Plaza de Díaz Sanz.

Với những mái vòm đôi cao chót vót được chống đỡ bằng những cột đá đồ sộ, cầu dẫn nước Segovia trông rất ấn tượng. Việc xây cầu không dùng vữa có lẽ bắt nguồn từ vấn đề thiếu đá vôi để sản xuất xi măng ở khu vực này. Tuy nhiên, chính việc thiếu xi măng có thể đã góp phần dẫn đến sự trường tồn vì giúp cây cầu đủ linh hoạt để sống sót sau những trận động đất nhỏ.

Người xưa đã sử dụng khoảng 20.400 khối đá granite để xây cầu dẫn nước Segovia. Khối lớn nhất trong số đó nặng 2 tấn, các khối 1 tấn được dùng phổ biến hơn. Chúng được kéo lên cao gần 30 m với sự hỗ trợ của cần trục gỗ, bằng chứng để lại là các lỗ trong khối đá. Các cạnh tròn của khối đá một phần là nguyên bản, một phần do sự phong hóa của đá granite vốn tương đối mềm theo thời gian.

Cầu dẫn nước Segovia không tồn tại nguyên vẹn suốt 2.000 năm. Vào thế kỷ 11, cuộc xâm lược của Yahya ibn Ismail Al-Mamun, người cai trị Taifa of Toledo, đã phá hủy khoảng 36 vòm đá. Một số khối đá rơi ra sau đó được dùng để xây lại lâu đài của vua Alfonso VI. Vào thế kỷ 15, những phần hư hỏng được xây lại cẩn thận để không thay đổi kiểu dáng ban đầu. Đầu thế kỷ 19, mọi tòa nhà liền kề với cầu dẫn nước bị phá bỏ để giúp việc sửa chữa trở nên dễ dàng hơn và tăng tính toàn vẹn cấu trúc.

Dù được coi là một trong những cầu dẫn nước trên cao của La Mã được bảo tồn tốt nhất, cầu dẫn nước Segovia ngày nay cũng không còn hoạt động tốt. Sự xói mòn và mục nát khiến nước rò rỉ từ cầu cạn phía trên, chất ô nhiễm từ ôtô cũng khiến các khối đá granite xuống cấp và nứt vỡ.

Nguồn Thu Thảo/VNE (Amusing Planet)