So với các bạn cùng trang lứa, Đoàn Thanh Lưu, học sinh lớp 9E, Trường THCS Thị trấn (Dương Minh Châu) nhỏ con và ốm yếu hơn nhiều. Nhưng bù lại, cậu bé có một nghị lực vượt khó học tập mà ít có bạn cùng trang lứa nào sánh bằng, đó là sự chịu khó và siêng năng trong học tập. Lưu luôn đạt danh hiệu học sinh giỏi, học sinh tiên tiến trong 8 năm liền.

Thanh Lưu và em trai

Biết rõ hoàn cảnh gia đình mình khó khăn: cha bị cụp xương sống đã hai năm nay do lao động nặng nhọc, không tiền thuốc thang, mẹ vừa đi làm cỏ mướn vừa chăm sóc em nhỏ mới được 30 tháng tuổi, nội ngoại hai bên đều nghèo, Lưu vừa cố tâm đeo đuổi con chữ vừa ráng sức đỡ đần cha mẹ. Đã mấy lượt Lưu tưởng chừng như phải bỏ học nhưng lại cố sức vượt qua. Vào mùa nước dâng hằng năm, bắt đầu từ tháng 9 đến tháng 11 âm lịch, nhà Lưu bị ngập đến nửa cây cột nhà. Khi còn khoẻ, nhiều lần ba Lưu phải cõng con trai lội nước đến trường. Nhà phải dùng tấm bạt cũ kỹ giăng trên vách đá của bờ hồ làm lều sống tạm bợ 3 tháng (đây cũng là mùa lưới cá của cha con Lưu). Những buổi trưa nóng bức, ngồi trong lều chịu đựng cái oi của nắng, cái nóng từ mặt đá bốc hơi, tối thì bị muỗi đốt, mưa tạt gió lùa… vậy mà, cậu bé học trò nghèo vẫn cố học bài chuẩn bị cho buổi học ngày mai. Lưu chưa bao giờ đòi hỏi ba mẹ mua sách học hay mua quần áo mới cho mình. Ngoài thời gian đi học buổi sáng, Lưu tranh thủ đi mót mì buổi chiều để giúp ba mẹ kiếm thêm chút tiền mua gạo đắp đổi qua ngày. Sáng, nếu như nhà còn cơm nguội, Lưu chỉ cần chan chút nước tương, nước mắm là ăn ngon lành. Bữa nào nhà hết cơm, hết gạo, Lưu đành nhịn đói đi học. Bữa ăn sáng bên ngoài đối với Lưu là một sự xa xỉ, chưa từng dám nghĩ đến. Từ nhà Lưu đến trường khoảng sáu, bảy cây số, mỗi ngày đi và về khoảng mười mấy cây số. Hôm nào cũng vậy, phải quá 12 giờ trưa Lưu mới về đến nhà, mồ hôi nhễ nhại vì chiếc xe đạp cũ không giúp cậu học trò nghèo chạy nhanh hơn được. Lưu yêu quý chiếc xe đạp này lắm, nó là món quà mà phụ huynh học sinh của trường đã tặng cho năm Lưu học lớp 7. Nó cũng chính là con ngựa sắt chuyên chở khoai mì Lưu mót được đem đi bán.

Vất vả lo toan việc mưu sinh nhằm đỡ bớt gánh nặng cho gia đình, cậu học trò nghèo Đoàn Thanh Lưu phải tạm quên đi những thú vui riêng. Những buổi lễ hội trong nhà trường, những trò chơi dân gian do Liên đội tổ chức đều vắng bóng Lưu. Trong khi các bạn cùng trang lứa đang vui chơi, reo hò ầm ĩ trong sân trường thì trên một thửa ruộng nào đó, cậu học trò nghèo một mình lủi thủi nhặt nhạnh từng củ khoai, cọng rau. Lưu nói năm học này sẽ ráng không vắng buổi học nào trên lớp vì sợ nếu nghỉ một buổi là sẽ không theo kịp các bạn. Chỉ riêng những buổi vui chơi thì dù rất muốn tham gia Lưu cũng đành xin phép vắng mặt vì còn phải tận dụng những khoản thời gian rảnh rỗi quý giá để lo phụ cha mẹ mưu sinh.

Nguyễn Hồng Phượng