Cây lão quan thảo còn gọi là cây mỏ hạc. Là loại cây sống nhiều năm, thân mảnh, cao 50 - 160cm. Cây có  cành nhiều, có lông màu trắng bạc. Lá mọc đối, có lá kèm, cuống lá dài,  phiến lá tròn, xẻ 3 - 5 thuỳ chân vịt, mặt trên màu xanh đậm, ít lông, mặt dưới màu xanh nhạt, nhiều lông trên gân. Hoa mọc ở nách lá và đỉnh cành, mỗi cụm hoa có hai hoa. Hoa có năm lá đài xanh nhạt, năm cánh hoa màu trắng, mặt trong có gân màu tím nên trông cánh hoa như phớt hồng. Quả nang, khi chín tự tách thành năm phần. Vỏ quả tách khỏi đế quả, cong lên phía trên tạo sức bật lò xo để phát tán hạt. Hạt hình trứng, mỗi ô một hạt, khi chín hạt nâu đen. Cây ra hoa từ tháng 5 - 7. Quả chín từ tháng 8 - 10.

Lão quan thảo chủ trị phong thấp.

Cây mọc hoang và được trồng ở một số vùng núi cao phía Bắc nước ta như: Lạng Sơn, Sa Pa... Bộ phận sử dụng làm thuốc là toàn cây, thu hoạch vào tháng 6 - 7, khi cây ra nhiều hoa. Rửa sạch, cắt  bỏ rễ và tạp chất, phơi hay sấy khô để dùng dần.

Một số bài thuốc áp dụng:

- Hỗ trợ điều trị viêm khớp: Lão quan thảo 6g, sinh khương, thiên niên kiện, uy linh tiên,  mỗi vị 15g. Cho tất cả vào nồi đổ 550ml nước, sắc còn 250ml, chia 3 lần uống trong ngày. Mỗi liệu trình 10 ngày.

- Giảm đau khi bị đau dây thần kinh tọa: Lão quan thảo, uy linh tiên 15g; nhũ hương mỗi vị 12g; bạch thược, ý dĩ nhân, mỗi vị 30g; cam thảo 2g. Tất cả rửa sạch cho vào ấm đổ  700ml nước, sắc nhỏ lửa còn 300ml, chia 3 lần uống trong ngày. Mỗi liệu trình 10 ngày.

- Chữa nhiễm trùng đường ruột, viêm ruột: Lão quan thảo 30g, phượng vĩ thảo 30g. Tất cả rửa sạch cho vào ấm đổ  550ml nước, sắc nhỏ lửa còn 250ml, chia 3 lần uống trong ngày. Mỗi liệu trình 7-10 ngày.   Hoặc: Lão quan thảo 30g, rửa sạch cho 400ml nước, đun nhỏ lửa còn 120ml, chia 3 lần uống trong ngày. Mỗi liệu trình 7-10 ngày.

- Trị mụn nhọt, mẩn ngứa do nhiệt: Lão quan thảo 15g, rửa sạch đổ 300ml nước, sắc nhỏ lửa còn 200ml, chia 2 lần uống trong ngày. Mỗi liệu trình 7 ngày.  Ngoài ra kiêng ăn đồ cay nóng.

Lưu ý: Do cơ địa mỗi người khác nhau có thể gia giảm vị thuốc vì vậy, bệnh nhân cần được bắt mạch, tư vấn của các nhà chuyên môn.

Lương y Hữu Đức (SKĐS)