Mường Vi là tiếng Giáy, dịch ra tiếng Việt là Băm Nhỏ (lòng nhỏ). Đây cũng là nơi lưu giữ những huyền thoại về thần tiên, cảnh giới.

Với hệ thống hang liên hoàn, quần thể hang động Mường Vi nổi tiếng và đẹp nhất bởi 3 hang là Pạc Cám, Na Rin và Ná Rim. Trong đó, hang Pạc Cám là một động khô,  một số nhà khoa học cho rằng, hang có giá trị cao về khảo cổ học vì nơi đây ẩn chứa nhiều dấu tích của người xưa. Hang Na Rin và Ná Rim lại là những động nước kỳ ảo, đẹp lung linh với muôn vàn nhũ đá gắn liền với sự tích về Tiên.

Ngay khi bước chân đến quần thể hang động Mường Vi, bạn vẫn tìm thấy các dấu tích nguyên vẹn trong các hang Na Rin và Ná Rim như trong câu chuyện truyền thuyết trên và choáng ngợp trước vẻ đẹp như mê cung của động. Để hành trình khám phá động được thuận lợi và cảm nhận rõ vẻ đẹp của động, bạn cần trang bị sẵn cho mình những vật dụng thiết yếu như dép có quai (vì là động nước do đó sẽ phải vừa lội nước, vừa bám đá), đèn pin. Ngoài ra là đồ ăn, nước uống và máy ảnh, máy quay phim nếu như bạn không muốn bỏ phí những bức hoạ thạch tuyệt tác của thiên nhiên đã ban tặng cho hang.

Chiều cao của các hang này trung bình khoảng 5-10 m, chiều rộng trung bình là 10-15 m, chiều dài của các hang này thì chưa ai biết vì dù có đi vài ngày cũng chưa đến đích. Điều kỳ thú là, chiều sâu của hang có một dòng suối mát, trong veo với những cồn cát mịn hay những dải đá sỏi trải dài trong vắt. Suối còn có giếng tiên, có dòng nước nóng chảy ra từ chân núi nên được gọi là nước tiên. Cũng do hang nằm dưới chân núi cô Tiên nên nhân dân gọi là động Thuỷ Tiên.

Dưới ánh đèn điện mờ ảo, động hiện lên trước mặt du khách như tiên cảnh. Trong hang là muôn vàn các nhũ đá với nhiều hình thù độc đáo mà theo những người dân quanh vùng thì đó là những vật dụng đã bị tiên hoá đá. Bên cạnh động Thuỷ Tiên còn có các động Cám Rang bên trong có mâm ngũ quả, cổng trời bằng nhũ đá kỳ ảo, động Cám Rúm tức hang Gió có hình ruộng bậc thang, buồng ngủ cô tiên buông nhũ óng ánh, động Cám Tẳm là kho nông cụ, đồ dùng của các nàng Tiên đã hoá đá...

Động Mường Vi là một trong số ít danh thắng của Lào Cai khiến du khách đã đến một lần thì không thể không khám phá thêm nhiều lần nữa.

K.D (st)