Hoàng Su Phì là huyện vùng cao núi đất phía tây tỉnh Hà Giang với tổng diện tích 629,42km2. Toàn huyện có 24 xã và 1 thị trấn với 189 thôn bản và 5 khu phố, đây là nơi sinh sống của 12 dân tộc anh em có 11.825 hộ với gần 60.000 nhân khẩu. Do điều kiện về địa hình, khí hậu và thổ nhưỡng nên nghề chăn nuôi gia súc đã được các hộ gia đình trên địa bàn huyện duy trì từ lâu đời, đặc biệt là việc nuôi dê. Hiện tổng đàn dê của huyện là 24.255 con, đây là một trong những lợi thế về kinh tế đem lại nguồn thu nhập cao cho người dân.

Trong mỗi đàn dê thường có một con đực đầu đàn, có vai trò như một thủ lĩnh nhưng không phải để bảo vệ bầy đàn mà chủ yếu giữ vai trò duy trì nòi giống. Cùng với việc nuôi dê, từ xa xưa, người dân nơi đây vẫn thường tổ chức chọi dê, một mặt để giải trí, nhưng ẩn chứa sau đó là quan niệm về sự sinh sôi, nảy nở và sự trường tồn giống nòi.

Trong một lần đi khảo sát các hoạt động văn hóa thể thao dân gian truyền thống, ông Lù Văn Chung, Phó chủ tịch UBND huyện Hoàng Su Phì, đã phát hiện rằng: Có thể tổ chức và duy trì tục chọi dê thành môn thể thao truyền thống, góp phần bảo tồn các vốn văn hóa, thể thao truyền thống, bảo tồn và phát triển nguồn gene quý đối với các loại vật nuôi của các dân tộc trên địa bàn huyện Hoàng Su Phì, qua đó thúc đẩy phong trào chăn nuôi trong các hộ gia đình.

Sau chuyến khảo sát, ông Chung đã đề xuất kế hoạch tổ chức thí điểm giải, ngày 28/9/2011, giải chọi dê lần thứ nhất chính thức được khai mạc tại xã Bản Péo (huyện Hoàng Su Phì) với 8 cặp đấu thuộc 4 hạng cân: từ 20 - 25kg; từ 26 - 30 kg; từ 31 - 35 kg; từ 36 - 40kg. Dê tham gia giải do các hộ gia đình của 4 thôn trong xã Bản Péo chăn nuôi. Giải chọi dê đã nhận được sự quan tâm cổ vũ nhiệt tình của lãnh đạo huyện và nhân dân trên địa bàn bởi những pha thi đấu rất hấp dẫn của các cặp dê. Kết quả, ban tổ chức giải đã trao các giải nhất, nhì, ba và giải khuyến khích cho các chủ dê đạt giải với tổng trị giá 8,5 triệu đồng.

Từ kết quả ban đầu, huyện đã xây dựng kế hoạch tổ chức quy mô cấp cụm gồm 5 xã vào ngày 23.10 và tiến tới việc tổ chức quy mô cấp huyện vào tháng 11 hằng năm, sau khi kết thúc thu hoạch vụ mùa, đồng thời chọn xã Bản Péo là địa bàn để gắn biển là nơi đầu tiên tổ chức môn thể thao độc đáo này.

Theo Đất Việt