Đã hơn 6 tháng trôi qua, kể từ ngày nước rạch Tây Ninh bị ô nhiễm (ngày 12.11.2010), khiến nhiều bè cá bị chết. Thế nhưng, đến nay những hộ bị thiệt hại vẫn dài cổ ngóng trông mà chưa thấy gì, dù trước đó Công ty TNHH Han and Young Việt Nam đã cam kết sẽ hỗ trợ 40 triệu đồng.

Cuộc sống ở xóm Chài (thuộc tổ 16, ấp Thanh Phước, xã Thanh Điền, huyện Châu Thành) khi chúng tôi đến thăm mang màu sắc khá ảm đạm. Dưới rạch Tây Ninh, nhiều lồng bè bỏ trống, ngả nghiêng, dập dềnh theo sóng nước. Một số người sinh sống bằng nghề nuôi cá bè, bây giờ chuyển sang làm nghề khác kiếm sống.

Nợ nần chưa dứt

Ông Nguyễn Văn Điền, 64 tuổi là một trong những người đã chuyển nghề như thế. Ông kể: năm ngoái, ông nuôi 1.000 con cá lóc trong bè. Cá của ông đã to được bằng ngón chân cái người lớn, bỗng khuya ngày 12.11.2010, bầy cá khoảng 200 con lăn ra chết cùng lúc. Sự cố là do nước rạch bị ô nhiễm. Hoảng quá, ông Điền đưa số cá còn lại vào ao nuôi nhưng sau đó, chúng cũng lần lượt chết hết, khiến ông bị lỗ trắng tay. Gia đình ông Điền thuộc diện nghèo liền kề. Năm 1997, gia đình ông được chính quyền địa phương xét cho vay vốn xoá đói giảm nghèo 5 triệu đồng. 14 năm qua rồi, ông vẫn chưa trả nổi món nợ ấy. Đến nay, ông vẫn đóng lãi ngân hàng hằng tháng. Vụ cá vừa rồi, ông dự tính, thu hoạch xong sẽ trả nợ ngân hàng. Thế nhưng tai hoạ xảy ra như trời giáng khiến mọi dự tính của ông thành tro bụi, ông đành... thiếu nợ tiếp.

Bè nuôi cá của người dân xóm Chài bỏ ngả nghiêng trên nước

Ông Điền chỉ cho chúng tôi xem cái bè cá bỏ hoang dưới rạch và nói: “Từ khi cá chết đến nay, tôi không còn vốn để nuôi cá nữa nên đành chuyển qua nghề cắt rau muống, rau nhút trên rạch đem bán kiếm tiền sinh sống”. Ông Điền cho biết thêm, ông và những người nuôi cá bè bị chết cùng thời điểm trong năm qua đều được anh Trương Văn Tuấn, Trưởng ban Nông nghiệp xã Thanh Điền thông báo có một công ty sản xuất đã ký cam kết hỗ trợ thiệt hại cho người nuôi cá nhưng không hiểu vì sao bà con ở đây chờ hoài mà vẫn chưa thấy?

Anh Nguyễn Văn Nhượng, tổ trưởng tổ 16 cho biết, trong vụ nước rạch Tây Ninh bị ô nhiễm hồi tháng 11.2010, có 24 hộ với hơn 44.000 con cá tra, cá lóc, cá sặc rằn và 6 kg cá diêu hồng, mè vinh bị chết. Trong đó, thiệt hại nhiều nhất là gia đình anh Nguyễn Văn Bình: bị chết 3.000 con cá lóc và 4.100 con cá tra, kế là anh Nguyễn Văn Nhiệm: 7.000 con cá lóc và 2 kg cá mè vinh, anh Nguyễn Văn Phú: 5.000 con cá lóc… Riêng anh Nhượng nuôi 5.000 con cá lóc trong ao, do lấy nước từ rạch Tây Ninh vào nên 1.000 con trong số đó đã “ra đi”.

Hiện nay trong tổ 16 có 28/45 hộ vay vốn xoá đói giảm nghèo với số nợ gốc 227 triệu đồng. Nước rạch Tây Ninh bị ô nhiễm vừa qua, khiến bà con ở đây không ai trả nợ ngân hàng nổi. Cũng theo anh Nhượng cho biết, hiện nay chỉ có một số bà con ở xóm Chài nuôi cá bè trở lại nhưng bà con chỉ nuôi với số lượng ít, nếu năm ngoái, người nuôi nhiều nhất có đến 20.000 con thì năm nay cao nhất chỉ 4.000 con, giảm gấp 5 lần so với năm trước. Năm nay, cha con anh Nhượng hùn nhau nuôi 2.000 con cá lóc nhưng không dám nuôi dưới rạch nữa mà chỉ nuôi trong ao. Anh nói: “Nuôi trong ao, nước lạnh và thiếu khí ô xy nên cá bị “chai”, chậm lớn hơn nuôi ngoài rạch. Nuôi ngoài rạch, trung bình 3 tháng là mỗi con đã được nửa kg, chứ không phải chậm lớn như thế này”.

Hứa rồi... để đó

Anh Trương Văn Tuấn cho biết: sau khi xảy ra sự cố nước rạch Tây Ninh bị ô nhiễm dẫn đến cá chết, ngày 3.12.2010, Thanh tra Sở Tài Nguyên và Môi trường (TN&MT) và Chi cục Bảo vệ môi trường đã có buổi làm việc với Công ty TNHH Han and Young Việt Nam (chuyên ngành dệt, trụ sở toạ lạc xã Thanh Điền, huyện Châu Thành) về việc công ty chưa thực hiện đúng và đầy đủ các biện pháp bảo vệ môi trường, có khả năng là một trong các nguyên nhân gây ô nhiễm nước rạch Tây Ninh làm chết cá của dân (mặc dù hiện vẫn chưa có kết luận chính thức của cơ quan chức năng). Ông Kang Su Gir, Giám đốc quản lý đại diện công ty thừa nhận: do công ty mới di dời trụ sở nên chưa thực hiện đầy đủ các nội dung theo bản cam kết bảo vệ môi trường đã được phê duyệt. Công ty này hứa sẽ khắc phục những tồn tại nêu trên trong thời gian sớm nhất. Về việc hỗ trợ các hộ dân nuôi cá bè bị thiệt hại tren rạch Tây Ninh ngày 12.11.2010, Công ty Han and Young đồng ý sẽ hỗ trợ các hộ dân nuôi cá bè bị thiệt hại với số tiền là 40 triệu đồng. Hứa là hứa vậy nhưng đến nay người dân xóm Chài vẫn chưa nhận được đồng nào. Việc Công ty TNHH Han and Young Việt Nam chậm hỗ trợ cho người nuôi cá bè, khiến anh Tuấn đâm ra khó xử với bà con. Anh nói: “Sau khi Công ty TNHH Han and Young Việt Nam hứa hỗ trợ 40 triệu đồng, tôi đã có thông báo cho bà con địa phương. Thế nhưng đến nay công ty này vẫn chưa chi tiền, khiến tôi mắc vào thế kẹt, giống như đã hứa “dỏm” với người dân”.

Trao đổi với chúng tôi về vấn đề trên, ông Nguyễn Hoàng, Phó Giám đốc Sở TN&MT cho biết: “Vào thời điểm cá chết ngày 12.11.2010, Công ty TNHH Han and Young Việt Nam chưa xây dựng hệ thống xử lý nước thải cho nhà máy của mình, đồng thời công ty này có xả nước giặt quần áo công nghiệp và nước sinh hoạt ra ruộng. Từ ruộng, nước này chảy theo cống Ba Miệng rồi chảy ra rạch Tây Ninh, góp phần làm cho cá chết. Vì vậy Công ty TNHH Han and Young Việt Nam có hứa sẽ hỗ trợ 40 triệu đồng cho người dân xóm Chài. Nếu đến nay, Công ty TNHH Han and Young Việt Nam chưa thực hiện lời hứa hỗ trợ tiền cho bà con xóm Chài, tuần tới chúng tôi sẽ chỉ đạo Phòng TN&MT huyện nhắc nhở”.

Cần làm rõ trách nhiệm

Thiết nghĩ, ngoài việc bắt buộc Han and Young Việt Nam thực hiện đầy đủ các nội dung theo bản cam kết bảo vệ môi trường, ngành chức năng cũng cần điều tra thêm để làm rõ các cơ sở sản xuất nào đã tham gia vào việc xả nước thải gây ô nhiễm rạch Tây Ninh làm cá chết hàng hoạt, để có biện pháp buộc các đơn vị đó cũng phải có trách nhiệm đối với những tổn thất đã gây ra cho người nuôi cá, đồng thời bảo vệ môi trường, nguồn nước rạch Tây Ninh.   

TrưỜng Sơn