Cán bộ Khuyến nông cùng nông dân ra đồng.

Huy động mọi nguồn lực

Báo cáo tại hội nghị, ông Ngô Trường Sơn- Chánh Văn phòng điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM Trung ương cho biết, tính đến nay, cả nước huy động khoảng 1,752 triệu tỷ đồng thực hiện chương trình xây dựng NTM. Trong đó, vốn ngân sách Trung ương chiếm khoảng 1,2%, ngân sách địa phương các cấp khoảng 9,9%, vốn lồng ghép từ các chương trình mục tiêu quốc gia, các chương trình, dự án khác thực hiện trên địa bàn nông thôn khoảng 8,1%, vốn tín dụng khoảng 74,1%, vốn doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ chức kinh tế khoảng 4%, người dân và cộng đồng đóng góp tự nguyện khoảng 2,8%.

Cả nước có 6.022/8.177 xã đạt chuẩn NTM (đạt 73,65%), tăng 11,3% so với năm 2020; 1.331 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 176 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Có 263 đơn vị cấp huyện của 58 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ, đạt chuẩn NTM (tăng 90 đơn vị so với năm 2020) và 19 tỉnh, thành phố có 100% số xã đạt chuẩn NTM.

Hạ tầng kinh tế - xã hội tiếp tục được đầu tư, nâng cấp tương đối đồng bộ; nhiều mô hình phát triển sản xuất có hiệu quả được nhân rộng; giáo dục và đào tạo phát triển ổn định, vững chắc; hoạt động văn hoá, thể dục thể thao ngày càng phát triển cả về số lượng lẫn chất lượng; thu nhập bình quân đầu người năm 2023 khoảng 46,3 triệu đồng/người/năm (tăng 4,6 triệu đồng so với năm 2020), chính sách an sinh xã hội được bảo đảm, kịp thời chăm lo cho các đối tượng chính sách, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều khu vực nông thôn năm 2022 khoảng 5,4% (giảm 1,7% so với năm 2020); giá trị gia tăng toàn ngành nông nghiệp tăng 3,36% (cao nhất trong những năm gần đây); môi trường nông thôn được cải thiện theo hướng sáng -  xanh - sạch - đẹp.

Phát triển sản phẩm OCOP mang bản sắc địa phương

Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) tiếp tục được các địa phương triển khai đồng bộ, rộng khắp, trở thành giải pháp được ưu tiên trong phát triển kinh tế nông thôn. Các địa phương tiếp tục ban hành chính sách riêng về hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP, đặc biệt là về phát triển vùng nguyên liệu, liên kết chuỗi giá trị, xúc tiến thương mại, khen thưởng sản phẩm được công nhận.

Tính đến tháng 7.2023, cả nước có 9.852 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó có 66,9% sản phẩm 3 sao; 32,2% sản phẩm 4 sao; 0,6% sản phẩm tiềm năng 5 sao và 42 sản phẩm 5 sao. Đã có 5.069 chủ thể OCOP, trong đó có 38,5% là hợp tác xã, 24,4% là doanh nghiệp, 34,1% là cơ sở sản xuất/hộ kinh doanh, còn lại là tổ hợp tác.

Các sản phẩm OCOP đang từng bước khẳng định được giá trị và chất lượng đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm, có mẫu mã, bao bì đa dạng và thân thiện với môi trường, phù hợp với yêu cầu của thị trường góp phần gia tăng giá trị, khơi dậy tiềm năng đất đai, gắn kết giữa phát triển nông nghiệp với dịch vụ du lịch.

Thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) phối hợp với các cơ quan và địa phương tổ chức tham gia các hội chợ quốc tế (tại Thái Lan, châu Âu, Nhật Bản); tổ chức các diễn đàn/hội chợ cấp vùng, cấp quốc gia để quảng bá, giới thiệu sản phẩm OCOP. Đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác quảng bá, xúc tiến thương mại, kết nối và quảng bá sản phẩm OCOP trên mạng xã hội, thương mại điện tử... Các hoạt động đã được tổ chức thường xuyên, với nhiều hình thức khác nhau, góp phần tạo sức lan toả, nâng cao hình ảnh sản phẩm và thương hiệu OCOP Việt Nam trên thị trường.

Còn nhiều hạn chế

Ngoài những mặt làm được, Chương trình MTQG xây dựng NTM thời gian qua có một số khó khăn, hạn chế như: các cấp Trung ương chậm ban hành hệ thống văn bản hướng dẫn thực hiện chương trình làm ảnh hưởng đến tiến độ trình cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án phân bổ kế hoạch, giao vốn trung ương.

Một số địa phương còn lúng túng, chậm ban hành các văn bản cụ thể hoá Bộ tiêu chí về NTM, giai đoạn 2021-2025; tiến độ giải ngân vốn ngân sách Trung ương năm 2022 và giai đoạn 2021-2025 còn chậm, nhiều địa phương chưa thực hiện giải ngân ngay sau khi hoàn thành công tác giao kế hoạch vốn.

Mô hình tổ chức và cơ chế làm việc của Văn phòng điều phối NTM cấp tỉnh chưa có sự thống nhất, văn phòng cấp huyện chưa có con dấu riêng, cán bộ làm công tác NTM cấp xã kiêm nhiệm, thường xuyên thay đổi.

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế và đổi mới mô hình sản xuất nông nghiệp còn chậm; chất lượng và công tác duy trì bền vững kết quả sau khi đạt chuẩn của một số xã còn hạn chế, đặc biệt là tiêu chí môi trường, thu nhập, an ninh trật tự…

Đến năm 2025, cả nước có ít nhất 80% số xã đạt chuẩn NTM

Chương trình đặt ra mục tiêu đến năm 2025, cả nước có ít nhất 80% số xã đạt chuẩn NTM, trong đó, khoảng 40% số xã đạt chuẩn NTM nâng cao, ít nhất 10% số xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu và không còn xã dưới 15 tiêu chí; có ít nhất 50% huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh đạt chuẩn NTM, hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM.

Phấn đấu cả nước có khoảng từ 17-19 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM; 60% số thôn, làng, ấp, bản, buôn, phum, sóc thuộc các xã đặc biệt khó khăn khu vực biên giới, vùng núi, vùng bãi ngang ven biển và hải đảo được công nhận đạt chuẩn NTM theo các tiêu chí do UBND cấp tỉnh quy định.

Để đạt được mục tiêu đề ra, Bộ NN&PTNT sẽ tiếp tục nghiên cứu, rà soát, hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách hỗ trợ xây dựng nông thôn mới, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho địa phương, bảo đảm phù hợp với điều kiện thực tế, đẩy nhanh tiến độ, hiệu quả Chương trình.

Theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan, để thực hiện xây dựng NTM hiệu quả phải kích hoạt được sự tham gia của cộng đồng, tiếp tục tuyên truyền nâng cao nhận thức cho cán bộ và người dân. Tăng cường phân cấp, trao quyền chủ động hơn nữa cho địa phương, cộng đồng và người dân quyết định; lựa chọn những nhiệm vụ cấp thiết để ưu tiên thực hiện, theo hướng đi vào thực chất, hiệu quả và bền vững. Huy động và phát huy hiệu quả các nguồn lực hỗ trợ thực hiện xây dựng NTM…

Cùng với đó, Bộ sẽ sửa đổi, bổ sung Bộ tiêu chí NTM các cấp theo các mức độ phù hợp hơn với tình hình thực tế tại các địa phương và đặc thù của vùng, miền; tiếp tục triển khai các giải pháp huy động tối đa các nguồn lực thực hiện chương trình; quản lý, sử dụng nguồn vốn ngân sách Nhà nước được giao bảo đảm hiệu quả, phù hợp quy định của pháp luật.

Đối với các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, tiếp tục ưu tiên nguồn vốn ngân sách địa phương các cấp (tỉnh, huyện, xã) để hỗ trợ thực hiện xây dựng NTM.

Minh Dương