Đình thần Long Giang nằm cách tỉnh lộ 786 về hướng Đông theo con đường dẫn xuống rạch Vàm Bảo khoảng 500 mét. Đình thờ lãnh binh Két (Lê Đình Két)- người đã có công lao khai khẩn lập làng và chống giặc giữ nước vào nửa cuối thế kỷ 19, dưới triều Tự Đức. Sau khi anh dũng hy sinh trong cuộc chiến đấu chống giặc Pháp tại thành Bảo, ông được nhân dân làng Long Giang lập miếu thờ phượng. Đến ngày 15.11.1877 (năm Tự Đức thứ 30), ông đã được triều đình ký chiếu sắc phong thần. Tháng 3.1879, ngôi đình chính thức được xây dựng để tưởng nhớ công ơn người anh hùng có công với nước. Hằng năm cứ vào ngày 15.11 âm lịch, ban hội đình tổ chức lễ kỳ yên để cầu quốc thái dân an.

Ngôi đình Long Giang hiện nay chỉ xây dựng được chừng ấy rồi dừng lại vì không có kinh phí

Theo di tích để lại, ngôi đình trước đây có 3 nếp gồm: tiền đình, tiền tế và hậu đình được xây bằng gạch ngói. Tổng diện tích toàn khu vực ngôi đình là 838 mét vuông nhưng hai nếp nhà tiền đình và tiền tế đã bị sụp đổ do chiến tranh tàn phá nên chỉ còn lại duy nhất khu hậu đình, dùng làm nơi thờ cúng của nhân dân trong làng tới nay. Đình Long Giang chính thức được UBND tỉnh Tây Ninh công nhận di tích lịch sử văn hoá cấp tỉnh vào ngày 13.6.1998. Ngôi đình đã hơn 130 tuổi, mặc dù được cố công gìn giữ nhưng vẫn không thể chống lại được sự xâm hại của thời gian và sự tàn phá của bom đạn chiến tranh. Các hạng mục công trình của ngôi đình dần dần xuống cấp. Khu hậu đình cũng bị hư hỏng không còn nơi thờ cúng. Trước tình hình đó, năm 2003 xã Long Giang đã tổ chức trùng tu tôn tạo lại đình nhưng kinh phí quá hạn hẹp chỉ khởi công đổ được dàn móng rồi phải dừng lại. Ban hội đình và Hội Người cao tuổi xã Long Giang đã tích cực vận động, kêu gọi nhân dân đóng góp để xây lại đình nhưng số tiền vận động chưa đủ đáp ứng nhu cầu trùng tu nên chỉ xây lại được ngôi chánh điện với kinh phí hơn 123 triệu đồng rồi ngưng.

Ông Nguyễn Văn Thất, Chủ tịch Hội Người cao tuổi xã Long Giang cho biết: công tác vận động ở địa phương không được thuận lợi, bởi Long Giang là xã nghèo, đời sống người dân còn khó khăn, mức đóng góp của bà con còn rất hạn chế nên khó hoàn thành công trình trùng tu ngôi đình thần. Điều đáng lo ngại là hiện nay do các hạng mục công trình của ngôi đình chưa hoàn thành dứt điểm nên không có chỗ để trưng bày các hiện vật cổ trong đình. Chỉ vào dịp lễ kỳ yên mới đem ra rồi sau đó phải đem chúng đi cất giữ.

Nguyện vọng của nhân dân cũng như Hội Người cao tuổi xã Long Giang hiện nay là có nguồn kinh phí để làm hàng rào xung quanh nhằm bảo vệ ngôi đình, đồng thời xây dựng lại các hạng mục khác. Mong là mong vậy nhưng “lực bất tòng tâm” các cụ đành chịu chứ chưa biết đến bao giờ mới có thể thực hiện được, chưa biết bao giờ đình Long Giang mới có được một bộ mặt hoàn chỉnh, tươm tất, xứng với tầm vóc của một di tích lịch sử văn hoá cấp tỉnh.

Minh Tiên