Dạo quanh một vòng TP. Buôn
Ma Thuột, người ta không thể bỏ qua mà không ngắm hai công trình kiến trúc được
xem là cổ kính và đẹp nhất ở đô thị này, bởi nó mang đậm phong cách, dấu ấn văn
hóa nhà dài của người bản xứ, đó là Biệt điện Bảo Đại và Tòa Giám mục Buôn Ma
Thuột.
Biệt Điện Bảo Đại
Vào thời điểm 1925-1926, tòa
nhà này được xây dựng bằng vật liệu sẵn có ở cao nguyên, là công sở của chính
quyền Thực dân Pháp ở Dak Lak. Đến những năm 1927-1928, một số kỹ sư người Pháp
đã thiết kế lại kiến trúc tòa nhà và xây dựng bằng bê tông hiện đại với quy mô
lớn hơn rất nhiều, sau khi hoàn thành là chỗ ở và nơi làm việc của viên công sứ
Pháp-Sabatier nên dân gian thường gọi là lầu ông Sứ. Khi thực dân Pháp quay trở
lại xâm lược Việt Nam lần thứ hai (1945-1954), ông vua cuối cùng triều Nguyễn đã
cho tân trang lại nội thất và dùng làm nơi nghỉ ngơi mỗi lần công du lên Dak
Lak. Từ đó người ta gọi tòa nhà này là Biệt Điện Bảo Đại.
![Độc đáo lối kiến trúc Tây phương kế thừa từ văn hóa nhà dài](http://image.baotayninh.vn/news/2012/20121119/fckimage/31401473740669_kethua.jpg) |
Biệt
điện Bảo Đại, điểm tham quan du lịch luôn thu hút du khách. |
Tòa Biệt Điện nằm trong
khuôn viên rộng chừng 6ha, có nhiều cây xanh cổ thụ và được coi là không gian
đẹp nhất ở Buôn Ma Thuột, được xây dựng trên mặt bằng rộng 2.300m2, nền láng
xi măng, cao gần 12m trông như một bức tường thành hình chữ nhật uy nghi và bề
thế. Nhìn tổng thể, dù được xây dựng hiện đại, nhưng tòa Biệt Điện vẫn giữ được
nét hài hòa, phảng phất phong cách kiến trúc nhà dài truyền thống của người Êđê.
Phía trước và sau tòa nhà, tùy không gian cụ thể được bố trí lan can hoặc ban
công cho phù hợp. Phần nội thất, ở giữa tòa nhà chiếm một không gian lớn nhất,
không ngăn cách ô, phòng… nhằm tạo cảm giác thoáng rộng như ngôi nhà dài bản
địa; trong khi hai bên tả-hữu của tòa nhà vẫn được bố trí phòng ăn ở sinh hoạt
thuận tiện. Tất cả phần nền nhà được lát bằng gỗ và phía dưới gầm nhà là những
hàng cột bê tông vững chãi, như một “biến tấu” độc đáo của khung nhà dài bản xứ.
Chính diện tòa Biệt Điện, cả phía trước và sau đều có cầu thang bằng bê tông đi
lên, dẫu đã được cách điệu, nhưng ai cũng thấy rõ đó là hình ảnh của chiếc cầu
thang gắn bó mật thiết với ngôi nhà sàn Tây Nguyên. Hiện tòa Biệt Điện Bảo Đại
trở thành điểm du lịch văn hóa-lịch sử nổi tiếng của TP. Buôn Ma Thuột.
Tòa Giám mục Buôn Ma
Thuột
Tòa giám mục này nằm trên
đường Phan Chu Trinh, cách trung tâm Ngã Sáu khoảng 600m. Vốn trước đây, từ năm
1953 là cơ sở của một bộ phận nữ tu Thiên chúa giáo dòng Penedichtin. Tác phẩm
kiến trúc độc đáo này gắn liền với một con người đặc biệt - bà Boni Pacxo. Bà
không những là một kiến trúc sư tài hoa, mà còn là một họa sĩ danh tiếng của
nước Áo, đến Đông Dương làm công việc xã hội và từ thiện từ những năm 50 của thế
kỷ trước. Tòa Giám mục Buôn Ma Thuột là tác phẩm kiến trúc được bà hoài thai và
sinh thành từ dấu ấn văn hóa nhà dài bản địa. Thời điểm Tòa giám mục đang trong
quá trình thi công dưới sự chỉ đạo và giám sát của bà Boni thì Tu viện dòng
Penidichtin chuyển về Thủ Đức-Sài Gòn. Sau khi công trình kiến trúc này hoàn
thành được nhượng lại cho Tòa Giám mục Kon Tum. Đến năm 1967, Giáo phận Buôn Ma
Thuột được thành lập thì sử dụng làm Tòa Giám mục Buôn Ma Thuột cho đến ngày
nay.
Đến thăm công trình kiến
trúc tuyệt đẹp này, nếu không để ý thấy tượng Chúa Giê Su bị đóng đinh trên cây
Thánh giá, thì ít ai có thể ngờ rằng đây lại là một công trình kiến trúc tôn
giáo độc đáo đến như vậy! So với Biệt Điện Bảo Đại thì công trình này khác hoàn
toàn về lối kiến trúc và vật liệu xây dựng. Tòa Giám mục Buôn Ma Thuột được xây
dựng hoàn toàn bằng gỗ, mái lợp ngói vẩy, nhìn qua có cảm giác quen thuộc, gần
gũi với ngôi nhà dài truyền thống. Có thể nói thánh đường này đã được “bản địa
hóa” hết sức tinh tế và mỹ thuật. Vẫn là mô típ nhà sàn Tây Nguyên dài hàng chục
mét, mái dốc, hồi nhọn… nhưng vách nhà được thiết kế bằng khung kính kín đáo và
trang nhã. Tòa giám mục bao gồm nhiều dãy nhà nối tiếp nhau trong một chỉnh thể
thống nhất. Các dãy nhà thông nhau qua nhiều lối đi (như cầu thang) rộng khoảng
3m, cách đều nhau bằng gỗ phiến có mái cong rất thâm nghiêm và cổ kính. Hài hòa
với kiến trúc của tòa nhà là cảnh quan chung quanh với nhiều cây xanh, vườn hoa,
bể nước và hòn non bộ được bố trí vô cùng sinh động, nghệ thuật.
Có thể nói hai công trình
kiến trúc độc đáo trên là sự kế thừa chọn lọc từ văn hóa nhà dài bản xứ, tạo
điểm nhấn khá ấn tượng cho những ai đến thăm và tham quan đô thị trẻ, năng động
phát triển trên cao nguyên Dak Lak hôm nay.
V.C (st)