Việc thiếu hệ thống thu gom và xử lý rác thải hiệu quả, cùng với thói quen đốt rác của người dân, đang góp phần gia tăng ô nhiễm không khí, trở thành vấn đề đáng báo động. Hệ luỵ từ hành động này không chỉ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ cộng đồng mà còn làm trầm trọng thêm tình trạng ô nhiễm, đe doạ môi trường sống. Trước thực trạng này, việc đẩy mạnh tuyên truyền về tác hại đốt rác, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường đang trở nên cấp thiết.

Khói từ việc đốt rác đã được khoa học chứng minh có chứa nhiều chất độc hại rất nguy hiểm cho sức khoẻ con người. Tiếp xúc lâu dài với những chất này, đặc biệt ở những khu vực có mật độ đốt rác cao, sẽ khiến người dân phải đối mặt với nguy cơ mắc các bệnh hô hấp mãn tính, suy tim và các biến chứng sức khoẻ khác. Bên cạnh đó, các chất thải từ việc đốt rác có thể ngấm vào đất làm ô nhiễm nguồn nước ngầm, gây ảnh hưởng lâu dài đến môi trường sống.

Mặc dù cơ quan chức năng đã nhiều lần cảnh báo về tác hại nghiêm trọng của việc đốt rác, tình trạng này vẫn không thuyên giảm. Một trong những nguyên nhân chính là việc thu gom rác hiện nay chưa bao phủ hết tất cả các hộ gia đình, nhất là ở các khu vực nông thôn, vùng xa. Nhiều hộ gia đình phải đốt rác tại chỗ để giải quyết lượng rác thải trong sinh hoạt hàng ngày.

Những ngày gần đây, trên nhiều tuyến đường, hình ảnh các đống rác đang cháy ngùn ngụt kèm theo mùi khét khó chịu không còn xa lạ. Tại một con hẻm đường Lạc Long Quân, thị xã Hoà Thành, người dân đốt rác thải ngay ven đường, từ nhựa, vỏ hộp, cho đến các vật dụng sinh hoạt, tất cả đều chưa qua phân loại. Khói đen bốc lên, mùi hôi lan xa, khiến người qua lại không khỏi nhăn mặt, bịt mũi để tránh hít phải.

Tình trạng đốt rác vẫn phổ biến ở nhiều nơi, một phần do thói quen sinh hoạt của người dân, đặc biệt vào dịp cuối năm khi dọn dẹp nhà cửa và phát sinh nhiều rác thải không còn sử dụng. Dù hiểu rõ tác hại đến môi trường, nhiều người vẫn duy trì việc này vì chưa có giải pháp xử lý rác thải phù hợp hơn.

Chị N.T.T.H (xã Trường Tây, thị xã Hoà Thành) cho biết: “Nhà tôi đã đăng ký dịch vụ thu gom rác thải, nhưng đôi lúc vẫn phải đốt một số loại rác, thường là những loại rác cồng kềnh hoặc khó xử lý. Đặc biệt, vào dịp cuối năm, khi lượng rác sinh hoạt tăng cao, đốt rác là cách nhanh nhất để dọn dẹp. Tôi biết việc này không tốt nên thường chọn những khu vực đất trống, xa khu dân cư để đốt, tránh gây ảnh hưởng đến mọi người xung quanh.”

Theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, hành vi đốt rác nếu không tuân thủ các quy trình kỹ thuật hoặc gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt là tại các khu vực đông dân cư hoặc công cộng có thể bị xử phạt hành chính từ 5 triệu đến 10 triệu đồng. Tuy nhiên, việc thực thi các quy định này vẫn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt ở các khu vực nông thôn.

Đốt rác không đúng cách không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ nghiêm trọng khác. Khói từ việc đốt rác có thể làm hạn chế tầm nhìn, gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông. Ngoài ra, lửa từ đám rác nếu không được kiểm soát có thể bén vào đường dây điện, gây ra chập cháy…

Để giải quyết tình trạng đốt rác, chính quyền và các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác tuyên truyền về tác hại của việc đốt rác và lợi ích của việc xử lý rác an toàn. Trong đó, việc phân loại rác thải tại nguồn theo Luật Bảo vệ môi trường đang được xem là giải pháp căn cơ nhằm giảm thiểu tình trạng này. Khi rác thải được phân chia thành các nhóm như rác hữu cơ, rác tái chế và rác thải nguy hại, quá trình xử lý trở nên hiệu quả hơn và chỉ một phần nhỏ rác không thể tái sử dụng cần xử lý bằng các biện pháp tiêu huỷ.

Bà Nguyễn Thị Cẩm Lang (phường Long Thành Trung, thị xã Hoà Thành) chia sẻ: “Nhà tôi từ lâu đã quen phân loại rác, nhất là rác hữu cơ. Tôi tận dụng để ủ phân trùn quế, vừa giảm được lượng rác thải ra môi trường, vừa có phân bón cho cây cối. Nhờ vậy, rác nhà tôi ít đi đáng kể, hiếm khi phải đốt. Làm vậy vừa sạch nhà, vừa tốt cho vườn, lại đỡ hại môi trường.”

Bên cạnh thực hiện phân loại rác tại nguồn, việc mở rộng thu gom rác đến tất cả các hộ gia đình và nâng cao chất lượng dịch vụ thu gom được coi là giải pháp then chốt để giảm thiểu đốt rác tự phát. Việc tổ chức thu gom đúng lịch trình, hiệu quả không chỉ hỗ trợ người dân phân loại rác thuận tiện hơn mà còn giảm phụ thuộc vào các biện pháp xử lý thủ công, góp phần nâng cao chất lượng môi trường sống, hạn chế các rủi ro ô nhiễm, đặc biệt từ hành vi đốt rác.

Hoà Khang