1. Vừa đi tới, cô gái đã trông thấy thằng bé con cởi trần mặc quần cụt, xách cái cuốc chạy lăng xăng trên bờ kênh. Con kênh nhỏ vắt qua một cánh đồng rộng lớn. Trời đứng gió, khói đốt đồng cuồn cuộn như dòng thác trắng không có nguồn sừng sững giữa không trung. Nơi cô gái đứng, những gốc rạ nhọn hoắt đang chĩa lên trời như khiêu khích những tia sáng mỏng mảnh dần tắt khi hoàng hôn ùa về.

Bất thình lình, thằng bé con chạy xuống một đám ruộng, vứt cái túi vải xam xám lên bờ rồi ngó qua ngó lại như đang che giấu bí mật gì ghê gớm lắm. Thấy không có ai nó mới hạ cuốc xuống đất bắt đầu đào. Cô gái sững người, tìm cho mình một chỗ nấp an toàn sau những đụn khói trắng xoá để bảo đảm thằng bé không nhìn thấy cô. Cô gái không biết thằng bé sẽ làm gì với cái cuốc nặng è và cái túi vải màu xám kia nên cố dõi theo nó.

Chiếc bóng nhỏ thó kéo một vệt dài dưới nắng chiều lồng trong những sợi khói trắng mảnh dẻ bay thẳng lên trời càng làm thằng bé mỏng manh hơn lúc nào hết. Cô gái trổ tài nhìn người đoán tuổi của mình. Cô đoán thằng bé chừng 12 hay 13 tuổi là cùng. Bởi vì trẻ con ở quê thường lớn trước tuổi, nhìn già dặn hơn trẻ con ở thành phố. Cô nghĩ vậy trong khi hai mắt cứ đưa lên hạ xuống theo từng nhịp của cái cuốc. Thân hình còi cọc của thằng bé và mái tóc rễ tre vàng choé nhễ nhại mồ hôi vì dang nắng nhiều. Nó tỉ mẩn lấy từ cái túi vải xám đó ra mấy ống nhựa màu xanh nhanh nhảu đặt xuống chỗ cái hố vừa đào xong.

Thằng bé tỏ ra hăm hở khiến cô gái không thể không thắc mắc. Từ chỗ cô đứng có thể thấy nó bẻ vài nhánh cây bạch đàn non mọc trên bờ ruộng, đặt lên chỗ vừa lắp ống rồi nhảy lên bờ ngồi. Nó nghỉ tay rồi lau những giọt mồ hôi không ngừng tươm ra trên tấm lưng trần đỏ rát như cái lọ gốm quá lửa. Cô gái muốn bước tới xem chỗ nó vừa đào xong nhưng có gì đó khiến cô phải khựng lại. Cô dẹp tính tò mò sang một bên rồi chờ đợi những hành động tiếp sau đó. Một cảnh “đắt” trời cho mà người xa quê như cô ít dịp nhìn thấy. Vậy là chiếc máy ảnh Kodak trên tay cô nhá liên tục ghi lại những hình ảnh hi hữu này, nhưng tiếc rằng không thể chụp cận cảnh “công trình” của thằng bé.

Nó đang chờ đợi, cô gái chắc chắn như thế. Nhưng không biết là đợi điều gì, hiển nhiên nó vẫn chưa nhìn thấy cô.

2. Bây giờ thì những sợi khói đã thôi uốn lượn trong gió vì những đụn rơm vàng hươm trên cánh đồng đã cháy thành tro. Trên mặt đất chỉ còn lại hai màu chủ đạo đó là màu đen trũi của mớ tro rơm vừa cháy và màu xám của đất. Ðiểm “trú ẩn” của cô gái đã biến mất sau cái hắt hơi làm cô ngượng đến chín mặt. Thằng bé nhìn về phía cô bằng ánh mắt hoàn toàn xa lạ. Nó sững sờ khi bắt gặp người lạ phát hiện ra “công trình” của mình. Cô gái ngẩn tò te, tỏ vẻ không hiểu gì khi nhìn thấy một sinh vật lạ, trơn nhẫy như bôi mỡ có cái bụng vàng nghính nằm gọn lỏn trong tay thằng bé. Và khi đó, thằng bé nhảy cẫng lên sung sướng!

- Em làm gì ở đây? - Cô gái hỏi ngay thằng bé, nếu không nó thắc mắc: “Chị làm gì ở đây?” thì khó trả lời lắm.

Cặp mắt linh lợi của thằng bé nhìn cô gái từ đầu tới chân, đủ để nhận thấy cô không phải là người cùng quê thì nó mới chịu “giải thích” cho những hành động vừa rồi.

- Bẫy lươn.

Cô gái về nước chuẩn bị ăn tết cổ truyền được hai hôm. Với cô, những ngày tháng vùi đầu vào công việc ở Paris đã qua. Cô muốn có một khoảng trời riêng cho mình với một buổi chiều vàng ở quê hương. Chút gió trời dịu mát sẽ khiến cô yêu cuộc sống hơn. Nghe người thân mách bảo, cô tới đồng ruộng này lúc vừa đập lúa, chiều nay người ta sẽ đốt đồng, hoàng hôn chắc sẽ đẹp. Vừa tới đây, đã bắt gặp thằng bé với những hành động kỳ quặc, thế là cô theo dõi nó.

- Bẫy lươn à? - cô gái mắt tròn mắt dẹt ngạc nhiên trong khi thằng bé vẫn luôn tay luôn chân tóm cổ những con lươn to béo, cho vào trong cái túi vải màu xám. Nó vẫn không thèm nhìn đến cô, chỉ dán mắt vào lũ lươn vàng đang tìm cách thoát khỏi bàn tay xương xẩu của nó.

- Phải! Không làm lấy gì mà ăn tết?

Trong nháy mắt, khói đã tan, phơi bày một chiếc bẫy lươn độc đáo. Cô gái nhoài người ra trước nhìn những con lươn đang vùng vẫy trong chiếc túi màu xám. Với thằng bé con, cô gái lạ, cái mùi nước hoa thơm thơm cũng lạ. Ðến quần áo cô gái mặc cũng không giống dân quê Củ Chi của nó.

Cô buột miệng hỏi:

- Em tự nghĩ ra cái bẫy này hả?

- Ðúng vậy!

- Số lươn này em để ăn hay bán?

- Bán chứ, ăn làm sao hết? Thế cũng không biết!

Cô gái tâng hẩng một lúc mới hỏi tiếp:

- Thế cha mẹ em đâu?

Gương mặt thằng bé thoáng buồn:

- Em không có mẹ, cha em đang đập lúa cho người ta ở cánh đồng bên kia. - Thằng bé chỉ tay về phía cánh đồng bên kia con kênh ọc ạch nước. Cô gái thấy trong mắt nó có nỗi buồn mà dường như nó không muốn chia sẻ với ai. Thằng bé nói tiếp:

- Cái bẫy này là em tự làm. Chị không phải là người ở đây em cũng không giấu nghề làm gì, em sẽ nói về nó trước khi chị giới thiệu về mình - Giọng nó khoẻ khoắn và chắc nịch. Thằng nhỏ lanh lợi hơn cô tưởng. Nó tiếp lời:

- Em sợ lũ bạn cùng xóm ăn cắp nghề bẫy lươn nên đánh lừa tụi nó chạy đi coi người ta đuổi ếch ở cánh đồng bên kia rồi.

- Sao em lại làm thế?

- Bởi vì ếch rẻ tiền hơn lươn đồng.

- Hi hi… em thông minh thiệt đó!

Thằng bé bắt đầu kể: Lươn thích đào hang ở đất bùn và những nơi có trấp cỏ. Hang lươn không cố định. Do đó, nó chọn một cánh đồng ngập nước, có bùn rồi đào một cái hố, tát hết nước ra ngoài, cẩn thận đặt một cái giỏ xe đạp ở dưới. Tiếp đến, nó lấy những cái ống nhựa đặt xung quanh miệng hố, phủ đất và bùn ướt lên trên. Ðầu ống còn lại ngập trong nước, đó là đường dẫn lươn vào bẫy. Một yếu tố vô cùng quan trọng cho chiếc bẫy tự tạo này đó là mồi. Khứu giác của lươn rất nhạy, nhờ đó mà nó đánh hơi được mùi thức ăn rất nhanh. Khi nhận thấy thức ăn đó hợp khẩu vị thì lươn tìm đến chỗ có mồi để ăn ngay lập tức. Mồi lươn có thể là côn trùng, mối hoặc mồi thuốc pha trộn thêm giun, ốc. Cuối cùng là tìm những nhánh cây nguỵ trang chiếc bẫy. Khi thấy có hang trong khu vực sinh sống, lại thêm cái mùi tanh tanh nồng nồng của món mồi ưa thích, dù đói dù không chúng cũng sẽ tự chui đầu vào bẫy. Cô gái sực nhớ lúc ra khỏi nhà có mang theo mấy viên kẹo. Cô cho nó hết rồi “khai thác” thêm. Thằng bé cũng nói thêm:

- Lươn sống ở mương, rãnh, ruộng, rọc, đến bàu, đìa. Ðể tránh kẻ thù, lươn cũng có khả năng biến đổi màu sắc cho phù hợp với môi trường sống xung quanh. Nhưng khả năng “biến hoá” của lươn vẫn còn kém xa các loài bò sát như tắc kè, kì nhông… Lươn vốn nhút nhát, hễ thấy nguy hiểm là trốn ngay vì nó không đủ can đảm để đổi màu rồi nằm im một chỗ chờ kẻ thù tới… lượm.

3. Thằng bé túm lấy cái cuốc lấp chỗ đặt bẫy lươn vừa khai thác xong rồi đi về. Nó cũng không quên mang theo những viên kẹo mà cô gái tặng. Thằng bé đã đi xa nhưng cô vẫn chưa kịp hỏi tên nó. Chẳng biết ngày mai cô tới đây ngắm hoàng hôn có gặp nó với cái bẫy lươn nữa hay không? Nhưng có một điều chắc chắn rằng, ngày mai lũ lươn sẽ được mang ra chợ bán giúp thằng bé tiếp tục cuộc mưu sinh.

Cô gái đến đây với mục đích ngắm hoàng hôn, nhưng hoàng hôn đã tắt từ lúc nào cô cũng không hay. Cô gái tiếc nuối nhìn về phía chân trời, chỉ thấy những tia sáng màu xanh lá phóng lên từ điểm mặt trời lặn, tạo thành vòng cung toả ra trên không như những nan quạt sắp bị bóng tối nuốt chửng…

V.C.N