Khi làm thủ tục xuất nhập khẩu, phía Trung Quốc sẽ tiếp tục lấy mẫu, kiểm tra 100% lô hàng, nếu không có dư lượng chất vàng O thì mới được thông quan. Nhiều doanh nghiệp điêu đứng, phải quay đầu đưa hàng về tiêu thụ trong nước.

Làm thế nào để sầu riêng không bị nhiễm chất cấm và đủ tiêu chuẩn để xuất khẩu là câu hỏi của những hộ trồng sầu riêng trên cả nước nói chung và tại “thủ phủ” sầu riêng Bàu Đồn (Gò Dầu) nói riêng.

An toàn thực phẩm đối với sầu riêng - “Hộ chiếu” thông quan

Mới đây, Hội quán sầu riêng Bàu Đồn (huyện Gò Dầu) đã tổ chức buổi sinh hoạt dành cho hội viên với chủ đề: “An toàn thực phẩm đối với sản phẩm sầu riêng”.

Tại buổi sinh hoạt, các thành viên hội quán và bà con nông dân được nghe các chuyên gia, cơ quan chức năng, nhà khoa học chia sẻ những thông tin liên quan đến quy trình chăm sóc cây sầu riêng để trái phát triển tối ưu; an toàn thực phẩm trên cây sầu riêng; công nghệ làm chín sầu riêng bằng máy khí Ethylene.

Hiện nay, thông tin sầu riêng bị nhiễm các chất cấm như Cadimi và vàng O khiến nhiều nông hộ lo ngại. Đa số người trồng sầu riêng đặt câu hỏi đến các ngành chức năng về cách nhận biết sầu riêng bị nhiễm chất cấm, cách xử lý cũng như những chính sách hỗ trợ của cơ quan chức năng trong việc lấy mẫu thử nghiệm.

Theo ông Phan Hoài Thịnh- Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Cây ăn trái Bàu Đồn, niên vụ sầu riêng 2024-2025, trên địa bàn xã Bàu Đồn có hơn 900 ha đang cho trái với năng suất bình quân 15-20 tấn/ha. Riêng diện tích sầu riêng của Hội quán là 45 ha, cho năng suất bình quân 20 tấn/ha.

Trên địa bàn huyện có 5 mã số vùng trồng sầu riêng xuất khẩu sang Trung Quốc, với tổng diện tích 154,7 ha, đều là các vùng trồng trên địa bàn xã Bàu Đồn. Trong đó, Hội quán có 2 vùng trồng được cấp mã số và có sản phẩm xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc trong những năm gần đây.

Ngoài ra, sản phẩm sầu riêng của Hội quán đang là sản phẩm OCOP 4 sao, có chứng nhận VietGAP, cấp mã vùng trồng, nhãn hiệu tập thể, truy xuất nguồn gốc. Hội quán thường xuyên cập nhật thông tin thị trường, giá cả sản phẩm sầu riêng hằng ngày trong vụ thu hoạch đến hội viên; tham gia các đợt xúc tiến thương mại để liên kết với các doanh nghiệp, tạo sự ổn định trong sản xuất- tiêu thụ.

Trong niên vụ 2023-2024, hội quán có 2 vùng trồng được cấp mã số và có sản phẩm xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc thông qua việc liên kết chuỗi với 2 doanh nghiệp; nhà máy chế biến hoa quả xuất khẩu - Chi nhánh Công ty TNHH Trinity Việt Nam và Công ty TNHH XNK Trái cây Chánh Thu. Ngoài ra, sản phẩm sầu riêng của hội quán còn được tiêu thụ tại thị trường nội địa.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Đình Xuân cho biết, sầu riêng Bàu Đồn với hơn 20 năm phát triển, nông dân cần cố gắng giữ vững thương hiệu, tuân thủ các biện pháp kỹ thuật, đặc biệt là những hộ mới tham gia trồng cần tuân thủ đúng quy trình, tiêu chuẩn trồng trọt. Khi xuất khẩu sầu riêng cần bảo đảm trích xuất nguồn gốc từng trái, để khi phát hiện vấn đề sẽ biết được trái này xuất phát từ đâu, vì mỗi container hàng xuất khẩu đến từ nhiều nhà vườn, đó cũng là lý do tại sao phải cấp mã vùng trồng.

Theo ông Xuân, mỗi hộ trồng sầu riêng cần phải đồng ý cho cơ quan chức năng kiểm tra và lấy mẫu thử nghiệm. Hiện nay, vẫn còn tình trạng nhiều nhà vườn không cho lấy mẫu, gây khó khăn trong việc quản lý truy xuất nguồn gốc sầu riêng nếu gặp vấn đề thông quan. Nếu không cho lấy mẫu, cơ quan chức năng sẽ thu hồi mã vùng trồng và sử dụng các biện pháp chế tài để không làm ảnh hưởng đến các nông hộ khác.

“Thị trường xuất khẩu là cực kỳ quan trọng nhưng cũng đầy rủi ro, do vậy thị trường nội địa vẫn là nền tảng phát triển bền vững. Do đó, người trồng cần tuân thủ các biện pháp an toàn thực phẩm đối với sầu riêng, để đủ điều kiện, tiêu chuẩn cung cấp ra thị trường trong và ngoài nước”- Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh.

Thời gian tới, các cơ quan chức năng sẽ thành lập các đoàn kiểm tra, tiến hành lấy mẫu trên sầu riêng, quản lý chặt chẽ mã vùng trồng và tình trạng dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, chất vàng O. Bên cạnh đó, đẩy mạnh tuyên truyền giúp người dân nâng cao nhận thức, chấp hành các quy trình sản xuất bảo đảm chất lượng sản phẩm. Đồng thời, có chế tài xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm.

Phát triển sầu riêng theo hướng an toàn, bền vững

Cây sầu riêng có giá trị kinh tế tương đối cao so với các loại cây trồng khác, đem lại nguồn thu đáng kể cho bà con nông dân địa phương. Tuy nhiên, phát triển cây sầu riêng cũng đang đứng trước nhiều thách thức, cần có giải pháp thích hợp để nâng cao chuỗi giá trị, cũng như bảo đảm đầu ra ổn định.

Theo Tiến sĩ Bùi Thanh Liêm- Trung tâm Dịch vụ Kỹ thuật Nông nghiệp Linaco (Bến Tre), hướng đến sản xuất sầu riêng bền vững, nông dân cần mạnh dạn thay đổi tư duy, phương thức canh tác, xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường tiêu thụ, tập trung xây dựng mã số vùng trồng để phục vụ xuất khẩu chính ngạch, nâng cao giá trị cho loại trái cây này. Cùng với đó, đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất, lấy hợp tác xã, tổ hợp tác làm nòng cốt để tổ chức sản xuất, liên kết với doanh nghiệp theo chuỗi giá trị.

Tiến sĩ Bùi Thanh Liêm cũng hướng dẫn các nông hộ trồng sầu riêng tại Bàu Đồn cách khi xử lý sầu riêng ra hoa, đậu trái, rụng trái; định hướng phát triển sầu riêng theo hướng bền vững, khuyến cáo người dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật bảo đảm nguyên tắc 4 đúng (đúng thuốc, đúng lúc, đúng liều lượng - nồng độ và đúng cách) và chỉ thu hoạch sầu riêng khi bảo đảm độ chín, kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và một số kim loại nặng...

Giám đốc HTX Cây ăn trái Bàu Đồn Phan Hoài Thịnh cho biết, dự kiến niên vụ 2024-2025, Hội quán sầu riêng Bàu Đồn sẽ tiếp tục thực hiện các chuỗi liên kết với nhà máy chế biến hoa quả xuất khẩu- Chi nhánh Công ty TNHH Trinity Việt Nam và Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Chánh Thu; mở rộng thêm các doanh nghiệp khác để tạo đầu ra cho sản phẩm sầu riêng của hội quán.

Để góp phần giúp bà con nông dân an tâm sản xuất, đại diện Công ty TNHH XNK Chánh Thu (đơn vị thu mua sầu riêng) chia sẻ về tình hình thu mua - xuất khẩu sầu riêng, hướng dẫn bà con nông dân hướng liên kết vùng trồng đạt hiệu quả, cam kết doanh nghiệp luôn đồng hành cùng bà con tháo gỡ những rào cản về kỹ thuật, tìm các biện pháp khắc phục, loại bỏ những mối nguy hại trong sản xuất sầu riêng, tạo nên liên kết vùng bền vững, góp phần vào sự phát triển kinh tế của địa phương và cả nước.

Hoàng Yến