Mùa mưa xuống ruộng nhổ rau hẹ (ảnh minh hoạ)

Hồi đó, mấy chục năm trước, cứ vào khoảng cuối tháng ba, đầu tháng tư âm lịch,  khi thấy bầu trời có những đám mây xám xịt, bà con quê tôi “thấp tha, thấp thỏm” ra vào trông mưa - dù biết rằng mưa đầu mùa sẽ gây khó khăn cho những hộ nghèo, nhà tranh, vách lá, trong đó có gia đình tôi. Vậy mà anh em tôi, cũng như nhiều trẻ em khác rất khoái mưa đầu mùa. Quê tôi có dòng rạch lớn chảy giữa hai vùng cao thấp rõ rệt. Hữu ngạn là vùng gò giồng dân cư sinh sống; tả ngạn là ruộng bưng rộng lớn.

Hồi đó, vùng gò giồng quê tôi còn nhiều ao, vũng tự nhiên, rừng chồi, cây bụi, dây leo rậm rạp… Ðây là môi trường sống lý tưởng cho động vật lưỡng cư như ếch, nhái, cóc, ễnh ương... Những đêm mưa, chúng kéo nhau ra đớp mồi và làm cái chuyện… duy trì nòi giống, ộp oạp đến gần sáng.

Bà con quê tôi (tất nhiên là không thể thiếu anh em tôi) xách đèn lúp, mang đụt, đội nón lá dầm mưa đêm tha hồ “lượm”. Vì chúng đang say nước, say mồi và say tình… Dưới rạch rất nhiều cá, mưa xuống, chúng rủ nhau lên ruộng tìm mồi, cáp cặp, làm tổ sinh sôi nảy nở, tha hồ đánh bắt.

Mưa đầu mùa, cây cỏ sinh sôi, anh em tôi cũng như nhiều người khác rủ nhau đến các bụi tre, gò mối, vạch cây cỏ dại tìm nấm mối. Hôm nào gặp được ổ nấm mối lớn là được bữa cơm ngon lành, có khi còn đổ bánh xèo. Không có nấm mối, thì nhổ rau tiêu về bóp gỏi với đậu phộng.

Trên ruộng gò, nông dân trồng đồ hàng bông, mưa xuống rau hoang dại mọc lên rất nhiều. Có thể kể một vài loại mà tôi biết mặt, biết tên như rau dịu, rau sam, rau dền (riêng rau dền có đến 4 thứ, như dền gai, dền cơm, dền voi, dền điều).

Thường anh em tôi đi nhổ các loại rau này về luộc chấm nước cá kho, hay nước mắm dầm cá nướng… Còn ở dưới rạch, dưới ruộng trũng cấy lúa nước, mưa xuống, bông súng, rau hẹ, rong cây, rau bợ, rau chóc… thi nhau mọc lên. Các loại này, anh em tôi, cũng như nhiều bà con ở đây nhổ về ăn sống chấm nước cá kho ngót, hay cá kho mắm đồng rất ngon.

Trời bắt đầu đổ mưa là mùa hè tới, lũ ve sầu lột xác đội đất chui lên cây ca hát rân trời. Bọn trẻ chúng tôi chặt mủ mít, quấn vào đầu cây trúc đi chích bắt ve về nhốt trong hộp nhỏ cho chúng kêu “nghe điếc” lỗ tai chơi.

Chơi ve chán, chúng tôi tìm đến các đám đất trồng đồ hàng bông, vạch cỏ, lật bụi, hoặc moi hang tìm những chú dế trống lửa (dế đá có cánh màu đỏ), trống than (cánh đen) càng to đem về nhà nhốt trong hộp để dành đá chơi và nghe chúng gáy cho vui nhà.

Ðầu mùa mưa cũng là lúc cá lia thia lên ruộng làm bọt theo cặp bờ, hoặc dưới lỗ chân trâu đọng nước rất nhiều. Thấy lỗ chân trâu nào có bọt cá, chúng tôi chỉ cần chụm hai bàn tay lại thọc xuống, rồi vớt lên nhè nhẹ là bắt được. Những chú lia thia trống đen mun nhảy lưng tưng trong lòng bàn tay. Vớt về, chúng tôi lấy hũ chao nhỏ rửa sạch, đổ nước mưa vào nuôi cá. Nuôi vài bữa chúng tỉnh táo, rồi mang ra đá nhau.

Bước qua tuổi “lục thập nhi nhĩ thuận”, chợt nhiên tôi lại nhớ nhiều về “hồi đó”, viết ra đây, chỉ mong chia sẻ cùng bạn đọc một chút hương vị xưa.

T.L