Một phiên toà trực tuyến. Ảnh minh hoạ

Việc mở phiên toà trực tuyến có ý nghĩa đặc biệt trong tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp như hiện nay.

Về chuẩn bị phiên toà trực tuyến

Trong thời hạn 3 ngày đối với vụ án giải quyết theo thủ tục thông thường, 1 ngày đổi với vụ án giải quyết theo thủ tục rút gọn, kể từ ngày nhận được thông báo của Toà án quy định tại điểm c khoản 1, điểm c khoản 2 Điều 3 của Thông tư liên tịch này, Viện Kiểm sát phải có văn bản trả lời về việc mở phiên toà trực tuyến.

Trách nhiệm của cơ sở giam giữ, trong thời hạn 3 ngày kể từ ngày nhận được quyết định đưa vụ án ra xét xử, cơ sở giam giữ trích xuất bị cáo đến địa điểm do Toà án quyết định, nếu không thể trích xuất thì phải có văn bản đề nghị Toà án cho phép tổ chức điểm cầu thành phần tại cơ sở giam giữ của mình. Văn bản đề nghị phải nêu rõ lý do không thể trích xuất bị cáo đến địa điểm do Toà án quyết định.

Trách nhiệm của Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước, trường hợp vụ án hình sự, dân sự, hành chính có đương sự, bị hại là đối tượng thuộc diện được trợ giúp pháp lý và có yêu cầu trợ giúp pháp lý thì Trung tâm phải bảo đảm điều kiện kỹ thuật, công nghệ, không gian tổ chức theo quy định tại khoản 2 Điều 4, khoản 1 Điều 5 của Thông tư liên tịch và có văn bản đề nghị Toà án cho phép tổ chức điểm cầu thành phần do mình bố trí.

Văn bản đề nghị Toà án cho phép tổ chức điểm cầu thành phần do Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước bố trí phải được gửi ngay cho Toà án sau khi có đề nghị của đương sự, bị hại. Phối hợp với Toà án bố trí điểm cầu thành phần tại điểm cầu do Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước bố trí.

Toà án triệu tập người tham gia tố tụng tham gia phiên toà trong đó ghi rõ điểm cầu mà họ tham gia. Đối với người tham gia tố tụng được triệu tập tại điểm cầu thành phần, giấy triệu tập phải ghi rõ yêu cầu khi tham gia phiên toà theo quy định tại Điều 11.

Phối hợp chuẩn bị phiên toà trực tuyến

Chậm nhất 1 ngày trước khi diễn ra phiên toà trực tuyến, Toà án phải kiểm tra, chuẩn bị điều kiện về hoạt động kết nối thử thành công giữa điểm cầu trung tâm với các điểm cầu thành phần. Chậm nhất 1 giờ trước khi diễn ra phiên toà trực tuyến, điểm cầu trung tâm phải tổ chức kết nối xong với các điểm cầu thành phần bảo đảm các điểm cầu đều nhìn thấy hình ảnh và nghe rõ âm thanh của nhau; các chức năng bật/tắt âm thanh đặt ở chế độ sẵn sàng hoạt động.

Trường hợp điểm cầu thành phần được tổ chức tại trụ sở Toà án khác hoặc cơ sở giam giữ thì Toà án thụ lý giải quyết vụ án chủ động, phối hợp với các cơ quan này trong việc cung cấp tài khoản, mật khẩu để kết nối với hệ thống trực tuyến tại điểm cầu trung tâm. Đối với vụ án hình sự, dân sự, hành chính mà điểm cầu thành phần đặt tại nơi đương sự hoặc Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước lựa chọn được Toà án chấp nhận thì Toà án thụ lý giải quyết vụ án yêu cầu người tham gia tố tụng hoặc Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước phối hợp kiểm tra kỹ thuật, chất lượng tín hiệu hình ảnh, âm thanh của hệ thống trực tuyến và kết nối xong chậm nhất 01 giờ trước khi diễn ra phiên toà trực tuyến.

Về phiên toà trực tuyến

Tại điểm cầu trung tâm, thành phần tham gia bắt buộc gồm Hội đồng xét xử, Thư ký phiên toà, Kiểm sát viên được phân công giải quyết vụ án. Có thể bao gồm đương sự, bị hại; người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự; người bào chữa, người tham gia tố tụng khác (nếu có) nếu lựa chọn hoặc Toà án triệu tập.

Với vụ án hình sự mà điểm cầu thành phần được đặt tại cơ sở giam giữ thì thành phần tham gia gồm bị cáo, người bào chữa; người đại diện hợp pháp (nếu bị cáo là người dưới 18 tuổi) người phiên dịch, cán bộ, chiến sĩ thuộc cơ sở giam giữ và Kiểm sát viên, công chức khác thuộc Viện kiểm sát (nếu có). Trừ trường hợp họ yêu cầu tham gia tại điểm cầu trung tâm.

Trường hợp điểm cầu thành phần đặt tại trụ sở Toà án khác thì thành phần tham gia gồm: bị cáo, bị hại, đương sự; người tham gia tố tụng khác; công chức Toà án nơi đặt điểm cầu thành phần hỗ trợ tổ chức phiên toà; Kiểm sát viên, công chức khác thuộc Viện kiểm sát (nếu có); cán bộ, sĩ quan, chiến sĩ thuộc cơ sở giam giữ; cảnh sát hỗ trợ tư pháp (nếu thấy cần thiết).

Đối với vụ án hình sự, dân sự, hành chính mà điểm cầu thành phần được đặt tại nơi đương sự hoặc Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước lựa chọn được Toà án chấp nhận thì thành phần tham gia gồm: người tham gia tố tụng, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự (nếu có).

Đối với vụ án có người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự tham gia phiên toà tại một trong các điểm cầu mà Toà án đã bố trí hoặc chấp nhận. Trường hợp không thể tham gia phiên toà tại một trong các điểm cầu mà Toà án đã bố trí hoặc chấp nhận thì phải có văn bản đề nghị Toà án cho phép tham gia phiên toà tại điểm cầu mình tự bố trí.

Trình tự, thủ tục tố tụng tại phiên toà trực tuyến:

Thực hiện như phiên toà thông thường theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính. Bên cạnh đó, thực hiện một số yêu cầu quan trọng như Toà án kiểm tra căn cước của những người tham gia phiên toà thông qua so sánh trực tuyến các giấy tờ tuỳ thân hoặc thông qua hệ thống cơ sở  dữ liệu quốc gia về dân cư. Trường hợp người tham gia tố tụng tại điểm cầu thành phần cung cấp thêm tài liệu, chứng cứ thì chủ tọa phiên toà phải công bố (trừ trường hợp tài liệu, chứng cứ liên quan đến bí mật nhà nước, thuần phong mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người dưới 18 tuổi hoặc để giữ bí mật đời tư theo yêu cầu chính đáng của đương sự), xem xét, đánh giá các tài liệu, chứng cứ này sau khi nhận được bản sao chụp tài liệu, chứng cứ.

Đối với vụ án hình sự, Thẩm phán chủ toạ phiên toà tiếp nhận tài liệu, chứng cứ theo hình thức dữ liệu điện tử. Yêu cầu công chức Toà án hoặc cán bộ, chiến sĩ thuộc cơ sở giam giữ hỗ trợ thực hiện sao chụp và trình chiếu tài liệu, chứng cứ tại phiên toà cho Hội đồng xét xử, Kiểm sát viên tại điểm cầu trung tâm xem xét, quyết định. Việc tiếp nhận tài liệu, chứng cứ và lập biên bản theo quy định tại Điều 133 và Điều 305 cùa Bộ luật Tố tụng hình sự.

Đối với vụ án dân sự, vụ án hành chính thì người tham gia tố tụng tự sao chụp theo hình thức dữ liệu điện tử và gửi cho Hội đồng xét xử. Việc giao nộp chứng cứ, tài liệu thực hiện theo quy định tại Điều 96 của Bộ luật Tố tụng dân sự, Điều 83 của Luật Tố tụng hành chính.

Phiên toà trực tuyến phải được ghi âm, ghi hình có âm thanh dưới dạng dữ liệu điện tử.

Yêu cầu khi tham gia phiên toà trực tuyến

Phải tuân thủ quy định, nội quy phòng xử án; luôn để thiết bị điện tử ở trạng thái mở camera và bật âm thanh micro; khi được yêu cầu thì mới phát biểu. Không được tạo các tạp âm khác trong khi thiết bị điện tử đang để chế độ mở tiếng, gây ảnh hưởng đến phiên toà. Người tham gia phiên toà phải mặc trang phục nghiêm chỉnh; không đứng dậy hay rời đi trong thời gian xét xử khi chưa được chủ toạ phiên toà cho phép; không chụp ảnh, ghi âm, ghi hình, ghi hình có âm thanh, phát tán tài liệu hoặc phát tán thông tin tài khoản dăng nhập vào hệ thống xét xử trực tuyến, phát trực tiếp phiên toà trên không gian mạng.

Đương sự, bị hại, người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, bị hại tham gia phiên toà trực tuyến phải xuất trình một trong các giấy tờ tùy thân (như CMND/CCCD, thẻ luật sư, thẻ trợ giúp viên pháp lý) để đối chiếu. Trường hợp đương sự uỷ quyền cho người khác tham gia tố tụng thì người được uỷ quyền phải xuất trình văn bản uỷ quyền.

Thiên Di