Hôm 21.8, các kỹ sư Iran và Nga đã bắt đầu nạp nhiên liệu vào nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Iran, nơi mà chính phủ Nga cam kết sẽ quản lý chặt chẽ để vật liệu từ nhà máy này không bị sử dụng vào việc sản xuất vũ khí hạt nhân.

Sau hơn ba thập kỷ trì hoãn, việc cung cấp nhiên liệu cho nhà máy điện hạt nhân Bushehr ở miền Nam Iran đánh dấu sự khởi động của cơ sở sản xuất năng lượng mà Mỹ từng hy vọng ngăn chặn nhằm buộc nước này ngừng những hoạt động hạt nhân gây tranh cãi.

Không có sự phản đối mạnh mẽ nào đối với nhà máy Bushehr như đã xảy ra với những nỗ lực thúc đẩy tiến trình làm giàu uranium của Iran tại các cơ sở hạt nhân khác, một tiến trình chế tạo nhiên liệu cho nhà máy điện nhưng cũng có thể sử dụng trong sản xuất vũ khí.

Giám đốc cơ quan năng lượng hạt nhân Iran, Ali Akbar Salehi tuyên bố, Bushehr là minh chứng cho thấy, đất nước này chỉ có những mục đích hoà bình. Nhà máy là một “biểu tượng của sự kiên nhẫn và chịu đựng của Iran” trong cuộc đối mặt với sức ép từ phương Tây.

Mỹ và các quốc gia khác không phản đối mục đích sản xuất năng lượng hạt nhân theo tuyên bố của nước này, nhưng họ lo ngại rằng, nếu Iran nắm vững chu trình làm giàu uranium, họ sẽ rẽ sang chế tạo vũ khí dưới lớp vỏ bọc an toàn là chương trình năng lượng hoà bình. Iran kiên quyết phủ nhận cáo buộc trên.

Trước sự chứng kiến của các thanh sát viên Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), các kỹ sư đã bắt đầu đưa nhiên liệu do Nga cung cấp vào nhà máy hạt nhân Bushehr hôm 21.8. Qua 2 tuần tới, sẽ có 163 thanh nhiên liệu, tương đương 80 tấn nhiên liệu uranium, tiếp tục được đưa vào lõi của lò phản ứng ở nhà máy. Sau đó sẽ mất ít nhất 2 tháng nữa trước khi lò phản ứng nước nhẹ 1.000 MW mới cung cấp điện cho các thành phố ở Iran.

Theo kế hoạch, nhà máy điện hạt nhân trị giá 1 tỷ USD này sẽ đi vào hoạt động trong tháng 10 hoặc tháng 11 tới khi điện năng do cơ sở này sản xuất hoà vào mạng lưới điện quốc gia.

Nhà máy Bushehr không bị coi là mối nguy hiểm vì các điều khoản của thoả thuận mà Iran cam kết sẽ cho phép người Nga dỡ bỏ tất cả nhiên liệu đã qua sử dụng chuyển về Nga để tái chế. Nhiên liệu đã qua sử dụng gồm plutonium – loại nhiên liệu có thể được sử dụng để chế tạo vũ khí hạt nhân. Ngoài ra, Iran khẳng định các chuyên gia của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế sẽ có thể thẩm tra rằng không có nhiên liệu mới hoặc nhiên liệu đã qua sử dụng nào bị sử dụng sai mục đích.

Tuy nhiên, mối lo ngại lớn hơn của phương Tây là kế hoạch của Iran xây dựng 10 cơ sở làm giàu uranium mới trong các pháo đài nằm sâu trong lòng núi.

THUÝ TRINH

(Theo AP)