Tại cuộc họp cuối tháng 5.2009, UBND tỉnh đánh giá tiến độ xây dựng cơ bản (XDCB) trong 5 tháng đầu năm 2009 tuy có chuyển biến nhưng vẫn còn rất chậm. Cụ thể, trong 5 tháng đầu năm, giá trị cấp phát vốn phần do khối tỉnh quản lý thực hiện được là gần 170 tỷ đồng. Trong đó có nguồn vốn tiến độ cấp phát đạt rất thấp như: vốn ngân sách địa phương cấp phát được hơn 50,6 tỷ đồng- chỉ mới đạt 9,12% kế hoạch năm; vốn trái phiếu Chính phủ cấp phát hơn 20,5 tỷ đồng- chỉ mới đạt có 13,84% kế hoạch cả năm. Theo phân tích của một số đơn vị thi công thì có nhiều nguyên nhân khiến cho tiến độ thi công bị chậm, trong đó có phần do thiếu đá xây dựng.

Thi công khó, tiến độ chậm

Đến nay vẫn chưa có đơn vị nào thống kê được nguồn đá xây dựng hiện đang khai thác trong tỉnh Tây Ninh so với nhu cầu XDCB là thiếu bao nhiêu. Tuy nhiên, thực trạng thiếu đá xây dựng đang là nỗi bức xúc chung của những doanh nghiệp hoạt động lĩnh vực XDCB. Ông Nguyễn Văn Hành- Giám đốc Công ty TNHH Tân Lập Thành- doanh nghiệp đang thi công khá nhiều công trình XDCB trên địa bàn tỉnh Tây Ninh với tổng giá trị khoảng 64 tỷ đồng than phiền là đá xây dựng- nhất là đá loại 1x2 đang thiếu trầm trọng. Trước đây đá khai thác ở núi Bà chẳng những đủ cung ứng cho nhu cầu XDCB trong tỉnh lại còn có chất lượng tốt. Nay đá xây dựng trong tỉnh thiếu, các đơn vị thi công phải mua ở ngoài tỉnh, giá thành đã cao hơn mà chất lượng không bằng đá trong tỉnh. Cụ thể đối với loại đá 1x2, nếu mua trong tỉnh thì chỉ với giá khoảng 300.000 đồng/mét khối, còn mua ngoài tỉnh thì đá “xấu” hơn mà giá lên đến 330.000 đồng/mét khối. Điều này vừa hạn chế đến tiến độ XDCB lại vừa ảnh hưởng không nhỏ đến đơn vị thi công. Bởi vì khi giá đá xây dựng tăng thì giá thành công trình cũng sẽ tăng trong khi giá trị trúng thầu thì cố định.

Mỏ đá tây nam núi Đất đã đóng cửa

Cũng cùng nỗi băn khoăn này, giám đốc Công ty TNHH Hải Đăng cho biết nếu so sánh đá cùng chủng loại và cùng chất lượng thì giá đá ngoài tỉnh cao hơn trong tỉnh khá nhiều. Trong khi đó, giá đá định mức mà ngành chức năng thông báo so với giá đá thực tế trong tỉnh đã thấp, nếu so với giá đá ngoài tỉnh thì càng thấp hơn nhiều. Điều này đã gây khó khăn không nhỏ cho nhà thầu thi công. Tuy nhiên, ngoài những khó khăn vừa nêu, tình trạng nguồn đá trong tỉnh thiếu cung ứng còn gây khó khăn khác cho các đơn vị thi công. Theo Sở Xây dựng, đá xây dựng khai thác ở núi Bà có chất lượng tốt, khi mua đá xây dựng ngoài tỉnh nếu không chọn lọc thì có khi chất lượng sẽ kém hơn. Chất lượng đá kém sẽ dẫn đến chất lượng công trình không đạt tiêu chuẩn nếu như vẫn giữ mức cấp phối như sử dụng đá trong tỉnh. Muốn chất lượng công trình bảo đảm đúng tiêu chuẩn thì đơn vị thi công phải điều chỉnh cấp phối. Khi phải điều chỉnh cấp phối thì sẽ làm thay đổi tỷ lệ sử dụng các loại vật tư khác và điều này có thể khiến cho giá thành sẽ khác hơn. Do đó mà thực trạng thiếu đá xây dựng không chỉ đang gây khó khăn cho các đơn vị trúng thầu thi công mà còn là một trong những nguyên nhân làm chậm tiến độ XDCB trong những tháng đầu năm 2009.

Giải quyết thế nào?

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu đá xây dựng ở Tây Ninh là do một số mỏ đá ở núi Bà phải đóng cửa để phục hồi cảnh quan, bảo vệ môi trường. Trong khi đó mỏ đá thay thế ở xã Lộc Ninh, huyện Dương Minh Châu thì vẫn chưa khai thác. Theo quy hoạch khai thác đá trước đây thì ở Núi Bà có 2 khu vực được khai thác là đông bắc Núi Phụng và tây nam Núi Đất với năng lực có lúc lên đến hơn 800.000 mét khối mỗi năm, trong đó riêng khu vực tây nam Núi Đất khai thác mỗi năm lên đến 600.000 mét khối. Chính vì thế sau hơn 7 năm khai thác, môi trường khu vực tây nam Núi Đất bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Năm 2005 Sở Tài nguyên và Môi trường lập đề án điều chỉnh quy hoạch khai thác đá Núi Bà Đen, trong đó mỏ đá khu vực đông bắc Núi Phụng được giữ nguyên và tăng cường năng lực khai thác bởi vì khu vực này ít ảnh hưởng đến cảnh quan môi trường, còn mỏ đá khu vực tây nam Núi Đất thì phải đóng cửa. Cuối tháng 6.2006, UBND tỉnh chính thức chỉ đạo chấm dứt khai thác đá khu vực tây nam Núi Đất, không tiếp tục cấp phép cho các đơn vị hoạt động. Sau khi đóng cửa mỏ đá này, sản lượng đá xây dựng cung ứng cho thị trường hụt đi hơn phân nửa. Tuy song song với việc đóng cửa mỏ đá ở Núi Bà, tỉnh đã có quy hoạch khai thác đá tại khu vực xã Lộc Ninh, huyện Dương Minh Châu để bổ sung nguồn đá xây dựng, nhưng do nhiều lý do- trong đó có khó khăn do công tác đền bù giải phóng mặt bằng, nên đến nay khu vực này vẫn chưa tiến hành khai thác đá được. Hậu quả là đá xây dựng khai thác không đủ cung ứng cho nhu cầu xây dựng trong tỉnh.

Giải pháp nào giải quyết tình trạng khó khăn vì thiếu đá xây dựng? Theo ngành chức năng thì hiện tại ở Núi Bà vẫn còn đơn vị khai thác đá tại khu vực đông bắc Núi Phụng với công suất khoảng hơn 700 khối mỗi ngày. Trong tháng 6 này đơn vị khai thác đá ở đây sẽ tiếp tục nâng công suất, sản lượng cũng sẽ gia tăng. Ngoài ra, ở khu vực tây nam Núi Đất cũng đang còn tồn gần 100.000 mét khối đá khai thác tận thu trong quá trình đóng cửa mỏ. Thế nhưng khối lượng đá xây dựng này chưa được phép bán ra thị trường do những đơn vị khai thác ở đây chưa thực hiện hoàn tất công đoạn phục hồi cảnh quan. Ngành chức năng đang đôn đốc các đơn vị thực hiện việc ký quỹ phục hồi cảnh quan để được phép bán sản lượng đá xây dựng này. Đây là những nguồn đá cần thiết, góp phần giải quyết tình trạng thiếu đá hiện nay.

Tuy nhiên, giải pháp căn cơ nhất là nhanh chóng đưa mỏ đá ở Lộc Ninh vào khai thác. Theo Sở Tài nguyên và Môi trường thì đến nay công tác đền bù giải phóng mặt bằng mỏ đá Lộc Ninh cơ bản đã xong, hiện đơn vị khai thác đang tiến hành làm đường để chuẩn bị cho việc mở cửa mỏ. Có thể trong tháng 6 này mỏ đá Lộc Ninh sẽ bắt đầu cho sản phẩm. Khi mỏ đá Lộc Ninh đi vào khai thác thì tình trạng thiếu đá mới được giải quyết một cách căn cơ.

SƠN TRẦN