(BTN) - Khu kinh tế cửa khẩu (KTCK) Xa Mát được thành lập theo Quyết định số 186/2003/QĐ-TTg ngày 11.9.2003 của Thủ tướng Chính phủ với tổng diện tích quy hoạch chung hơn 34.000 ha. Sau gần 10 năm triển khai, Khu KTCK Xa Mát đã xây dựng được một số công trình thuộc Khu đô thị cửa khẩu- trong đó cổng cửa khẩu và nhà kiểm soát liên hợp được xây dựng hoành tráng, hiện đại. Tuy nhiên, nhìn tổng thể thì trong Khu KTCK Xa Mát vẫn còn nhiều bất cập khiến cho tiến độ triển khai xây dựng rất chậm, trong đó có tình trạng xây dựng công trình khi chưa được cấp giấy phép.

KIỂM TRA, XỬ LÝ NHƯNG VẪN XÂY DỰNG KHÔNG PHÉP

Đến giữa năm 2011, Khu KTCK Xa Mát có 14 dự án đã được UBND tỉnh phê duyệt chủ trương cho phép đầu tư với tổng diện tích hơn 364 ha và tổng nguồn vốn đầu tư đăng ký khoảng hơn 820 tỷ đồng và 200 triệu USD. Mới đây, qua đợt khảo sát các dự án chậm triển khai theo chủ trương của UBND tỉnh, Khu KTCK Xa Mát thực sự chỉ còn 10 dự án được cấp giấy chứng nhận đầu tư và chủ trương đầu tư với tổng vốn đăng ký gần 380 tỷ đồng, diện tích đất đăng ký sử dụng là 47 ha. Tuy nhiên, đến nay các nhà đầu tư chưa có đất triển khai dự án do chưa giải phóng mặt bằng.

Trong khi đó, có không ít doanh nghiệp tự phát xây dựng nhiều công trình dọc quốc lộ 22B trong Khu KTCK Xa Mát nhưng không hề lập hồ sơ xin cấp phép xây dựng, và vị trí xây dựng công trình cũng không đúng theo quy hoạch. Đáng lưu ý là tình trạng này trong những năm gần đây xuất hiện ngày càng nhiều.

Cuối tháng 8 năm 2009, Ban Quản lý Khu KTCK Xa Mát có công văn gửi Sở Xây dựng đề nghị tổ chức kiểm tra tình hình xây dựng công trình trong Khu. Đầu tháng 9 năm 2009, Đội Thanh tra xây dựng liên huyện số 1 trực thuộc Thanh tra Sở Xây dựng tiến hành kiểm tra và phát hiện 5 trường hợp đang xây dựng công trình nhà xưởng của 5 doanh nghiệp tư nhân nhưng không có giấy phép xây dựng. Đội Thanh tra xây dựng đã lập biên bản vi phạm và trình cấp có thẩm quyền xử lý và đình chỉ thi công. Sau đợt kiểm tra, Thanh tra xây dựng báo cáo với Sở Xây dựng các trường hợp vi phạm đồng thời đề nghị xử phạt.

Giữa tháng 11 năm 2012, Đội Thanh tra xây dựng liên huyện số 3 tiếp tục kiểm tra trật tự xây dựng trên địa bàn Khu đô thị cửa khẩu Xa Mát, qua đó phát hiện có thêm 5 trường hợp xây dựng nhà kho, nhà xưởng không có giấy phép xây dựng dọc theo quốc lộ 22B. Ngoài việc xử phạt vi phạm hành chính chủ đầu tư công trình, Thanh tra xây dựng còn kết hợp với Chi nhánh điện Tân Biên cắt không cho các công trình này sử dụng điện. Theo danh sách thống kê, vào thời điểm này, dọc quốc lộ 22B trong Khu KTCK Xa Mát đã có trên dưới 30 công trình do các chủ đầu tư xây dựng tự phát.

Tháng 3 năm 2013, Đoàn công tác của UBND tỉnh do Chủ tịch UBND tỉnh làm trưởng đoàn đã tổ chức kiểm tra tình hình hoạt động và triển khai quy hoạch Khu KTCK Xa Mát. Sau khi khảo sát thực địa và làm việc với Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh và UBND huyện Tân Biên, Chủ tịch UBND tỉnh ghi nhận những kết quả đạt được, đồng thời nêu rõ những vấn đề tồn tại. Trong đó, Chủ tịch UBND tỉnh có nêu thực trạng về những công trình xây dựng tự phát dọc theo quốc lộ 22B không tuân thủ theo quy hoạch và giao Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài nguyên và Môi trường, Cục Thuế tỉnh, UBND huyện Tân Biên và Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh rà soát, kiểm tra các công trình xây dựng tự phát này, báo cáo UBND tỉnh.

Gần cuối tháng 4 năm 2013, Sở Xây dựng thành lập đoàn kiểm tra tiến hành kiểm tra chủ sử dụng các công trình xây dựng tự phát dọc quốc lộ 22B trong Khu KTCK Xa Mát- không chỉ kiểm tra về nội dung thủ tục đầu tư xây dựng mà còn nhiều nội dung liên quan khác như về giấy phép đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nghĩa vụ thuế và các vấn đề phát sinh khác. Theo báo cáo kết quả của đoàn kiểm tra, dọc quốc lộ 22B trong Khu KTCK Xa Mát tổng số có 33 công trình nhà xưởng, nhà kho với tổng số 54 hạng mục, được xây dựng trên diện tích gần 65.000 m2. Trong đó, tất cả các hạng mục xây dựng đều không có lập hồ sơ cấp giấy phép xây dựng và tất cả các giấy tờ liên quan đến xây dựng cũng đều không có. Đáng chú ý là khu vực đất xây dựng các công trình nằm trong khu vực vành đai biên giới, các công trình chủ yếu xây dựng trên đất nông nghiệp nhưng không đăng ký biến động quyền sử dụng đất và cũng không đăng ký đúng loại đất. Trong đó cũng có những diện tích đất sang nhượng diễn ra phức tạp, khó quản lý và gây thất thu thuế.

Như vậy, trước khi thực hiện kiểm tra 33 công trình xây dựng không lập hồ sơ xin giấy phép xây dựng dọc quốc lộ 22B trong Khu KTCK Xa Mát, Thanh tra xây dựng đã có 2 đợt kiểm tra vào năm 2009 và năm 2012, phát hiện 10 trường hợp đang xây dựng không phép và đề xuất cấp có thẩm quyền quyết định xử lý. Thế nhưng, số lượng công trình xây dựng không phép ở đây không chỉ vẫn tồn tại mà còn ngày càng tăng thêm. Vì sao?

VƯỚNG MẮC VIỆC XIN PHÉP XÂY DỰNG TẠM

Trong các đợt kiểm tra trước đây, qua quá trình làm việc với các chủ đầu tư xây dựng công trình trong Khu KTCK Xa Mát dọc quốc lộ 22B, Thanh tra xây dựng được biết nguyên nhân có nhiều công trình xây dựng không lập hồ sơ xin giấy phép xây dựng là do các chủ đầu tư không biết cơ quan nào có thẩm quyền cấp phép- UBND huyện Tân Biên hay là Ban Quản lý Khu KTCK Xa Mát. Bởi vì trong thời gian đó vẫn chưa có văn bản nào xác định thẩm quyền cấp phép xây dựng trong Khu KTCK là của ai.

Trong khi đó, Khu KTCK Xa Mát có thế mạnh là giao thương các mặt hàng nông sản qua lại biên giới giữa nước ta và nước láng giềng Campuchia. Do đó, ngày càng có nhiều doanh nghiệp tham gia lĩnh vực kinh doanh hàng nông sản qua Cửa khẩu quốc tế Xa Mát. Để thuận tiện cho việc kinh doanh, nhiều doanh nghiệp phải xây dựng nhà kho, nhà xưởng tại khu vực gần cửa khẩu để lưu giữ, chế biến hàng hoá. Nhu cầu xây các công trình phục vụ kinh doanh là bức xúc nên có nhiều doanh nghiệp tự phát xây cất công trình để đáp ứng yêu cầu kinh doanh trước mắt, nhưng do không biết cơ quan nào có thẩm quyền nên không lập hồ sơ xin giấy phép xây dựng.

Tuy nhiên, trước đó, vào cuối tháng 3 năm 2009, UBND huyện Tân Biên có văn bản gửi Sở Xây dựng về việc cấp giấy phép xây dựng tạm tại Khu KTCK Xa Mát. Đầu tháng 4 năm 2013, Sở Xây dựng có văn bản gửi UBND huyện Tân Biên và Ban Quản lý Khu KTCK Xa Mát thông báo: Căn cứ Quyết định số 79/2008/QĐ-UBND của UBND tỉnh ban hành quy định phân cấp quản lý và thực hiện quy hoạch xây dựng trên địa bàn tỉnh thì “thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng tạm tại khu vực quy hoạch Khu KTCK Xa Mát sẽ do Ban Quản lý Khu KTCK Xa Mát thực hiện trong phạm vi mình quản lý”, đồng thời Sở còn đề nghị Ban Quản lý khẩn trương lập bảng quy định các khu vực quy hoạch cho phép cấp giấy phép xây dựng tạm, trình UBND tỉnh phê duyệt để làm cơ sở thực hiện.

Đến tháng 4 năm 2010, Ban Quản lý Khu KTCK Xa Mát trình Sở Xây dựng và UBND tỉnh phê duyệt quy định các khu vực quy hoạch cho phép cấp giấy phép xây dựng tạm trên địa bàn Khu đô thị cửa khẩu Xa Mát và được UBND tỉnh đồng ý. Thế nhưng sau đó lại phát sinh bất cập khác từ cơ sở hạ tầng nên tiếp tục có thêm nhiều doanh nghiệp xây dựng công trình không có giấy phép xây dựng. Theo một số chủ đầu tư xây dựng công trình thì nguyên nhân không có giấy phép xây dựng là do không được cơ quan có thẩm quyền xét cấp, bởi vì vị trí xin cấp giấy phép xây dựng tạm không nằm trong quy định các khu vực quy hoạch cho phép cấp giấy phép xây dựng tạm. Vì sao các chủ đầu tư không xin phép xây dựng tạm trong khu vực được quy định? Bởi vì hạ tầng khu vực quy hoạch cấp giấy phép tạm không thuận lợi, không có đường vào nên các doanh nghiệp không chọn làm nơi xây dựng nhà kho, nhà xưởng.

Như vậy, vướng mắc về đơn vị có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng tạm và quy định khu vực quy hoạch được cấp giấy phép xây dựng tạm vừa mới tháo gỡ thì lại phát sinh vướng mắc khác về cơ sở hạ tầng.

GIẢI PHÁP NÀO KHẢ THI?

Hiện nay, tình hình kinh tế Tây Ninh nói riêng, cả nước nói chung còn nhiều khó khăn, từ đó nguồn vốn xây dựng hạ tầng và triển khai xây dựng theo quy hoạch đã được phê duyệt ở Khu KTCK Xa Mát còn rất hạn chế nên có nhiều hạng mục chưa thể triển khai được- nhất là nguồn kinh phí thực hiện khâu bồi thường giải phóng mặt bằng. Do đó, khu vực quy hoạch được cấp phép xây dựng tạm tại Khu KTCK Xa Mát theo quy định được phê duyệt cũng khó có thể có vốn đầu tư xây dựng hạ tầng để các chủ đầu tư chấp nhận vào xây dựng nhà kho, nhà xưởng.

Từ đó, để hạn chế tình trạng xây dựng công trình không có giấy phép xây dựng, ngành chức năng đề xuất điều chỉnh lại khu vực quy hoạch được cấp giấy phép xây dựng tạm dọc quốc lộ 22B trong Khu KTCK Xa Mát. Cụ thể là những khu vực này cách tim đường vào khoảng 500m và cách cửa khẩu khoảng 1km để tạo thuận lợi trong việc kinh doanh và phù hợp với nhu cầu xây dựng công trình của các doanh nghiệp hơn. Lúc đó, các công trình xây dựng thuộc khu vực quy định này bắt buộc phải có giấy phép xây dựng tạm- thời hạn từ 3 đến 5 năm, với quy mô công trình được quy định riêng. Nếu công trình xây dựng không có giấy phép thì sẽ bị xử lý nghiêm, buộc tháo dỡ và rút giấy phép kinh doanh của chủ đầu tư công trình.

Còn các công trình đã xây dựng tại Khu KTCK Xa Mát dọc quốc lộ 22B và đang hoạt động kinh doanh ổn định, ngành chức năng đề xuất vẫn cho phép tồn tại trong thời gian từ 3 đến 5 năm để không gây xáo trộn cho các doanh nghiệp trong giai đoạn tình hình kinh tế đang khó khăn. Tuy nhiên, đến khi Khu KTCK có yêu cầu triển khai thực hiện quy hoạch, đất bị thu hồi thì chủ đầu tư không được bồi thường phần công trình xây dựng.

SƠN TRẦN