Các ao này do doanh nghiệp tư nhân Huy Thiện (DNTN Huy Thiện) tự ý đào trên đất bán ngập khi chưa xin phép cấp có thẩm quyền. Vụ việc đã được các cơ quan chức năng phát hiện, Phó Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo xử lý theo quy định. Tuy nhiên, đến nay, các ao nhân tạo này vẫn còn nguyên. Thậm chí, nhiều cạnh bờ ao trong khoảng thời gian gần đây tiếp tục được máy móc đào đất đắp bờ gia cố và có phần lấn thêm ra phía lòng hồ Tha La.

UBND tỉnh chỉ đạo xử lý

Công trình sửa chữa hồ chứa nước Tha La hướng tới phục vụ đa mục tiêu như bảo đảm vận hành an toàn công trình, cải thiện kết nối giao thông giữa đôi bờ, giảm thiệt hại do ảnh hưởng của các cơn lũ cho vùng hạ lưu, tăng cường cung cấp nước tưới tiêu trong nông nghiệp và công nghiệp, cấp nước sinh hoạt, tạo cảnh quan kiến trúc góp phần phát triển du lịch… Theo kế hoạch, công trình sửa chữa hồ nước Tha La sẽ hoàn thành vào tháng 6.2025.

Trong phần hồ lắng cát thuộc phạm vi đã đóng cửa mỏ trước đó cũng xuất hiện nhiều đống đất mới, có dấu gầu máy móc cào tác động tại một số điểm (ảnh chụp vào ngày 24.7.2024)

Công trình từ khi được đầu tư xây dựng sửa chữa, nâng cấp, người dân và chính quyền địa phương rất phấn khởi, kỳ vọng. Tuy nhiên, hướng từ công trình về phía hạ lưu khoảng vài trăm mét bên bờ tả hồ Tha La đang hiện hữu 3 cái ao nhân tạo, làm cho tầm nhìn tổng thể của khu vực phía sau công trình khá vướng. Trong số 3 cái ao, có 1 cái ao cũ hướng gần đập nhất, chưa rõ thời gian hình thành; 2 cái ao tiếp nối sau đó do DNTN Huy Thiện đào bổ sung trong năm 2021. Cả 3 ao đều nằm trên diện tích đất bán ngập dưới cao trình +24,4m, liền kề với bãi tập kết và vận chuyển cát của DNTN Huy Thiện (đã đóng cửa mỏ).

Liên quan đến 2 cái ao được đào vào năm 2021, ngày 3.2.2021, Công ty TNHH MTV Khai thác thuỷ lợi Dầu Tiếng - Phước Hoà (nay là Công ty TNHH MTV Khai thác thuỷ lợi miền Nam, gọi tắt là công ty) có Văn bản số 24 thống nhất chủ trương cho DNTN Huy Thiện sử dụng đất bán ngập gắn liền thửa đất số 592, từ mốc ranh đất bán ngập R110 đến R113. Yêu cầu DNTN Huy Thiện sử dụng đất bán ngập đúng mục đích, không được xây dựng công trình kiên cố trong hành lang bảo vệ hồ chứa (Z ≤ +26,92m) làm ảnh hưởng đến nhiệm vụ hồ chứa. Văn bản này có nêu rõ DNTN Huy Thiện phải báo cáo các cơ quan có thẩm quyền để được hướng dẫn thực hiện các bước tiếp theo đúng quy định pháp luật.

Đến ngày 24.5.2021, công ty tiếp tục có Văn bản số 119 trả lời DNTN Huy Thiện về việc xin sửa chữa, cải tạo bổ sung 2 hồ lắng trên đất bán ngập gắn liền với thửa đất số 592, từ mốc ranh đất bán ngập R110 đến R113. Công ty cũng thống nhất cho DNTN Huy Thiện sửa chữa, cải tạo bổ sung 2 hồ lắng; đồng thời hướng dẫn DNTN Huy Thiện trước khi thực hiện việc sửa chữa, cải tạo hồ lắng phải xây dựng kế hoạch, đăng ký công suất, khối lượng, thiết bị với công ty và đơn vị liên quan để phối hợp xác nhận hiện trạng, kiểm tra, giám sát hoạt động. Doanh nghiệp chỉ được đào, đắp vật liệu tại chỗ để cải tạo mặt bằng bến bãi.

Sau khi nhận được hai văn bản trên, DNTN Huy Thiện đã đào đất bán ngập và đắp bờ ngăn làm 2 hồ lắng với diện tích khoảng 1 ha; chôn nhiều trụ bê tông, đổ sàn để cất 9 căn chòi khung bằng sắt, lợp lá, diện tích khoảng 9m²/chòi, làm cầu bê tông kiên cố bắc vào chòi. Trong đó, có 4 căn chòi được xây dựng hoàn thiện, 5 chòi xây xong nền móng và trụ cột. Sau khi chính quyền địa phương phát hiện, phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức kiểm tra, DNTN Huy Thiện không xuất trình được giấy phép hoặc chủ trương của cấp có thẩm quyền cho phép theo quy định mà chỉ cung cấp được 2 Văn bản số 24 và 119 nêu trên.

3 ao hiện hữu (trong hình tròn) và phần gia cố đắp bờ ao lấn thêm ra hướng lòng hồ Tha Tha (chỗ hình mũi tên) đều nằm trên đất bán ngập dưới cao trình +24,40m do Công ty quản lý.

Theo Thông báo số 4686 ngày 16.7.2021 của Văn phòng UBND tỉnh, tại cuộc họp vào ngày 7.7.2021, ông Trần Văn Chiến- Phó Chủ tịch UBND tỉnh chủ trì cuộc họp đã cho ý kiến kết luận về vụ việc trên. Cụ thể, Phó Chủ tịch UBND tỉnh thống nhất theo đề nghị của Sở Tài nguyên và Môi trường (Sở TN&MT) về việc xử phạt hành vi vi phạm của DNTN Huy Thiện. 

Sở TN&MT nghiên cứu kỹ các điều khoản xử phạt để bảo đảm đúng quy định, nếu không đúng thì phải có văn bản đề nghị trả lại hiện trạng ban đầu. Việc công ty có văn bản chấp thuận chủ trương cho DNTN Huy Thiện sử dụng đất bán ngập là vượt thẩm quyền, đề nghị công ty rút kinh nghiệm…

Sau đó, việc xử lý dứt điểm nội dung kết luận của Phó Chủ tịch UBND tỉnh có chậm. Tại biên bản làm việc vào ngày 21.7.2022 giữa UBND huyện Tân Châu, xã Suối Dây, lãnh đạo công ty và ông Nguyễn Huy Thiện- Giám đốc DNTN Huy Thiện lại phát sinh nội dung có thêm 1 căn chòi được xây dựng phía ngoài góc bờ ao cuối cùng hướng tiến ra gần lòng hồ Tha La, 2 hồ lắng cát bổ sung bị UBND huyện Tân Châu yêu cầu tạm ngưng thi công trước đó đã đắp thành bờ ao hoàn chỉnh.

Điểm vướng phía sau công trình sửa chữa hồ chứa nước Tha La nhìn từ hướng thượng nguồn

Các ao vẫn còn nguyên

Trong quá trình kiểm tra, Sở TN&MT xác định vị trí mà DNTN Huy Thiện thi công 2 hồ lắng bổ sung và các chòi cách đập Tha La khoảng 200m, nằm trong phạm vi diện tích đất bán ngập do UBND tỉnh giao cho công ty quản lý tại Quyết định số 2812 ngày 9.12.2014. Qua rà soát các quy định và hồ sơ liên quan, Sở TN&MT có công văn đề xuất UBND tỉnh giao Sở NN&PTNT xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng, chống thiên tai; khai thác và bảo vệ công trình thuỷ lợi; đê điều đối với DNTN Huy Thiện. Sau đó, UBND tỉnh có công văn phản hồi chỉ đạo giao Sở TN&MT, Sở NN&PTNT xử lý vụ việc theo đúng quy định của pháp luật, nếu vượt thẩm quyền thì báo cáo, đề xuất UBND tỉnh.

Ngày 28.9.2022, Sở NN&PTNT có Công văn số 3583 về việc cung cấp thông tin liên quan đến việc xử lý vi phạm của DNTN Huy Thiện trong phạm vi công trình thuỷ lợi. Theo quan điểm của Sở NN&PTNT tại công văn này, để công tác quản lý, bảo vệ công trình thuỷ lợi bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, Sở đề xuất giao Chủ tịch UBND huyện Tân Châu xử phạt vi phạm hành chính đối với DNTN Huy Thiện đúng thẩm quyền theo quy định điểm b, khoản 2, Điều 38 Nghị định số 03/2022/NĐ-CP ngày 6.1.2022 của Chính phủ (quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng, chống thiên tai; thuỷ lợi, đê điều); đồng thời đề nghị doanh nghiệp phải khôi phục lại tình trạng ban đầu đối với các hành vi vi phạm theo quy định tại điểm a, khoản 9, Điều 24 của Nghị định này.

Ngày 16.12.2022, UBND huyện Tân Châu có Báo cáo số 1093 về kết quả thực hiện xử lý vi phạm của DNTN Huy Thiện trong phạm vi công trình thuỷ lợi. Theo nội dung chính của báo cáo, ngày 14.11.2022, Phòng NN&PTNT huyện phối hợp UBND xã Suối Dây đến kiểm tra, xác minh hiện trạng khu đất bán ngập mà DNTN Huy Thiện đã sử dụng để cất chòi. Tại thời điểm kiểm tra, DNTN Huy Thiện đã tự tháo dỡ, “di dời toàn bộ 9 căn chòi cất trên đất bán ngập”.

Căn chòi vó bên ngoài góc ao cuối cùng đến nay vẫn chưa được tháo dỡ (ảnh chụp ngày 24.7.2024)

Cũng theo Báo cáo 1093, riêng đối với căn chòi phát sinh bên ngoài góc bờ ao cuối cùng và hướng ra lòng hồ Tha La, ông Nguyễn Huy Thiện trình bày đó là chòi vó do ông dựng cất và sử dụng chứ không phải của DNTN Huy Thiện, vì thời điểm kiểm tra căn chòi bị ngập sâu trong nước nên ông không thể tháo dỡ. Ông Thiện cam kết khi nước rút sẽ tự tháo dỡ và di dời trong tháng 2.2023; trường hợp nếu ông không thực hiện đúng theo cam kết sẽ chịu xử lý theo quy định của pháp luật.

Thế nhưng, qua quan sát tại khu vực trên vào ngày 24.7.2024, 3 cái ao nêu trên vẫn còn nguyên. Thậm chí, các cạnh bờ ao hướng giáp lòng hồ Tha La còn có dấu mới được máy móc đào đất bán ngập đắp lên bờ để gia cố chắc chắn.

Cạnh bờ ao đoạn gần vị trí chòi vó được đắp đất phình to và có phần lấn thêm ra lòng hồ. Thực tế, tại thời điểm quan sát, 9 căn chòi nêu trên đúng là đã được tháo dỡ phần khung và mái lợp lá trước đó.

Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều trụ cột bê tông, một số sàn chòi hình lục giác và cầu bê tông bắc vào đó chưa được tháo dỡ. Ngoài ra, trong phần hồ lắng cát thuộc phạm vi đã đóng cửa mỏ trước đó cũng xuất hiện nhiều đống đất mới và có dấu gàu máy móc cào tác động tại một số điểm.

Quốc Sơn

(còn tiếp)