Đền Năng Yên thuộc xã Năng Yên - huyện Thanh Ba
(Phú Thọ) được công nhận là Di tích lịch sử văn hoá. Nơi đây thờ Tam Vị Đại
Vương: Cả Ngọ Cao Sơn, Nhị Ngọ Cao Sơn, Út Ngọ Cao Sơn những tướng lĩnh tài ba
xuất chúng đã có công giúp vua Hùng Vương thứ 17 tức vua Hùng Nghị Vương đánh
tan giặc Thục, dẹp hổ lang và trấn giữ vùng đất này ngay từ thủa bình minh của
dân tộc.
Ngôi đền Năng Yên còn giữ được nhiều di vật quý
như Sắc phong, Ngọc phả, Ngai thờ… Trong đền còn giữ được những thư tịch là bằng
chứng ghi tạc công đức của Tam Vị Đại Vương mà nhân dân Năng Yên phụng thờ, tôn
kính, lưu truyền đến đời nay. Nơi đây còn bảo lưu phong tục lễ hội truyền thống
của người dân Năng Yên, khi du khách đến đây có thể trực tiếp được tham gia
những trò chơi dân gian như: Cờ người, nhún đu, bóng chuyền, chọi gà… các trò
chơi đều mang đậm bản sắc dân gian.
Đền Năng Yên là
nơi vô cùng linh thiêng, dành cho những ai có tâm linh hướng Phật. Hàng năm cứ
ngoài rằm tháng giêng rất nhiều người ở gần xa đến Đền để thắp hương xin giải
hạn cho mình có một năm tràn đầy sức khỏe, cả gia đình tai qua nạn khỏi, an
khang thịnh vượng. Những cặp vợ chồng mới cưới muốn có con theo ý muốn đến Đền
để xin được cầu đinh (sinh con trai). Mỗi dịp đầu xuân hàng nghìn du khách ở
khắp mọi nơi về Đền để thành tâm công đức.
Đền Năng Yên được
xây dựng vào thời Hậu Lê và tu sửa vào thời Nguyễn, song vẫn giữ được kiến trúc
gỗ hoàn chỉnh, kiến trúc được tạo tác hoàn hảo, với một số tiêu bản nghệ thuật
điêu khắc gỗ cổ dân gian độc đáo hòa đồng với không gian đẹp, thoáng, vươn tỏa
tràn đầy sinh lực giữa không gian rộng lớn của núi rừng Năng Yên. Với thủ pháp
nghệ thuật tạo hình các nghệ nhân xưa đã để lại các tác phẩm điêu khắc, trang
trí với đề tài Nho giáo hết sức phong phú. Toàn bộ các mảng nghệ thuật để lại ấn
tượng độc đáo có kiến trúc gỗ cổ mới phô hết tài năng của cha ông từ thế kỷ
trước. Đây là những giá trị tinh thần văn hoá truyền thống quý báu của dân tộc.
Đền Năng Yên có
mặt bằng khá rộng khi đi qua cổng đền phía bên tay phải là Đền Giếng thờ Mẫu Mẹ
người đã có công sinh ra Tam Vị Đại Vương, đi thẳng vào là Đền chính thờ Tam Vị
Đại Vương và bên cạnh là đền thờ các quan đã bảo vệ các vị. Phía bên trên là Đền
Thượng đang được xây dựng, nơi đây ba vi đã hoá về trời. Bên cạnh đền thờ về
phía tay trái là khu đất rộng được dùng để tổ chức các trò chơi dân gian trong
dịp lễ hội.
Cứ vào dịp mùng 7
tháng giêng hàng năm, dân làng Năng Yên lại mở hội cầu tế để tưởng nhớ công đức
của Tam Vị Đại Vương và cầu xin Tam Công ban cho mưa thuận gió hòa, cho muôn nhà
được hạnh phúc.
Lễ hội đền được
tổ chức trang nghiêm và được phục dựng theo đúng nghi thức của lễ hội, lễ rước
kiệu được tiến hành từ nhà ông từ để sắc phong đến Đền chính, lễ rước mẫu gồm
các thiếu nữ trẻ trung xinh đẹp được tuyển chọn trong làng. Tiếp đó là lễ túc
yết và lễ tế thần do các cụ cao tuổi trong làng đảm nhiệm, lễ hội còn phục dựng
lại phần lễ rước nước, lễ tẩy trần.
Lễ hội Đền Năng
Yên là một trong những lễ hội lớn trên quê hương đất Tổ, lễ hội đã cung cấp thêm
tư liệu quý bổ sung cho nghiên cứu về thời đại Hùng Vương của dân tộc.
K.D (st)