Bệnh nhân được khám và tư vấn sức khoẻ tại cơ sở điều trị methadone thành phố Tây Ninh.

Methadone là chất thay thế ma tuý, được sử dụng trong liệu pháp điều trị cai nghiện. Đây là một chất dạng thuốc phiện tổng hợp, có tác dụng dược lý tương tự như các chất dạng thuốc phiện khác, nhưng không gây nhiễm độc hệ thần kinh trung ương và không gây khoái cảm ở liều điều trị, chỉ cần sử dụng 1 lần trong một ngày là đủ để không xuất hiện hội chứng cai (tình trạng thiếu thuốc). Nó giúp người nghiện giảm cảm giác thèm ma tuý.

Nỗ lực làm lại cuộc đời

Ngày nào cũng vậy, khoảng 9 giờ là N.M.T có mặt ở cơ sở điều trị methadone Gò Dầu để uống thuốc rồi đi làm công việc tiếp thị. Buổi chiều, T lại đến làm bảo vệ cho một quán bar. Mẹ T trước kia chưa bao giờ nghĩ sẽ có một ngày T đem tiền lương kiếm được về đưa cho bà. Vậy mà chuyện đó đã thành sự thật trong 6 tháng qua.

T có gần 8 năm là “nô lệ” của heroin. Dù đã nhiều lần được mẹ đưa đi cai nghiện nhưng T vẫn không thể vượt qua bản thân. Thời gian đầu, điều kiện kinh tế gia đình còn khá thoải mái nhưng dần về sau, trong nhà không còn gì để bán, mẹ T phải ra thân đi ở mướn cho người ta để kiếm tiền về cho con thoả mãn cơn thèm thuốc. Nhưng công sức mẹ làm cả tháng trời chỉ đủ cho T xài trong một hai ngày. Để có tiền giải quyết nhu cầu, T không ngại làm những việc tệ hại. “Gặp ai xin được thì xin, rồi em còn làm nhiều chuyện khác nữa, chỉ có đi ăn cướp là em chưa làm thôi”- T kể lại.

Đang lúc cùng cực nhất thì T được bạn bè giới thiệu cơ sở điều trị methadone ở thành phố Tây Ninh. Đều đặn mỗi ngày từ Gò Dầu, mẹ T chở con vượt gần 60km cả đi và về để điều trị căn bệnh nghiện ma tuý cho con. Được một thời gian, khi cơ sở điều trị methadone ở Gò Dầu được thành lập, T liền chuyển hồ sơ về đây. Đến nay, qua hơn một năm điều trị, cai nghiện, T đã thay đổi từ thể chất đến tinh thần. “Từ đó tới nay hơn một năm rồi em chưa đụng tới cây kim tiêm lần nào nữa. Em cứ nghĩ suốt cuộc đời này không thể bỏ được heroin. Nhưng nhờ có methadone mà em đã bỏ được nó. Em sẽ không quay lại với ma tuý nữa đâu”- T nói vẻ dứt khoát.

Anh L.T.M ngụ Trảng Bàng cũng từng đến với cơ sở điều trị methadone Gò Dầu với mong muốn cai nghiện ma tuý, nhưng chỉ được hơn một tháng anh bỏ cuộc do bận đi làm xa. Tuy nhiên, sau đó không lâu anh đã quay lại cơ sở điều trị và từ đó quyết tâm cai nghiện bằng cách giới hạn tối đa mọi nguồn tiếp xúc bên ngoài. Anh M cho biết: “Sáng, tôi làm việc nhà, lo cắt cỏ cho 3 con bò xong xuôi, khoảng 10 giờ mới đi uống thuốc. Tôi muốn đi vào giờ này để hạn chế không gặp gỡ ai hết. Bây giờ tôi cũng không xài điện thoại luôn. Cứ tới cơ sở uống thuốc xong là về nhà liền, không dám đi đâu hết. Chuyến này tôi phải bỏ cho được ma tuý”.

Trong bất cứ trường hợp cai nghiện ma tuý nào, bên cạnh sự hỗ trợ từ phía gia đình, xã hội còn phải có sự quyết tâm- bằng một ý chí mạnh mẽ của chính người nghiện thì mới đi đến thành công.

Đây cũng là kinh nghiệm của anh P.V.Đ.K (Châu Thành). Mỗi ngày, sau khi bán thức ăn sáng xong, anh K lại tranh thủ chạy đến cơ sở điều trị methadone thành phố Tây Ninh để uống thuốc. Suốt gần một năm rưỡi điều trị, anh chưa bỏ một buổi nào và bao giờ cũng có người thân đi cùng. “Không phải người thân của tôi không tin tưởng mà chính tôi muốn có người đi cùng để tránh bị bạn bè rủ rê, la cà. Hôm nào bất đắc dĩ phải đi một mình thì sau khi uống thuốc xong, tôi đều điện thoại cho ba để “báo cáo” và chỉ khoảng 10 phút sau là có mặt ở nhà”- anh K chia sẻ về phương cách “tự quản lý” bản thân mình trong quá trình nỗ lực đánh bại heroin để làm lại cuộc đời.

Mục đích điều trị: vĩnh biệt heroin

Bệnh nhân cai nghiện bằng liệu pháp điều trị methadone, muốn đạt hiệu quả cần phải đến cơ sở uống thuốc (tại chỗ) mỗi ngày (và nếu có thể thì nên đến cùng một thời điểm để đạt hiệu quả cao hơn). Cần tránh trường hợp bỏ lỡ liều sẽ gây lãng phí- lãng phí thuốc và cả thời gian, công sức. “Nếu người nghiện ngừng uống methadone từ 1-3 ngày, chúng tôi vẫn giữ liều cũ cho họ nhưng ngừng từ 4-5 ngày sẽ giảm liều xuống còn một nửa. Còn nếu ngừng uống từ 6 ngày trở lên, chúng tôi buộc phải cho khởi liều lại từ đầu”- bác sĩ Nguyễn Sanh Tâm - cơ sở điều trị methadone thành phố Tây Ninh cho biết.

Thực tế cho thấy, việc điều trị duy trì bằng thuốc methadone mang lại nhiều lợi ích cho người nghiện heroin. Một trong những lợi ích đó là dừng sử dụng hoặc giảm đáng kể lượng heroin sử dụng, dừng tiêm chích heroin hoặc giảm đáng kể tần suất tiêm chích.

“Ở liều thích hợp, methadone sẽ khoá tác động của heroin trên người sử dụng. Có bệnh nhân tâm sự, khi chích heroin vào người chỉ nghe “hực” lên một cái rồi thôi, không có cảm giác gì khác, thế nên họ không dùng nữa; đã không có tác dụng gì mà cứ tiếp tục chích thì chỉ tổ tốn tiền mà thôi”- bác sĩ Tâm nói thêm.

Một số người nghiện khi được tư vấn điều trị đã thú thiệt: thỉnh thoảng họ vẫn còn sử dụng heroin. “Đa số những người còn sử dụng heroin đều là bệnh nhân đang ở giai đoạn dò liều, điều chỉnh liều. Lý do họ vẫn chưa dứt được là vì còn cảm giác… nhớ kim nên muốn chích, chứ thật sự không còn ảo giác như khi sử dụng heroin trước đây”, chị Trần Thị Trúc Linh – tư vấn viên cơ sở điều trị methadone Gò Dầu cho biết.

Tình trạng người nghiện vẫn còn sử dụng heroin trong lúc đang điều trị bằng thuốc methadone thường xảy ra ở thời gian đầu, khi lượng thuốc methadone chưa tương thích với cơ thể. Tuy nhiên, liều methadone sẽ được tăng dần một cách phù hợp để người bệnh dần ngừng việc sử dụng heroin. Đây là giai đoạn điều trị duy trì. Ở giai đoạn này người bệnh phải tuyệt đối không tiếp tục sử dụng heroin cũng như bất cứ các chất dạng thuốc phiện, ma tuý khác. Người cai nghiện ma tuý cần phải xác định rằng, tham gia điều trị bằng thuốc methadone là để dừng sử dụng heroin, tránh xa các loại ma tuý khác để làm lại cuộc đời.

Bệnh nhân uống methadone tại cơ sở điều trị methadone Gò Dầu.

Cần có thêm cơ sở điều trị methadone

Tính đến cuối tháng 8 vừa qua, tại 2 cơ sở điều trị methadone của Tây Ninh có 321 bệnh nhân đang điều trị để cai nghiện. Trong đó có 223 bệnh nhân bước vào giai đoạn điều trị duy trì. Hiện nay, cơ sở điều trị methadone tại Gò Dầu tập trung điều trị cho các bệnh nhân ở 3 huyện Gò Dầu, Bến Cầu và Trảng Bàng. Cơ sở điều trị methadone tại thành phố Tây Ninh phụ trách điều trị cho bệnh nhân trên địa bàn thành phố Tây Ninh và các huyện Hoà Thành, Châu Thành, Dương Minh Châu, Tân Biên, Tân Châu. Riêng 2 huyện Tân Châu và Tân Biên có nhiều xã biên giới xa cơ sở điều trị. Đây có thể là lý do khiến số người đăng ký điều trị bằng thuốc methadone khá ít: Tân Biên chỉ có 10 trường hợp và Tân Châu là 13 trường hợp.

Mục đích của chương trình điều trị methadone hiện nay là giảm tác hại do nghiện các chất dạng thuốc phiện gây ra như: lây nhiễm HIV, viêm gan B, viêm gan C do người nghiện sử dụng chung dụng cụ tiêm chích; tử vong do sử dụng quá liều các chất dạng thuốc phiện; đồng thời qua đó cũng góp phần kéo giảm các hoạt động tội phạm; giảm sử dụng các chất dạng thuốc phiện bất hợp pháp, giảm tỷ lệ tiêm chích các chất dạng thuốc phiện; giúp cải thiện sức khoẻ và thay đổi cuộc sống của người nghiện, tạo điều kiện để họ có thể duy trì việc làm, ổn định cuộc sống lâu dài.

Vì mục đích ấy, Tây Ninh cần sớm phát triển thêm cơ sở điều trị hoặc điểm cấp thuốc uống cho những người có nhu cầu điều trị, cai nghiện ma tuý nhưng không có điều kiện đi lại như hiện nay. 

Ngọc Diêu