Mùa nước
tràn đồng cũng là mùa giao phối, cá leo lại "leo" lên ruộng lúa tìm nơi lý tưởng
để “làm tình”. Đây cũng là thời điểm thích hợp để bà con ngư dân chuẩn bị đồ
nghề "rượt cá leo".
Cá leo
vừa mới dỡ chà - Ảnh: H.Vũ
Thích sống dọc theo bờ sông
và kênh rạch và đến mùa nước lên, khoảng từ tháng 6 đến tháng 9 âm lịch, cá leo
lại "leo" lên ruộng lúa tìm nơi lý tưởng để giao phối.
Đó là lúc nước vừa tràn
đồng, mưa rơi lất phất, đăc biệt vào những đêm trăng thượng tuần, con đực con
cái từ các sông ngòi, kinh rạch phóng lên mặt ruộng xâm xấp nước để đùa giỡn và
làm nhiệm vụ truyền giống.
Tác giả Trần Văn, người từng
chứng kiến cảnh rượt cá leo đã có đoạn mô tả thật hấp dẫn: “Các cô cậu cá leo
làm tình mùi mẫn, quần nhau cho bằng thích, rượt đuổi nhau tung tóe nước, lấp
lánh dưới ánh trăng bàng bạc”.
Cá leo là một
loài cá nước ngọt có nhiều ở khu vực sông Tiền và sông Hậu, đặc biệt
các vùng gần biên giới Việt Nam - Campuchia như Châu Đốc, Tân Châu
(An Giang), Hồng Ngự (Đồng Tháp)… Thuộc loài cá da trơn, mình cá leo
dẹp và dài, đầu to, miệng móm, môi trớt giống như cá trèn bầu nhưng
to hơn nhiều, có con nặng đến 3-4 kg.
Các vùng gần
biên giới Việt Nam - Campuchia như Châu Đốc, Tân Châu (An Giang),
Hồng Ngự (Đồng Tháp)… một thời nổi tiếng với nghề săn bắt cá leo. |
Khác cá trèn, cá kết cùng
loại, cá leo "làm tình" rất sôi nổi, dữ dội, không phải một cặp mà có đến hàng
chục cặp đuổi nhau làm tung tóe mặt nước trắng xóa. Thậm chí những cặp ham vui,
"leo" lên tới chỗ cạn, mắc kẹt rồi vùng vẫy chờ chết.
Gặp nơi nước sâu chúng chỉ
làm cho mặt nước dợn sóng nhưng cũng không qua mắt được những ngư dân thiện
chiến. Chính vì vậy mà dân gian mới gọi là “cá leo”. Và đây cũng là thời điểm
thích hợp để bà con ngư dân chuẩn bị đồ nghề săn bắt (người vùng Châu Đốc xưa
gọi là rượt cá leo).
Dụng cụ để bắt cá leo rất
đơn giản, thường chỉ cần duy nhất cái nơm. Khi phát hiện mặt nước dợn sóng,
người ta theo dõi và chờ đợi khi nào cá xuất hiện là dùng nơm để chụp, một cách
dễ dàng.
Nhưng đó là chuyện của hai
ba mươi năm về trước. Bây giờ loài cá nầy rất hiếm và quý nên bà con phải khai
thác bằng cách dỡ chà, giăng lưới, giăng câu…
Anh Nguyễn Văn Thiên, một
tay lưới nổi tiếng ở An Phú - An Giang cho biết cá leo xuất hiện nhiều vào mùa
nước nối nhưng rất khó đánh bắt. Do vậy giá cả thường cao hơn các loài cá khác.
Thịt cá leo săn chắc, thơm
ngon, ngọt và béo lại không xương nên được các bà nội trợ chế biến thành nhiều
món ngon độc đáo như cá leo chiên tươi, ướp muối chiên, kho lạt, nướng, nấu canh
chua… món nào cũng có đẳng cấp. Và một trong những món ngon độc đáo mà các nhà
hàng thường chế biến phục vụ cho du khách hiện nay là cá leo nướng muối ớt.
Dỡ chà
bắt tìm bắt cá leo - Ảnh: H.Vũ
Cá leo
nướng muối ớt - Ảnh: H.Vũ
Cá leo kho lạt
- Ảnh: H.Vũ
Muốn chế biến
ngon trước hết phải chọn mua những con còn tươi sống đem về làm sạch nhớt bằng
cách rửa nước ấm hoặc nước muối, móc bỏ mang, ruột, cắt bỏ vây, để cho ráo nước.
Sau đó đem cá ướp với tỏi, ớt, chút bột nêm và bột ngọt cho thấm đều trước khi
đem nướng trên bếp than hồng hoặc bếp điện.
Trong khi
nướng, phải trở cá thường xuyên, xát thêm muối ớt và dầu ăn nhiều lần cho đến
khi da cá chuyển màu, mỡ cháy xèo xèo, bốc mùi thơm lựng là cá chín. Đặc biệt cá
leo da mỏng, thịt mau chín nên khi nướng tránh cháy khét, mất ngon.
Nước chấm thích
hợp nhất với món cá nướng là nước mắm chua cay hoặc muối ớt vắt chanh. Món này
có thể ăn chung với bún hoặc cuốn bánh tráng kèm thêm các loại rau, xà lách, dưa
leo, chuối chát, khế... Có thể coi đây là món ngon đặc sản, thịt cá lại hiền, bổ
dưỡng và ăn ít ngán nên mọi người đều ưa thích.
Theo
TTO