Nhà thờ Vinh Sơn

Xã hội giàu lên, các giáo xứ cũng giàu lên, nhiều ngôi nhà thờ Công giáo mới ở Tây Ninh được xây hoặc tôn tạo lại. Mới đây nhất là nhà thờ Gò Dầu, còn trước nữa là Hiệp Thạnh, toàn những ngôi rất đẹp, đứng khoe mình trên quốc lộ 22B. Nhưng nếu có vào thăm, hỏi linh mục chánh xứ thì các vị đều bảo rằng: - Còn xa mới bằng được nhà thờ mới Vinh Sơn trên thị trấn Châu Thành.

Đi theo đường trục thị trấn, qua họ đạo Thánh Tuân nhưng chưa tới lối vào nhà thờ Cao Xá, thì có đường “xương cá” rẽ phải để vào nhà thờ Vinh Sơn. Xưa, cả ba họ đạo này đều thuộc giáo xứ Cao Xá. Mỗi họ đều có một ngôi nhà thờ nhỏ. Lễ trọng là cả ba họ đạo phải đến nhà thờ chính Cao Xá. Đến năm 2004 mới được tách ra thành 3 giáo xứ riêng. Ngôi nhà thờ họ nhỏ bé năm xưa đã phải nhường chỗ cho ngôi giáo đường mới với 600 chỗ ngồi. Vậy mới đáp ứng đủ chỗ cho bà con giáo dân trong xứ.

Nhưng đấy là chuyện bên trong nội thất. Còn giờ đây đến rồi chỉ thấy, dường như Vinh Sơn đã trở thành ngôi nhà thờ không chỉ đẹp, mà còn lớn nhất tỉnh Tây Ninh. Tới trước cổng, có cảm giác như mặt tiền nhà thờ nghiêng đổ về phía trước. Đấy chỉ là ảo giác khi người ta đứng trước một vật thể đồ sộ quá mà thôi! Câu đầu tiên hỏi linh mục Chánh xứ Hồ Ngọc Ẩn: - Chiều cao nhất của tháp chuông? Linh mục nhỏ nhẹ trả lời: - Có 45 mét thôi, vẫn còn thua nhà thờ Đức Bà Sài Gòn chừng vài mét. A! Nhớ lại rồi, ngoài miền quê thuộc giáo phận Bùi Chu- Nam Định từng có một nhà thờ được cho là lớn nhất Đông Dương thời Pháp thuộc. Đấy là nhà thờ Phú Nhai ở huyện Xuân Trường. Ngôi ấy cũng chỉ có chiều cao 47 mét. Ngày 15.1.2011 vừa qua, nhà thờ Vinh Sơn được khánh thành, chắc chắn đã là ngôi thờ tự cao nhất tỉnh.

Mặc dù ít hơn về số chỗ ngồi so với các nhà thờ Phong Cốc và Cao Xá, nhưng mặt bằng Vinh Sơn không nhỏ. Tiếp cận từ phía trước theo một đường dốc cho xe hơi chạy lên đến tận thềm, rộng rãi và cao hơn một mét. Tiếp theo sẽ là một hành lang trước thênh thang rộng tới 5,4 mét, liên thông với hai hành lang rộng 3 mét mỗi bên. Nội thất giáo đường được chia làm 3 gian, mỗi gian 4,5 mét. Theo chiều dọc có thể tạm phân chia thành 7 nhịp nhà. Phòng cầu nguyện của giáo dân gồm 5 nhịp, mỗi nhịp 4,5 mét. Tiếp theo là phần cung thánh rộng 10 mét nhưng được mở rộng sang hai bên khoảng 3 mét như một dãy nhà ngang. Sau nữa là phần các phòng phụ dành cho các linh mục và phụ tế sửa soạn trước khi hành lễ. Tính chung lại, giáo đường có bề ngang khoảng 20 đến 24 mét và dài 43 mét (chưa kể tới phần con đường và bậc thềm xây phía trước).

Bên trong nhà thờ

Nhìn từ bên ngoài, có thể thấy một bóng dáng xa xưa của những ngôi nhà thờ Gô tích châu Âu, từng có mặt ở Việt Nam hồi cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20 khi đạo Công giáo đang phát triển. Cũng những vòm cong nửa hình tròn trên các vòm mái hành lang hay trang trí trên mặt trước nhà thờ, phối hợp hài hoà với những dốc nghiêng của mái nhà hay góc nhọn chữ A của mái tháp chuông. Điểm xuyết thêm là những ô trang trí hình tròn đắp hình ngôi sao tám cánh. Những mảng tường ốp đá granite màu xám cũng cho một cảm giác về cổ tích rêu phong từng có trên những ngôi nhà thờ cổ nổi tiếng như ở Phú Nhai hay Phát Diệm, Ninh Bình. Ấy thế mà khi ta bước vào trong, lại thấy một không gian hiện đại hơn với những mảng khối rõ ràng, sắc cạnh. Là những cột, tường vuông vắn, điểm trang những ô cửa kính màu lấp lánh vẽ các tranh đề tài Thiên chúa. Đấy còn là những mái dốc được nhắc lại trên cung Thánh (còn được gọi là phần Nhà tạm), có những trang trí sọc đứng từ trên đổ xuống. Trần vẫn cong nhưng là một đường lượn nhẹ nhàng, phủ lên toàn bộ không gian nội thất. Nghĩa là trần không bị chia nhỏ ra thành từng múi cong mạnh như trong giáo đường Gô tích. Tất cả đã tạo nên một không gian rộng thoáng, thường thấy trong kiến trúc hiện đại. Vậy nên, khi ta đứng bên ngoài, có thể có cảm giác choáng váng bởi những khối hình và sắc màu cổ điển; thì khi bước vào trong, lại thấy gần gũi và quen thuộc. Đấy có lẽ là một sự kết hợp giữa tân và cổ điển rất thành công.

TRẦN VŨ