Những người con trong gia đình Xơ đăng

Theo dõi Báo Tây Ninh trên

(BTNO) - Trong gia đình cũng như cộng đồng của người Xơ đăng, từ lúc nhỏ đến khi trưởng thành chưa thấy có sự phân chia con trưởng hay con thứ, con gái hay con trai. Mọi thành viên trong gia đình đều có quyền bình đẳng như nhau.

Đồng bào Xơ đăng sinh sống chủ yếu dựa vào các thung lũng ruộng bậc thang, trồng trọt và canh tác nương rẫy xung quanh pơi (làng). Đời sống của đồng bào Xơ đăng còn khó khăn, thiếu thốn về nhiều mặt nên những gì đồng bào không giải thích được, họ đều viện vào ở các đấng siêu nhiên, thần linh hoặc các lễ thức tín ngưỡng dân gian khác... để cầu mong các đấng siêu nhiên, thần linh... đó ở sự phù hộ và chở che cho cuộc sống người Xơ đăng luôn được yên lành, hạnh phúc, mùa màng tươi tốt. Từ đó sinh ra nhiều nghi lễ, tín ngưỡng dân gian... đã ăn sâu vào tiềm thức để hôm nay nó vẫn còn in đậm dấu ấn và mãi trường tồn trong tâm thức của cộng đông dân tộc Xơ đăng.

Theo quan niệm của người Xơ đăng, trẻ em mới sinh ra không được đặt tên ngay. Khi con được chừng 1 - 2 tháng tuổi lúc đó trẻ cứng cáp thì họ mới trình làng và tiến hành làm lễ đặt tên cho đứa bé. Tên con, nếu là con trai được đặt theo vần của bố. Trong gia đình và xã hội của người Xơ đăng, con cái của họ được chăm sóc và dạy bảo từ rất sớm. Vì vậy, trẻ em khi lớn lên đều có sự hiểu biết và nhận thức đúng về lối sống, phong tục, tập quán trong gia đình và cộng đồng. Sau khi lên một, lên hai tuổi, trẻ em được mẹ đìu lên rẫy, lên nương. Con gái ngay từ nhỏ theo mẹ học những công việc như nấu nướng, giã gạo, học dệt vải, học múa... Con trai ngay từ khi lên năm lên bảy theo các anh học đặt bẫy chim thú, học bắn nỏ, học đan gùi, học đàn... Từ đây chúng đều ý thức được những công việc của chính mình.

Trong gia đình cũng như cộng đồng của người Xơ đăng, từ lúc nhỏ đến khi trưởng thành chưa thấy có sự phân chia con trưởng hay con thứ, con gái hay con trai. Mọi thành viên trong gia đình đều có quyền bình đẳng như nhau. Đặc biệt với con trai, khi cha mẹ muốn chọn ai đó trong gia đình để làm chủ nóc, làm người kế cận để cha mẹ nương tựa tuổi già, người ta thường để ý đến con trai của họ với những đặc điểm như lanh lợi, sống có đạo đức, biết quí trọng cha mẹ, anh chị, cũng như mọi người trong gia đình. Ở một số vùng của nhóm Ca dong, Xơ teng, Mơ nâm trong gia đình người ta coi trọng con út hơn con thứ. Theo họ, con út bao giờ cũng sống có tình, có nghĩa hơn so với các con trong gia đình. Đến nay, trong xã hội của người Xơ đăng, một khi con người được quí trọng thì không phân biệt đâu là con nuôi, con cùng mẹ khác cha đều được gia đình đối xử một cách tử tế và được cộng đồng công nhận là thành viên trong xã hội.

Tất cả con đẻ hay con xin (con nuôi) nếu có chung một qui luật là ai lớn thì làm anh, làm chị, nhỏ hơn thì làm em và được cha mẹ, gia đình thương yêu đùm bọc giúp đỡ và họ đều có chung quyền lợi, nghĩa vụ như nhau trong gia đình.

K.D (st)