Cây ổi còn gọi là phan thạch
lựu, thu quả, kê thỉ quả, phan nhẫm, bạt tử, lãm bạt, phan quỷ tử. Tên khoa học
là Psidium guajava L. Các bộ phận của cây ổi như: búp non, lá non, quả, vỏ rễ và
vỏ thân đều được dùng để làm thuốc. Xin giới thiệu một vài bài thuốc cụ thể từ
cây ổi.
![Ổi - vị thuốc dân giã](/resources/newsimg/002010/09/19/suckhoe.jpg) |
Ổi - vị thuốc dân giã |
Viêm dạ dày, ruột cấp và mạn
tính:
lá ổi non, sấy khô, tán
bột, uống mỗi lần 6g, mỗi ngày 2 lần. Hoặc lá ổi 1 nắm, gừng tươi 6 - 9g, muối
ăn một ít, tất cả vò nát, sao chín rồi sắc uống. Hoặc quả ổi, xích địa lợi và
quỷ châm thảo, mỗi thứ từ 9 - 15g, sắc uống.
Cửu lị
(lị mãn tính):
quả ổi khô 2 – 3 quả, thái phiến, sắc uống; hoặc lá ổi tươi 30 - 60g sắc uống.
Với lị trực khuẩn cấp và mạn tính: dùng lá ổi 30g, phượng vĩ thảo 30g, cam thảo
3g, sắc với 1 lít nước, cô lại còn 500ml, mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 50ml.
Trẻ em tiêu hoá không tốt:
lá ổi 30g, hồng
căn thảo (tây thảo) 30g, hồng trà 10 - 12g, gạo tẻ sao thơm 15 - 30g, sắc với 1
lít nước, cô lại còn 500ml, cho thêm một chút đường trắng và muối ăn. Uống mỗi
ngày: trẻ từ 1 - 6 tháng tuổi 250ml, 1 tuổi trở lên 500ml, chia uống vài lần
trong ngày.
Trị tiêu chảy:
búp ổi hoặc vỏ
dộp ổi 20g, búp vối 12g, búp hoặc nụ sim 12g, búp chè 12g, gừng tươi 12g, rốn
chuối tiêu 20g, hạt cau già 12g, sắc đặc uống. Hoặc búp ổi 12g, vỏ dộp ổi 8g,
gừng tươi 2g, tô mộc 8g, sắc với 200ml nước còn 100ml, trẻ 2 - 5 tuổi mỗi lần
uống 5 - 10ml, cách 2 giờ uống 1lần; người lớn mỗi lần uống 20 - 30ml, mỗi ngày
2 - 3 lần. Với tiêu chảy do lạnh bụng, dùng búp ổi sao 12g, gừng tươi 8g nướng
cháy vỏ, hai thứ sắc cùng 500ml nước còn 200ml, chia uống 2 lần trong ngày; hoặc
búp ổi hay lá ổi non 20g, vỏ quýt khô 19g, gừng tươi 10g nướng chín, sắc với 1
bát nước, cô còn nửa bát, uống nóng; hoặc búp ổi 60g, nụ sim 8g, giềng 20g, ba
thứ sấy khô tán bột, mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 5g với nước ấm; hoặc búp ổi
15g, trần bì 15g và hoắc hương 18g, sắc uống.
* Với tiêu chảy do nóng
(thấp nhiệt): dùng vỏ dộp ổi 20g sao vàng, lá chè tươi 15g sao vàng, nụ sim 10g,
trần bì 10g, củ sắn dây 10g sao vàng, tất cả tán bột, người lớn mỗi lần uống
10g, trẻ em uống bằng nửa liều người lớn; hoặc vỏ dộp ổi sao vàng 20g, vỏ duối
sao vàng 20g, vỏ quýt sao vàng 20g, bông mã đề sao vàng 20g, sắc đặc uống nóng;
hoặc bột vỏ dộp ổi 8 phần, bột gạch non 2 phần, trộn đều, luyện thành viên, mỗi
lần uống 10g, mỗi ngày uống 2 lần.
* Tiêu chảy do công năng tỳ
vị hư yếu, dùng lá hoặc búp ổi non 20g, gừng tươi nướng cháy 10g, ngải cứu khô
40g, sắc cùng 3 bát nước, cô lại còn 1 bát, chia uống vài lần trong ngày.
* Trẻ đi lỏng
dùng lá ổi tươi 30g, rau
diếp cá 30g, xa tiền thảo 30g, sắc kỹ lấy 60ml, trẻ dưới 1 tuổi uống 10 - 15ml,
trẻ từ 1 - 2 tuổi uống 15 - 20ml, mỗi ngày uống 3 lần.
Thổ tả:
lá ổi, lá sim, lá
vối và hoắc hương lượng bằng nhau, sắc hoặc hãm uống.
Trị đái tháo đường:
quả ổi 250g, rửa
sạch, thái miếng, dùng máy ép lấy nước, chia uống 2 lần hàng ngày; mỗi ngày ăn
vài quả ổi (chừng 200g); hoặc lá ổi khô 15 - 30g, sắc uống hàng ngày.
Trị đau răng:
vỏ rễ cây ổi sắc
với dấm chua, ngậm nhiều lần trong ngày.
Trị thoát giang
(sa trực tràng):
lá ổi tươi lượng vừa đủ, sắc kỹ lấy nước ngâm rửa hậu môn. Có thể kết hợp dùng
quả ổi khô sắc uống.
Trị mụn nhọt mới phát:
lá ổi non và lá
đào lượng vừa đủ, tất cả giã nát rồi đắp lên vùng tổn thương.
Trị bắp chuối:
rễ cây ổi, gừng
tươi, đường phèn lượng vừa đủ, tất cả giã nát rồi đắp vào nơi bị bệnh.
Vết thương do trật đả:
dùng lá ổi tươi
rửa sạch, giã nát đắp vào nơi bị thương.
Giải ngộ độc ba đậu:
quả ổi khô, bạch
truật sao hoàng thổ, vỏ cây ổi, mỗi thứ 10g, sắc với một bát rưỡi nước, cô lại
còn 1 bát, chia uống vài lần.
Chữa bệnh:
lấy 100g búp ổi
non rửa sạch, phèn chua 10g, muối 1g. Cho tất cả vào cối sạch giã nhỏ, thêm ít
nước sạch vào trộn đều. Dùng nước thuốc này bôi lên chỗ đau.
BS.Hoàng Xuân Đại (SK&ĐS)