Từ cuối năm 2023 đến đầu tháng 4.2024, giá bán sầu riêng liên tục tăng cao, có thời điểm thương lái thu mua tại vườn đến 200.000 đồng/kg đối với giống sầu riêng Thái và hơn 160.000 đối với sầu riêng Ri6, tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, khoảng gần nửa tháng trở lại đây, giá sầu riêng bất ngờ giảm hơn 50%, khiến các thương lái “méo mặt” vì đã đặt cọc trước với nhà vườn giá cao, nếu thu mua theo hợp đồng sẽ bị lỗ nặng, buộc thương lái phải “năn nỉ” nông dân hạ giá theo giá thị trường.

Giá sầu riêng giảm mạnh khiến thương lái méo mặt vì lỡ đặt cọc giá cao.

Giá sầu riêng giảm hơn một nửa

Hiện nay, nhiều vườn sầu riêng trên địa bàn huyện Gò Dầu và Dương Minh Châu đang bắt đầu cho thu hoạch. Tuy nhiên, loại trái cây này mỗi ngày bán một giá khác nhau, theo hướng ngày càng giảm; hiện giá bán tại vườn chỉ khoảng 70.000 đồng/kg, các thương lái cũng tranh thủ thu mua, mong vớt vát được chút tiền vốn đã đặt cọc từ trước.

Bà V.H, một thương lái đến từ tỉnh Tiền Giang đang thu mua tại một vườn sầu riêng trên địa bàn xã Lộc Ninh, huyện Dương Minh Châu cho biết, ngay từ đầu năm 2024, khi giá sầu riêng ở mức cao, bà đã tìm đến một số vườn có trái sớm trên địa bàn Tây Ninh để đặt cọc trước mỗi héc-ta khoảng 500 triệu đồng, với mức giá là 90.000 đồng/kg.

Tuy nhiên, khoảng hai tuần nay, khi sầu riêng bắt đầu vào vụ thu hoạch, giá sầu riêng đột ngột giảm mạnh, nếu như khoảng một tháng trước, sầu riêng giống Ri6, Mongthong đều có mức giá khoảng 140.000 đến 160.000 đồng/kg thì hiện nay, giá thu mua đã giảm hơn một nửa.

Theo bà H, hiện thị trường chính của sầu riêng vẫn là xuất sang Trung Quốc. Những tháng trước, sầu riêng của Việt Nam bán được giá cao vì không có sự cạnh tranh. Tuy nhiên, từ cuối tháng 3 và đầu tháng 4, sầu riêng tại Thái Lan cũng bắt đầu bước vào chính vụ, cạnh tranh mạnh mẽ với sầu riêng Việt Nam, khiến giá giảm mạnh.

Cũng theo bà H, mức giá bà thương lượng với chủ vườn là 78.000 đồng/kg vẫn còn cao hơn mức xuất bán cho phía bạn hàng đến 8.000 đồng/kg. Số tiền thua lỗ lên đến gần 200 triệu đồng nhưng vẫn còn đỡ hơn so với việc bỏ cọc, không mua thì bà mất trắng đến 500 triệu đồng.

Ông Phan Hoài Thịnh- Giám đốc Hợp tác xã cây ăn trái Bàu Đồn, huyện Gò Dầu cho biết, diện tích trồng sầu riêng của hợp tác xã là 120 ha, với 62 thành viên. Nhờ được sự quan tâm, hỗ trợ của chính quyền địa phương về việc tập huấn kỹ thuật, hồ sơ đăng ký mã vùng trồng, sầu riêng Bàu Đồn được cấp chứng nhận VietGAP và OCOP 4 sao. Chi phí đầu tư 1 ha sầu riêng ở HTX Bàu Đồn để đạt hiệu quả mất khoảng 100 đến 200 triệu đồng/năm; HTX đã xây dựng được thương hiệu “Sầu riêng Bàu Đồn”, được đánh giá cao về chất lượng.

Theo ông Thịnh, hiện nay có một số vườn áp dụng kỹ thuật canh tác mới, kích cho cây sầu riêng ra bông sớm, cho trái nghịch mùa để đón giá bán cao. Từ đầu vụ, HTX đã ký hợp đồng với một doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh thu mua sầu riêng nghịch vụ với giá hơn 80.000 đồng/kg.

Tuy nhiên, diễn biến của thị trường những ngày gần đây đã kéo mức giá xuống dưới 70.000 đồng/kg, để hỗ trợ cho doanh nghiệp, giữ mối làm ăn lâu dài, HTX đã vận động các chủ vườn hạ giá bán theo thị trường vì với mức giá hiện tại, nông dân trồng sầu riêng vẫn còn lãi hơn 1 tỷ đồng/ha.

Người trồng lo lắng

Theo các chủ vườn, chính vụ sầu riêng tại Tây Ninh rơi vào khoảng cuối tháng tư và đầu tháng năm, với tình hình giá bán ngày một đi xuống trong khi vụ thu hoạch sầu riêng trên địa bàn tỉnh mới bắt đầu, nhiều người lo lắng đến lúc vào vụ thu hoạch rộ, giá sẽ còn giảm tiếp, kéo giảm lợi nhuận sản xuất xuống thấp.

Ông Huỳnh Văn Trung, ngụ ấp Lộc Trung, xã Lộc Ninh, huyện Dương Minh Châu cho biết, gia đình ông có 0,8 ha trồng 100 cây sầu riêng khoảng 9 năm tuổi và đang cho trái vụ thứ 5. Để bán được sầu riêng giá cao, ông tiến hành bao gốc bằng ni-lông để hãm nữa, kích thích cây ra bông sớm hơn 1 tháng so chính vụ.

Từ sau tết, có một số thương lái tìm đến vườn nhà ông để đặt cọc, cam kết thu mua cả vườn với mức giá 90.000 đồng/kg. Tuy nhiên, đến lúc thu hoạch, do giá thị trường giảm mạnh nên ông phải giảm bớt xuống còn 78.000 đồng/kg.

Theo ông Trung, tình hình thời tiết năm nay nắng nóng liên tục khiến cây sầu riêng kém phát triển, cho trái nhỏ hơn năm trước. Với giá bán như hiện tại, ông ước tính vụ sầu riêng năm nay sẽ thu được khoảng 25 tấn trái, sau trừ hết chi phí đầu tư, gia đình ông có lãi khoảng 1,7 tỷ đồng.

Ông T.Q.D, chủ vườn sầu riêng tại xã Bàu Đồn nói: “Năm nay thời tiết khắc nghiệt, nông dân làm được trái sầu riêng tốt phải đánh đổi rất nhiều thứ, ban đầu thương lái đến tận vườn trả giá lên tới gần 100.000 đồng/kg, tới ngày bán thì lại bảo giá tuột còn khoảng 65.000 đồng/kg, trong khi trước đó họ đã đặt cọc rồi, đến lúc thu hoạch đợt đầu họ than lỗ xin bớt còn 90.000 đồng/kg, rồi đến ngày cắt tiếp tục than lỗ giảm xuống 70.000 đồng/kg. Tôi mới thu hoạch lứa đầu tiên mà thấy nản rồi, không biết những vườn khác đến chính vụ, giá sẽ còn giảm đến mức nào nữa”.

Mặc dù vậy, nhiều nông dân trồng sầu riêng tự tin cho rằng với giá bình quân khoảng 50.000 đồng/kg, người dân trồng sầu riêng vẫn có thể thu lãi từ 250 triệu đồng đến 1 tỷ đồng/ha. Trong khi đó, 1 ha cây mì, mía, cây lúa… chỉ cho thu nhập khoảng 100 triệu đồng/năm.

Như vậy, lợi nhuận từ trồng cây sầu riêng cao hơn nhiều so với trồng lúa và các cây hoa màu khác. Tuy nhiên, việc nhiều người dân tại Tây Ninh và nhiều tỉnh khu vực Tây Nguyên chuyển đổi sang trồng sầu riêng một cách tự phát, ồ ạt như hiện nay sẽ dễ dẫn đến nguy cơ cung vượt cầu, dư thừa, dội chợ, rớt giá là khó tránh khỏi.

Trong khi đó, việc trồng cây sầu riêng buộc người nông dân phải có số vốn lớn, đầu tư dài hạn (khoảng 5 năm), biết kỹ thuật canh tác, thổ nhưỡng… mới cho ra chất lượng sầu riêng đúng tiêu chuẩn, mang lại lợi nhuận cao nhất.

Hiện nay, thị trường đang có nhu cầu cao, một phần do thị trường Trung Quốc tăng thu mua, nhưng không thể dự báo được khi nào thị trường tiêu thụ sầu riêng sẽ bão hoà, do đó, người dân trước khi quyết định chuyển đổi sang trồng cây sầu riêng, cần cân nhắc đầu tư bền vững, bài bản, thận trọng để tránh rủi ro.

Thiện Đức