Tháng 7 năm 1975, niềm vui non sông thống nhất dường như vẫn chưa hết ngây ngất lòng người, bên cạnh những bề bộn và hàng đống công việc mà chính quyền cách mạng cùng với người dân cần phải làm và giải quyết, nhà thơ Cảnh Trà- chàng phóng viên của Đài Phát thanh Giải phóng khi ấy đã chứng kiến một đám cưới ở thôn Hiền Lương, bên bờ sông Bến Hải. Bài thơ Đưa dâu qua cầu Bến Hải ra đời trong hoàn cảnh ấy. Và bài thơ đã được trao giải bài thơ hay nhất nhân dịp kỷ niệm báo Văn nghệ Giải phóng tròn số 100.

Nhà thơ Cảnh Trà (ảnh) tên thật là Đặng Đức Cảnh, sinh năm 1937 tại làng Ngang, xã Khánh Sơn, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An, là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, hiện về hưu và sinh sống tại thị trấn Châu Thành, tỉnh Tây Ninh. Bút hiệu Cảnh Trà, là do ông ghép tên thật của mình cùng với tên của một đồng đội thân thiết đã hy sinh ở Vĩnh Linh (Quảng Trị).

Bài thơ được mở đầu bằng những hình ảnh thật bình dị, trong trẻo: “Nắng vàng hoa ngâu, cầu mới bắc xong, sơn tươi roi rói, lúa mới đã ngậm đòng…”. Một không gian tươi mới thanh bình ở cả hai bờ Bắc và Nam dòng sông Bến Hải, một địa danh lịch sử, mà trước đây khi nhắc đến, không ai là không chạnh lòng, vì đó chính là ranh giới chia cắt hai miền đất nước thời kỳ chiến tranh.

Cảnh vật, lòng người cùng vui sướng, hoà quyện: “Nhìn hai họ qua cầu mà nước mắt rưng rưng/ Mà sung sướng vui tràn như trẻ nhỏ/ Chàng trai Vĩnh Linh cưới cô gái đất Cùa- Cam Lộ/ Sông tưng bừng nhìn đôi lứa thương nhau”. Cái hay của thơ đã hiện ra từ những câu chữ giản dị “Mà sung sướng vui tràn như trẻ nhỏ, sông tưng bừng nhìn đôi lứa thương nhau”. Vì sao ư? Nhà thơ đã lược đi, kể lại những gian khổ vất vả của nơi đây, lúc mà “Thắt ruột câu hò xưa tê tái”, câu hò của những năm chia cắt đất nước, lòng người và tình người, của “Chặng đường nghẹn lại/ gác mái tình duyên”…

Một đám cưới bình thường tự nhiên thôi mà “Như là hoa, là lá/ như là chị lấy chồng, như là tôi lấy vợ/ mà hay chưa bỡ ngỡ như chiêm bao…/ …Ai hát đó tưởng như lời tôi hát”. Hình ảnh so sánh gần gũi, thân quen. Nhịp thơ dường như có tiếng nhạc reo vang khi các vần “tôi hát, trời bát ngát, chân người đi rộn rịp…”. Dường như lòng cũng reo và nở hoa vậy.

Nhà thơ và tất cả mọi người “ai cũng thế, bồi hồi”, bởi đã “trải qua ngàn trận đánh/ Để bây giờ đất nước được vẹn nguyên”. Dòng Bến Hải hiền hoà chảy, cầu Hiền Lương- cây cầu cũ bằng gỗ “chứng nhân lịch sử” vẫn còn đó. Bên cạnh cầu mới bắc xong, tươi nguyên màu sơn, hình ảnh cô dâu rất dễ thương và cũng rất hồn nhiên “Chừng vui quá nên cô dâu bối rối/ Mắt thẹn thùng chen trong đám chị em”. Thêm hai câu thơ nữa để miêu tả cô dâu: “Tóc cài hoa với chiếc áo thanh thiên/ Mới nắng đó đã đỏ lừ đôi má”. Còn chàng rể, nhà thơ chỉ dành một câu duy nhất: “Chàng trai bâng khuâng tay đung đưa trong gió”, đâu cần phải nói rõ là chàng rể có nắm lấy tay cô dâu hay không, người đọc đã có thể hình dung một hạnh phúc dâng đầy. Hai câu thơ kết thúc bài thơ, lại là một phát hiện tinh tế, từng trải: “Sông long lanh, nước sóng sánh đôi bờ/ Tiếng nói cười như chim hót sau mưa”. Tiếng chim hót sau mưa bao hàm cả bình yên, hạnh phúc và khởi đầu cho một không gian, ước mơ mới…

Tháng 4.2012

TRẦN HOÀNG VY