Tuổi trẻ Tân Châu thu gom rác, bảo vệ môi trường. Ảnh: Dương Đức Kiên

Ngày 28.12.2023, Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) ban hành Quyết định số 4161 phê duyệt kết quả thực hiện Bộ chỉ số đánh giá kết quả bảo vệ môi trường năm 2022 (PEPI) của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Theo đó, Tây Ninh đạt 65,08 điểm, đứng thứ 6/63 tỉnh, thành.

Tây Ninh có nhiều lợi thế về công tác bảo vệ môi trường

Tây Ninh cũng là tỉnh có vị trí quan trọng trong mối giao lưu trao đổi hàng hoá giữa các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long và các tỉnh Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Tây Ninh có hồ Dầu Tiếng với dung tích 1,45 tỷ mét khối và 1.053 tuyến kênh có tổng chiều dài 1.000km đã phát huy hiệu quả trong cân bằng sinh thái, phục vụ tưới tiêu trong nông nghiệp, cung cấp nước cho nuôi trồng thuỷ sản, sinh hoạt tiêu dùng và cho sản xuất công nghiệp.

 Ngành công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp ngày càng phát triển vững chắc, đã xây dựng hệ thống các nhà máy chế biến nông sản tại các vùng chuyên canh như: các nhà máy đường, các nhà máy chế biến bột củ mì, các nhà máy chế biến mủ cao su, từng bước xây dựng các khu công nghiệp trong tỉnh. Hạt nhân công nghiệp của tỉnh là các khu công nghiệp tập trung, trong đó Khu công nghiệp Phước Đông, Thành Thành Công thu hút nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Tây Ninh có nhiều lợi thế nhờ vị trí địa chính trị chiến lược để trở thành cửa ngõ giao thương, kết nối quốc tế quan trọng của quốc gia, vùng Đông Nam bộ và Vùng TP. Hồ Chí Minh, có được kết nối thuận lợi để phát triển kinh tế biên mậu, vận tải logistics.

 Hệ sinh thái rừng Tây Ninh có tính đa dạng sinh học cao với đại diện là Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát, các khu rừng đặc dụng khác và hệ thống rừng phòng hộ, các hệ sinh thái trên cạn và đất ngập nước đặc trưng cho vùng chuyển tiếp giữa Tây Nguyên và đồng bằng Nam bộ. Tỷ lệ che phủ rừng của Tây Ninh đến năm 2020 là 16,3%, đứng thứ 3 trong khu vực Đông Nam bộ (sau Đồng Nai với 29% và Bình Phước 23,1%). Do đó, đây là điều kiện rất thuận lợi để phát triển các hình thức du lịch sinh thái gắn với bảo tồn hướng đến nền kinh tế xanh trong tương lai. Về đa dạng thành phần loài, các loài động thực vật rừng Tây Ninh có mức độ phong phú cao, nhiều loài quý hiếm, đặc hữu.

Năm 2022, Chỉ số đánh giá kết quả bảo vệ môi trường (PEPI) của tỉnh Tây Ninh đạt giá trị 65,08, đứng thứ 6/63 tỉnh, thành, trong đó Chỉ số nhóm I PEPI (nhóm các chỉ số đánh giá kết quả thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ về BVMT) đạt giá trị 46,5, đứng thứ 14/63 tỉnh, thành, chỉ số nhóm 2 PEPI (Chỉ số đánh giá mức độ hài lòng của người dân về chất lượng môi trường sống) đạt giá trị 18,57, đứng thứ 5/63 tỉnh, thành.

Việc thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt nông thôn tại tỉnh Tây Ninh còn hạn chế, làm ảnh hưởng đến cảnh quan và nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao. Ảnh minh hoạ

Còn những bất cập

Tuy nhiên, tỉnh Tây Ninh vẫn còn một số chỉ số đạt kết quả thấp bao gồm: Chỉ số thành phần tỷ lệ nước thải sinh hoạt đô thị từ loại IV trở lên được xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường năm 2022: đạt 0,9%, đứng thứ 46/63; Chỉ số thành phần tỷ lệ chất thải rắn sinh hoạt được phân loại tại nguồn năm 2022: đạt 0%; Chỉ số thành phần tỷ lệ dân số đô thị được cung cấp nước sạch qua hệ thống cấp nước tập trung năm 2022: đạt 33,29%, đứng thứ 63/63; Chỉ số thành phần tỷ lệ các khu công nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ lắp đặt hệ thống quan trắc nước thải, khí thải tự động, liên tục, truyền số liệu trực tiếp cho Sở TN&MT năm 2022: đạt 50,45%, đứng thứ 40/63; Chỉ số thành phần tỷ lệ chi ngân sách cho hoạt động sự nghiệp BVMT năm 2022: đạt 0,97%, đứng thứ 46/63 tỉnh, thành.

Bảo tồn đa dạng sinh học tỉnh Tây Ninh còn nhiều thách thức như công tác bảo tồn các loài động vật quý hiếm có trong sách đỏ; ô nhiễm môi trường do các hoạt động con người, nhất là vùng biên giới giáp Campuchia nước thải gây ảnh hưởng đối với hệ sinh thái thuỷ vực; tác động của một số loài ngoại lai xâm hại trong bối cảnh biến đổi khí hậu có thể ngày càng nghiêm trọng; nạn lấn chiếm đất rừng để sản xuất nông nghiệp, và cháy rừng.

Nước thải từ các khu dân cư hầu hết chỉ được xử lý sơ bộ qua hầm tự hoại hoặc thải trực tiếp ra sông suối. Hiện nay, chỉ có thị trấn Dương Minh Châu và Bến Cầu có hệ thống thu gom và xử lý nước thải sinh hoạt tập trung, nhưng phạm vi phục vụ vẫn còn hạn chế. Nước thải sinh hoạt phát sinh từ các khu vực còn lại trong tỉnh hiện nay vẫn chưa được thu gom và xử lý mà cho thải trực tiếp ra kênh, rạch, sông, suối gây nguy cơ ô nhiễm nguồn nước.

Rác thải từ hoạt động nông nghiệp chưa được thu gom, xử lý triệt để, vẫn còn hiện tượng thải trực tiếp ra kênh, rạch, sông suối trong lưu vực gây ô nhiễm nguồn nước, đặc biệt là bao bì thuốc bảo vệ thực vật.

Công tác kiểm soát và giám sát chặt chẽ các nguồn xả thải vào lưu vực hệ thống sông trên địa bàn tỉnh Tây Ninh tuy đã được quan tâm thực hiện nhưng vẫn còn phát sinh các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ xử lý nước thải chưa đáp ứng theo quy định.

Việc thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt nông thôn còn hạn chế gây ảnh hưởng tới cảnh quan và nguy cơ ô nhiễm môi trường cao.

Trong sản xuất nông nghiệp, phần lớn diện tích đất trồng mì, mía, cao su... sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón với nhiều chủng loại khác nhau, các chế phẩm sinh học còn hạn chế nên đã gây tác hại không nhỏ cho đa dạng sinh học.

Nước thải sinh hoạt phát sinh từ các khu vực còn lại trong tỉnh hiện nay vẫn chưa được thu gom và xử lý mà cho thải trực tiếp ra kênh, rạch, sông, suối gây nguy cơ ô nhiễm nguồn nước. Ảnh Rạch Gò Kén, thị xã Hoà Thành thường xuyên bị ô nhiễm do nhiều nguồn nước thải sinh hoạt từ các khu dân cư

Quyết liệt hơn trong công tác bảo vệ môi trường

Bộ TN&MT kiến nghị với tỉnh, để công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh đạt hiệu quả, đề nghị UBND tỉnh tập trung chỉ đạo thực hiện tốt một số nhiệm vụ chính như  đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến quy định, chính sách mới của Luật Bảo vệ môi trường (BVMT), Nghị định số 06/2022/NĐ-CP, Nghị định số 08/2022/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn đến cán bộ, công chức, viên chức và người lao động tại các cơ quan hành chính, các cấp của địa phương.

Cần rà soát, đánh giá, bảo đảm điều kiện về nguồn lực và nhân lực cần thiết để triển khai thi hành Luật BVMT. Đặc biệt là rà soát, chuẩn bị, hoàn thiện các điều kiện về tài chính, nguồn nhân lực và điều kiện cần thiết khác để sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp giải quyết thủ tục hành chính theo tinh thần dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định số 08/2022/NĐ-CP.

 Tiếp tục hoàn thiện các thủ tục đầu tư dự án thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt tập trung trên địa bàn thành phố Tây Ninh, thị xã Hoà Thành, thị xã Trảng Bàng, huyện Châu Thành.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động bảo vệ môi trường của các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường. Đẩy mạnh phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan thanh tra và lực lượng Cảnh sát môi trường.

Sớm ban hành quy định, kế hoạch để triển khai quy định về phân loại chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân; bảo đảm các điều kiện thực thi theo lộ trình của Luật BVMT. Tiếp tục nghiên cứu, thí điểm các mô hình công nghệ xử lý môi trường và bảo vệ môi trường. Nâng cao hiệu quả công tác quản lý chất thải rắn, tiến tới xử lý rác thải sinh hoạt bằng các giải pháp công nghệ hiện đại. Đa dạng hoá các loại hình công nghệ sử dụng và bảo vệ môi trường phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội từng vùng trên địa bàn tỉnh. Rà soát, tổng kết, phổ biến nhân rộng các mô hình, dự án có hiệu quả đã được ứng dụng.

Đề nghị tỉnh có giải pháp đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ môi trường, cải thiện kết quả thực hiện Bộ chỉ số đánh giá kết quả bảo vệ môi trường cho các năm tiếp theo, đặc biệt là các chỉ số thành phần có kết quả thấp như: tỷ lệ nước thải sinh hoạt đô thị từ loại IV trở lên được xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường; tỷ lệ chất thải rắn sinh hoạt được phân loại tại nguồn; tỷ lệ dân số đô thị được cung cấp nước sạch qua hệ thống cấp nước tập trung; tỷ lệ các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ lắp đặt hệ thống quan trắc nước thải, khí thải tự động, liên tục, truyền số liệu trực tiếp cho Sở TN&MT.

Tấn Hưng