Cùng với ngày Tết Vu Lan của người Kinh, Tết Rằm tháng bảy của dân tộc Giáy ở Lào Cai được tổ chức khá chu đáo, ngoài ý nghĩa thờ cúng tổ tiên, còn là dịp để gia đình, dòng họ sum họp.

Đây được coi là cái Tết lớn thứ 2 sau Tết Nguyên đán được đồng bào Giáy tổ chức. Theo tiếng Giáy Tết rằm tháng Bảy gọi là “tết Xíp xỉ”.

Người Giáy tổ chức cúng  rằm tháng 7 duy nhất vào chiều ngày 14. Lễ vật cỗ cúng được sắm chu đáo như: gà luộc, thịt lợn, xôi, canh... Đặc biệt, những ngày này, người Giáy tổ chức gói bánh trưng và bánh dày… để thờ cúng tổ tiên, cầu chúc sức khỏe, an lành, thịnh vượng đến với tất cả các thành viên trong gia đình, dòng họ và một món ăn không thể thiếu đối với người Giáy trong ngày rằm tháng 7 đó là thịt vịt.

Chị Hoàng Thị Liểng, dân tộc Giáy, thôn Tòng Sành 1, xã Cốc San không giấu nổi niềm vui khi gia đình chuẩn bị sum họp tổ chức Tết Rằm tháng 7, chị cho biết: Hôm nay tôi mua sắm đồ để cúng rằm. Tiền vàng, quần áo hàng mã là thứ không thể thiếu trong lễ cúng ngày rằm tháng 7 của người Giáy. Quần, áo cúng được chúng tôi tự mua giấy màu về cắt theo trang phục truyền thống dân tộc Giáy. Khác với người kinh, các vật dụng, hàng mã khác như ngựa, xe máy, ô tô, đồng hồ… không được người Giáy cúng đốt trong ngày rằm tháng 7.

Theo tục lệ, lễ chúng sinh được người Giáy cúng vào thời điểm 21 – 22 giờ đêm cùng này. Lễ cúng đơn giảm chỉ cần cắm 7 nén hương thành hàng trước ngõ, sau đó trộn xôi, cháo, thịt lợn, nước canh, rắc dọc theo chân hương rồi làm lễ cúng chúng sinh. 

Ông Hoàng Văn Sỉ, dân tộc Giáy, cư trú tại thôn Luổng Đơ, xã Cốc San (Bát Xát) cho biết: Lễ cúng rằm tháng 7 của người Giáy xưa kia rất được coi trọng, không chỉ cúng gia tiên, thần linh thổ địa, thần tài, chúng sinh mà còn sắm lễ vật cơm canh cúng ông thần chuồng trâu, chuồng lợn, chuồng gà… với mong muốn các ông thần này phù hộ, độ trì cho gia đình chăn nuôi thuận lợi, không bị dịch bệnh… song, tục lệ này đã bị mai một.

Đến các bản làng người Giáy Lào Cai những ngày cận rằm tháng bảy, hòa mình trong không khí nhộn nhịp nhưng trang trọng của bà con dân tộc nơi đây. Những chiếc bánh trưng, bánh rợm… luộc trên bếp lửa hồng ngát mùi hương thơm của gạo nếp nương càng tạo thêm không khí đầm ấm ngày Tết rằm tháng 7. Đây là một trong những nét văn hóa đặc sắc của người Giáy cần được gìn giữ, bảo tồn và phát triển, góp phần tô đậm truyền thống đa sắc màu dân tộc Lào Cai.

V.C (st)