Thị xã Tây Ninh có diện tích hơn 14.000 ha với hơn 126.000 dân, được phân chia địa giới hành chính gồm 5 phường nội thị và 5 xã ngoại thị. Trong thời gian qua, đã có nhiều quy hoạch phát triển thị xã, phát triển các cụm công nghiệp, các khu thương mại- dịch vụ, các khu dân cư tập trung. Tuy nhiên, có không ít người cho rằng trung tâm thị xã Tây Ninh “không giống ai”, bởi vì vẫn còn mang nét “bán thị, bán thôn”. Theo định hướng của tỉnh thì đến năm 2015 thị xã Tây Ninh phát triển thành đô thị loại 3. Trong điều kiện thực tế như vậy, thị xã Tây Ninh sẽ phát triển theo định hướng nào?

Những khoảng xanh trong lòng trung tâm thị xã Tây Ninh

Theo đánh giá của UBND thị xã Tây Ninh thì thực trạng trung tâm Thị xã vẫn còn nhiều điểm bất cập. Trước tiên là khu vực trung tâm Thị xã và cũng là khu dân cư tập trung thì chủ yếu lệch về phía Nam, chỉ cách ranh giới huyện Châu Thành và Hoà Thành có vài cây số, trong khi đó về phía Bắc có xã ngoại thị cách trung tâm đến vài chục cây số và dân cư thưa thớt. Phát triển đô thị trong khu vực trung tâm Thị xã thì chủ yếu dựa vào một số trục giao thông chính và sau những dãy nhà khang trang mặt tiền đường hầu hết là vườn tạp. Các khu thương mại- dịch vụ có phát triển, nhưng hầu hết trên cơ sở tự phát chứ chưa được quy hoạch bài bản và thiếu sự kết nối với nhau. Riêng về quy hoạch phát triển, trong những năm qua khu vực thị xã Tây Ninh và các phường nội thị đã được quy hoạch chi tiết, nhưng vẫn còn manh mún và không có định hướng tổng thể. Chính vì thế mà những năm gần đây thị xã Tây Ninh tuy đã được tỉnh đầu tư đô thị hoá mạnh mẽ, nhưng thực tế không gian kiến trúc trung tâm thị xã Tây Ninh vẫn chưa phải là khu đô thị tập trung như nhiều khu đô thị khác, đường phố đã được chỉnh trang rộng thoáng hơn, nhà cửa có xây dựng khang trang hơn, nhưng vẫn chưa xoá hẳn nét nông thôn. Xen lẫn những dãy nhà phố vẫn còn những khu vườn tạp. Tại trung tâm Thị xã vẫn còn nhiều khoảnh ruộng đồng đang sản xuất nhiều loại cây nông nghiệp. Với những đặc thù “không giống ai” như vậy, liệu phải định hướng như thế nào để thị xã Tây Ninh có thể phát triển nhanh nhất?

Theo UBND thị xã Tây Ninh thì thực trạng thị xã Tây Ninh theo quan điểm xây dựng đô thị trước đây là bất lợi, nhưng theo quan điểm xây dựng đô thị hiện nay thì lại là điểm có lợi. Bởi vì xu hướng hiện đại là xây dựng đô thị sinh thái. Do đó đơn vị tư vấn là Công ty Hansen Partnership Pty Ltd (Úc) đề xuất định hướng xây dựng quy hoạch phát triển thị xã Tây Ninh trở thành đô thị sinh thái bền vững kết hợp phát triển dịch vụ- du lịch do đặc thù, quỹ đất và môi trường khá phù hợp. Trong khu vực Thị xã, một số nơi đang sẵn có rừng hoặc đang sản xuất nông nghiệp sẽ được quy hoạch bảo tồn, đồng thời cũng có quy hoạch phát triển thêm một số khu vực trồng rừng đô thị để tăng cường “màu xanh” trong đô thị theo định hướng bố trí không gian xanh xen lẫn đô thị. Công nghiệp trong thị xã Tây Ninh sẽ phát triển có mức “tới hạn”, ngoài 3 cụm công nghiệp đã được quy hoạch là Tân Bình, Thạnh Tân và Bình Minh có thể có thêm 1 cụm công nghiệp nữa nhưng sẽ phát triển theo hướng công nghệ sạch. Trong khu đô thị cũng sẽ phát triển một số khu nhà vườn với tỷ lệ vừa phải. Từ định hướng này, ngoài trọng tâm là phát triển thương mại dịch vụ, thị xã Tây Ninh còn có thể đầu tư phát triển mạnh lĩnh vực du lịch kết hợp với nghỉ dưỡng. Do đó, có thể trong quá trình quy hoạch, có thể có nơi thu hẹp và cũng có thể có nơi nới rộng hơn so với địa giới hành chính Thị xã bây giờ.

Đường phố khu trung tâm thị xã Tây Ninh hiện nay

Công ty Hansen cũng đề xuất mở rộng trung tâm thị xã Tây Ninh về hướng Bắc để cân bằng với khu đô thị cũ đang lệch về phía Nam với  phạm vi quy hoạch đến đường 784. Khu trung tâm hành chính mới được đề xuất dời về hướng núi Bà Đen cách trung tâm hành chính hiện nay khoảng 5 km. Ở vị trí mới, với tiềm năng đất đai rộng lớn, địa thế thuận lợi và cảnh quan thiên nhiên đẹp đẽ, trung tâm hành chính mới sẽ tạo động lực mạnh phát triển đô thị cho vùng Đông- Bắc của tỉnh. Còn khu vực trung tâm hành chính hiện tại dự kiến sẽ được đầu tư phát triển thành khu thương mại- dịch vụ tập trung. Phía bờ hữu rạch Tây Ninh (khu phố Gia Long cũ) cơ bản giữ nguyên hiện trạng để bảo tồn khu “phố cổ”, trong tương lai có chỉnh trang nhưng chỉ ở mức độ phát triển nhẹ để không phá vỡ hiện trạng. Phía bờ tả rạch Tây Ninh tập trung phát triển các trung tâm thương mại sầm uất, hiện đại. Ngoài tận dụng diện tích mặt nước hiện có và quy hoạch phát triển thêm để xây dựng một số “ốc đảo đô thị sạch và xanh” trong Thị xã nhằm tạo những nét nhấn độc đáo cho tổng thể. Cuối cùng là về dân số, theo quan điểm trước đây thì thị xã Tây Ninh định hướng sẽ phát triển đến 600.000 dân vào năm 2050. Thế nhưng theo quan điểm của nhà tư vấn, để có được thành phố sinh thái thì quy mô dân số Thị xã chỉ giới hạn phát triển đến 300.000 dân là vừa. Những năm sau này nếu dân số nội thị tăng vượt quy mô này thì sẽ di dời bớt ra vùng ven Thị xã- lúc đó cũng đã được xây dựng thành những khu “làng đô thị” kết nối liên hoàn với khu trung tâm Thị xã.

Tóm lại, với những đặc thù hiện nay, định hướng xây dựng trung tâm thị xã Tây Ninh trở thành khu đô thị sinh thái là hoàn toàn phù hợp. Đơn vị tư vấn đang trong quá trình xây dựng quy hoạch tổng thể theo các định hướng đã được thống nhất. Vấn đề đáng băn khoăn hiện nay là nguồn lực và lộ trình triển khai thực hiện thành công quy hoạch phát triển thị xã Tây Ninh thành khu đô thị sinh thái.

SƠN TRẦN