Trước kỳ họp thứ 18 HĐND tỉnh tổ chức trong tháng 12.2009, Thường trực HĐND tỉnh tổng hợp nhiều ý kiến cử tri nêu trong các đợt tiếp xúc của đại biểu HĐND tỉnh đề nghị UBND tỉnh trả lời tại kỳ họp. Trong đó cử tri huyện Tân Biên thắc mắc về chủ trương thu hồi đất thuộc vành đai biên giới để thực hiện dự án Khu Kinh tế cửa khẩu (KTCK) Xa Mát. Đây là một trong những khu đất mà mấy năm qua vẫn chưa thu hồi được, làm chậm tiến độ triển khai thực hiện dự án xây dựng Khu KTCK này.

Khu kinh tế cửa khẩu (KTCK) Xa Mát được thành lập cuối năm 2003 theo Quyết định số 186/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ với tổng diện tích quy hoạch chung hơn 34.000 ha. Qua hơn 5 năm thực hiện, hàng chục dự án đã có chủ trương cho phép đầu tư nhưng không thể triển khai được. Nguyên nhân chính là do vướng mắc trong khâu thu hồi đất, chủ yếu là đất thuộc vành đai biên giới và đất thuộc dự án rừng nằm trong quy hoạch Khu KTCK Xa Mát.

Năm 2005, UBND tỉnh phê duyệt Quy hoạch chi tiết Khu đô thị cửa khẩu (ĐTCK) Xa Mát với diện tích 728 ha, nằm sát biên giới Việt Nam- Campuchia, được chia thành các khu A, B, C. Cuối năm 2007, UBND tỉnh ban hành quyết định thu hồi hơn 1,1 triệu mét vuông đất thuộc quy hoạch Khu A để giao cho BQL Khu KTCK Xa Mát xây dựng dự án Khu A giai đoạn 1. Tháng 6.2008, Đoàn kiểm tra nguồn gốc đất Khu ĐTCK Xa Mát được thành lập để xác minh nguồn gốc đất, quy trình thủ tục giao đất, cho thuê đất, cho chuyển mục đích sử dụng đất và cấp giấy chứng nhận QSDĐ…

Khu hành chính KTCK Xa Mát đang xây dựng.

Qua xác minh, trong Khu A có 63,23 ha đất thuộc khu vực vành đai biên giới nhưng trên đất này đã có 3 tổ chức và 14 hộ gia đình đang sản xuất. Còn trên đất quy hoạch lâm nghiệp thuộc Khu A có tổng diện tích hơn 80 ha thì còn lại 45,48 ha chưa có quyết định thu hồi và trên đó có 5 hộ đang sử dụng. Qua xác minh, Đoàn kiểm tra kết luận: đối với đất vành đai biên giới, theo Nghị định số 42/HĐBT là do UBND tỉnh quản lý, quy định về việc quy hoạch, sản xuất và khai thác tài nguyên trong khu vực vành đai biên giới, nhưng trong thời gian qua  đã bị khai thác tuỳ tiện, trái với quy chế bảo vệ vành đai biên giới. Khu vực đất thuộc dự án rừng Chàng Riệc là đất có rừng và trảng rừng, một số hộ vào khai phá để sản xuất là trái với Điều 20 Luật Bảo vệ và Phát triển rừng.

Ngày 24.12.2008, UBND tỉnh đã có Công văn số 4352/UBND-KTTC kết luận xử lý kiến nghị của Đoàn kiểm tra nguồn gốc đất tại Khu KTCK Xa Mát. Theo Công văn kết luận thì Khu vực đất thuộc vành đai biên giới, đất rừng thuộc dự án rừng Chàng Riệc, dự án lâm nghiệp do Nhà nước quản lý, khi thu hồi đất để thực hiện dự án Khu KTCK Xa Mát chỉ bồi thường về tài sản trên đất, không bồi thường về đất và công khai phá. Trường hợp hộ gia đình, cá nhân có đất thuộc khu vực trên nhưng trước đây có hợp đồng trồng rừng với nông lâm trường hoặc BQL rừng thì xem xét để có mức hỗ trợ hợp lý, hợp tình. Trong văn bản này, UBND tỉnh giao Bộ Chỉ huy Biên phòng tỉnh quán triệt tinh thần kết luận đến các chiến sĩ Biên phòng đang có đất sản xuất thuộc khu vực vành đai biên giới để tích cực hợp tác với Hội đồng đền bù của huyện và BQL Khu KTCK Xa Mát xúc tiến thực hiện thu hồi đất xây dựng dự án theo quy định.

Trả lời ý kiến thắc mắc này của cử tri tại kỳ họp thứ 18 HĐND tỉnh, UBND tỉnh tiếp tục khẳng định chủ trương thu hồi đất khu vực vành đai biên giới và đất rừng thực hiện theo Công văn số 4352/UBND-KTTC- nghĩa là khu vực đất thuộc vành đai biên giới khi thu hồi để thực hiện dự án Khu KTCK Xa Mát thì không bồi thường về đất và công khai phá, chỉ bồi thường về tài sản trên đất mà thôi.

SƠN TRẦN