Sáng 18/3, tại Khu công nghiệp Đồng Văn, Hà Nam, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã tham quan công nghệ điện rác (gọi tắt là WTE), một sản phẩm nghiên cứu và phát triển công nghệ của Công ty TNHH Thủy lực-Máy (HMC). Cùng cùng tham quan có lãnh đạo một số bộ, ngành và tỉnh Hà Nam. Đây được cho là công nghệ chuyển hóa chất thải rắn thành năng lượng điện rác đầu tiên do các nhà khoa học Việt Nam nghiên cứu và ứng dụng thành công.

Từ rác thải rắn, công nghệ này chuyển hóa các vật chất từ pha rắn sang pha khí, tiếp đó chuyển thành khí đốt tổng hợp (syngas) và thành nhiên liệu sử dụng cho động cơ đốt trong tạo ra điện. Đây là một sáng chế của các nhà khoa học và kỹ sư của Công ty TNHH Thủy lực-Máy HMC, nghiên cứu từ năm 2002 đến nay.

Lãnh đạo công ty cho biết, đặc điểm của công nghệ này là sử dụng rác thải đầu vào chưa qua phân loại, nhưng quá trình xử lý không gây mùi, không có nước rác, không khói, không có sản phẩm thứ cấp nên không phải chôn lấp. Lãnh đạo công ty mong muốn được các bộ ngành công nhận là tài sản trí tuệ Việt Nam và tạo hàng rào pháp lý bảo vệ công nghệ này; đồng thời kiến nghị các cơ quan chức năng hỗ trợ kinh phí để thực hiện một dự án điểm tại tỉnh Hà Nam bằng nguồn kinh phí khoa học công nghệ quốc gia.

Ngay tại nhà máy, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã yêu cầu lãnh đạo các bộ, ngành đánh giá về công nghệ của Công ty TNHH Thủy lực-Máy. Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, đây là công nghệ mới của Việt Nam, có sự sáng tạo, xử lý công nghệ khép kín với đầu vào là rác không phân loại. Bước tiếp theo là cần hoàn thiện và kiểm định một số khâu, và Bộ sẽ hỗ trợ để khẳng định mô hình này ở quy mô công nghiệp. 

Cũng theo đại diện các bộ, cả nước có 500 bãi chôn lấp chất thải rắn, gồm cả chất thải công nghiệp, nhưng lại chưa có nhiều bãi chôn lấp đảm bảo đầy đủ các tiêu chuẩn về môi trường. Nếu công nghệ này được hoàn thiện và được công nhận thì sẽ mở ra cơ hội về xử lý chất thải rắn ở nước ta hiệu quả hơn. Cùng với việc tiếp tục hoàn thiện công nghệ, cần triển khai dự án thí điểm thực nghiệm trên thực tế ở một số địa phương, trong đó có Hà Nam. Nếu công nghệ này được thử nghiệm thành công, sẽ không chỉ thay thế công nghệ từ nước ngoài mà thậm chí còn có thể xuất khẩu.

Tập đoàn điện lực Việt Nam cho biết, nếu sản xuất điện thành công thì hoàn toàn có thể đấu nối lên lưới điện. Lãnh đạo tỉnh Hà Nam cho biết sẵn sàng tạo điều kiện về đất đai, chính sách để xây dựng thí điểm nhà máy xử lý rác sản xuất điện theo công nghệ điện rác.

Sau khi nghe các ý kiến, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, công nghệ này là sáng tạo và trí tuệ Việt Nam, lần đầu tiên áp dụng ở nước ta. Do vậy, Thủ tướng đánh giá cao, biểu dương tập thể lãnh đạo, kỹ sư của Công ty TNHH Thủy lực - Máy đã có nhiều năm nghiên cứu công nghệ này và bước đầu thực nghiệm khá thành công. Nếu công nghệ này được nghiệm thu và đánh giá tốt sẽ mở ra cơ hội áp dụng rộng rãi.

Thủ tướng đánh giá cao các bộ, ngành và tỉnh Hà Nam đã quan tâm đến công nghệ điện rác từ chất thải rắn, là một vấn đề mới và lớn, nhất là trong bối cảnh nước ta đang thực hiện Chiến lược quốc gia về quản lý tổng hợp chất thải rắn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050.  

Dù còn phải tiếp tục hoàn thiện, nhưng Thủ tướng cho rằng, công nghệ này là một kết quả nghiên cứu đáng mừng. Đây là bài học kinh nghiệm tốt kết hợp giữa nghiên cứu khoa học và cuộc sống, khắc phục tình trạng bỏ ra hàng trăm, hàng nghìn tỉ đồng nghiên cứu nhưng lại không ứng dụng được vào sản xuất.

Thủ tướng nhấn mạnh vấn đề lớn cần được quan tâm là khuyến khích các nghiên cứu có thể đi vào cuộc sống nhưng không tạo ra độc quyền. Công nghệ nào sạch hơn, rẻ hơn, cạnh tranh hơn, tất nhiên là cạnh tranh lành mạnh sẽ được hoan nghênh. Điều đó mang lại lợi ích cho đất nước, cho xã hội rất lớn trong bối cảnh chúng ta đang tìm lời giải cho bài toán xử lý chất thải rắn cũng như rác hữu cơ, vô cơ tại Việt Nam.

Đánh giá công nghệ điện rác là công nghệ mới, còn cần hoàn thiện, Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành, và tỉnh Hà Nam cần tiếp tục hỗ trợ, tạo mọi điều kiện để công ty tiếp tục hoàn chỉnh công nghệ, vận hành thử nghiệm thành công và đưa công nghệ vào sản xuất thương mại, góp phần làm giảm ô nhiễm môi trường, phát triển kinh tế. Làm thí nghiệm tốt rồi, tất nhiên quy trình phải hoàn thiện ở khâu này, khâu khác, nhưng điều quan trọng là công nghệ được công nhận để đưa vào sản xuất thương mại phục vụ phát triển đất nước.  

Hiện nhà máy đang thí điểm công nghệ ở công suất thấp, lượng điện sản xuất ra còn nhỏ, Thủ tướng cho rằng cần thí điểm với công suất lớn hơn, quy mô hơn, làm cơ sở để kiểm tra chất lượng điện sản xuất ra và có thể hòa lưới điện.

Với tinh thần đó, Thủ tướng yêu cầu tỉnh Hà Nam cung cấp đủ rác cho quá trình thí nghiệm này với giá rác tính theo giá hiện hành. Trong quá trình thí nghiệm, các bộ, ngành và tỉnh Hà Nam cử cán bộ theo dõi để thẩm định hiệu quả thực tế của công nghệ điện rác này.

Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ Khoa học và Công nghệ hỗ trợ Công ty hoàn thành thủ tục để được cấp giấy chứng nhận bản quyền, sở hữu trí tuệ công nghệ điện rác và chứng chỉ công bố tiêu chuẩn công nghệ điện rác theo đúng quy định. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá hiệu quả kinh tế xã hội của ứng dụng công nghệ điện rác, từ đó có đề xuất chính sách hỗ trợ đối với đơn vị nghiên cứu, ứng dụng sản xuất, xử lý chất thải rắn bằng công nghệ này./. 

Nguồn VOV