Từ khi chuyển sang thực hiện Chương trình trồng mới 5 triệu ha rừng (gọi tắt là Chương trình 661) vào năm 1999 thì diện tích trồng mới rừng ở Tây Ninh mỗi năm một giảm- từ 1.000 ha/năm xuống còn 700 ha/năm và mấy năm gần đây chỉ còn trên dưới 100 ha/năm. Tuy nhiên năm 2009 diện tích trồng mới rừng có bước đột phá và đạt rất cao. Dựa trên thành quả đó mà năm 2010 ngành chức năng lập kế hoạch trồng mới rừng với diện tích là 700 ha. Với diện tích đã thiết kế xong thì khả năng kế hoạch trồng rừng năm nay sẽ hoàn thành. Thế nhưng hiện tại công tác trồng rừng đang gặp vấn đề khó khăn về cây giống.

Vấn đề thiếu cây giống đã xảy ra từ cuối vụ trồng rừng năm trước. Năm 2009 toàn tỉnh triển khai giải quyết tình trạng bao chiếm đất lâm nghiệp để chuyển sang trồng rừng theo Quyết định 875 của UBND tỉnh, đồng thời nâng chỉ tiêu kế hoạch trồng rừng lên đến 700 ha- cao gấp 7 lần kế hoạch trồng mới rừng năm 2008 (chỉ có 100 ha). Kết quả diện tích trồng rừng năm 2009 đạt hơn 840 ha- vượt kế hoạch hơn 20% và tăng gấp 8 lần so với diện tích thực trồng năm 2008. Nếu tính luôn cả diện tích trồng rừng ngoài các dự án rừng thì tổng số diện tích rừng trồng mới toàn tỉnh năm 2009 lên hơn 980 ha. Kết quả trồng rừng năm 2009 là niềm khích lệ đối với lĩnh vực lâm nghiệp. Tuy nhiên, do diện tích trồng tăng vọt nên đến gần cuối vụ cây giống bị thiếu nhiều. Các BQL dự án rừng đã phải chạy mua thêm cây giống ở ngoài tỉnh với giá khá cao để đưa về trồng cho kịp thời vụ. Khó khăn về cây giống năm 2009 được cơ quan chức năng đánh giá có một phần do các đơn vị trồng rừng trong tỉnh thiếu chủ động trong việc sản xuất cây giống đáp ứng đủ nhu cầu tăng diện tích đột biến.

Cây giống trồng rừng có nguy cơ thiếu

Bước sang năm 2010, kế hoạch diện tích trồng mới rừng được thống nhất là 700 ha. Rút kinh nghiệm từ năm trước, ngay từ đầu năm 2010 ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chỉ đạo, đôn đốc các đơn vị sản xuất cây giống lâm nghiệp và các dự án rừng tích cực chuẩn bị đủ cây giống phục vụ nhu cầu trồng rừng theo kế hoạch diện tích đã thống nhất. Theo số liệu thống kê mới nhất thì sau những tháng đầu năm các địa phương tích cực giải quyết tình trạng bao chiếm, đến giữa năm 2010 các dự án rừng đã thiết kế được trên 1.000 ha đất trồng rừng. Với diện tích đã thiết kế được này thì khả năng hoàn thành kế hoạch trồng mới rừng 700 ha là nắm chắc trong tay. Cụ thể, mới đến cuối tháng 7 mà tổng diện tích các dự án rừng thực hiện trồng mới đã được gần 600 ha. Từ nay đến cuối vụ còn đến hơn 2 tháng trong khi chỉ còn trồng thêm 100 ha nữa là hoàn thành kế hoạch. Tuy nhiên, hiện nay nhiều địa phương và chủ rừng lại báo động tình trạng thiếu cây giống đang tiếp tục xảy ra.

Ông Võ Đức Trong- Phó Chủ tịch UBND huyện Tân Châu cho biết đến nay trên địa bàn huyện đã thiết kế được 600 ha đất trồng rừng và đã thực hiện trồng mới được gần 240 ha. Theo diện tích đã thiết kế thì có khả năng năm nay huyện hoàn thành vượt chỉ tiêu trồng rừng năm 2010. Thế nhưng hiện tại cây giống để trồng rừng đang có nguy cơ thiếu nghiêm trọng. Dự báo ở huyện Tân Châu số lượng cây giống đã chuẩn bị chỉ có thể trồng được khoảng 270 ha là hết sạch- nhất là các loại cây rừng chính là sao và dầu. Như vậy sẽ còn đến 60% diện tích đất đã thiết kế trồng rừng chẳng biết lấy cây giống ở đâu để trồng. Lãnh đạo Vườn quốc gia Lò Gò- Xa Mát cho biết, kế hoạch năm nay Vườn quốc gia trồng 160 ha rừng, đến nay vừa trồng được 150 ha đã hết cây giống. Ở Khu rừng Văn hoá- Lịch sử Chàng Riệc và các địa phương khác cũng thiếu cây giống, chủ yếu cũng là thiếu cây sao và cây dầu. Tình trạng thiếu cây giống đang làm chậm tiến độ trồng rừng và cũng có nguy cơ ảnh hưởng đến mức độ hoàn thành kế hoạch trồng rừng trong năm nay.

Vì sao cây giống vẫn tiếp tục thiếu khi ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có chỉ đạo chuẩn bị ngay từ đầu năm? Theo đánh giá của ngành chức năng thì nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng thiếu cây giống là do liên tục trong 2 năm qua hạt giống- nhất là sao và dầu bị mất mùa. Đây là tình trạng chung mà nhiều tỉnh khác cũng gặp phải nên năm nay các chủ rừng không thể tìm mua được cây giống ở ngoài tỉnh để bù vào số lượng cây thiết hụt như năm trước. Cũng có ý kiến cho rằng năm 2010 là năm cuối cùng thực hiện Chương trình 661 nên tỉnh nào cũng nỗ lực gia tăng diện tích trồng rừng để đạt kế hoạch nên nhu cầu cây giống gia tăng đột biến, gây ra tình trạng thiếu cây giống chung. Ngoài ra, cũng có ý kiến cho rằng số lượng cây giống năm nay trồng giặm thay cây rừng trồng năm rồi bị chết là khá nhiều do tỷ lệ cây sống vụ trồng rừng trước đạt thấp, khiến cho số lượng cây giống thực sử dụng cao hơn dự kiến ban đầu…

Vấn đề khiến các chủ rừng và các địa phương đang hết sức băn khoăn là làm thế nào để có đủ cây giống trồng rừng đạt kế hoạch? Một số chủ rừng đề xuất giải pháp là cho trồng trước các loại cây phụ trợ như keo, tràm trên diện tích đã thiết kế trồng rừng, trong đó chừa trống những hàng theo mô hình trồng cây chính như sao, dầu để năm sau có được cây giống sẽ trồng sau. Bởi vì hiện tại cây giống phụ trợ có thể tìm được còn cây giống chính thì không thể. Đây là giải pháp tạm thời nhưng rất cần thiết vì nếu đất đã xử lý, đã thiết kế mà không kịp thời trồng rừng thì có nguy cơ bị… tái bao chiếm. Ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thống nhất tham mưu lãnh đạo tỉnh cho chủ trương về giải pháp này để giải quyết tạm thời tình trạng thiếu cây giống trồng rừng hiện nay.

SƠN TRẦN