Trong quá trình đi tìm lời giải cho việc minh bạch hóa thi cử tại Việt Nam, Pv VietNamNet đã tìm đến với Tiến sĩ Đặng Minh Tuấn - Giám đốc trung tâm nghiên cứu Blockchain QNET. Không chỉ là tiến sĩ nghiên cứu trong lĩnh vực Toán học và Mật mã học, ông Đặng Minh Tuấn còn là trưởng Lab Blockchain của Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông.

Theo Tiến sĩ Đặng Minh Tuấn, nếu được áp dụng, công nghệ Blockchain sẽ hạn chế được vấn đề tiêu cực trong thi cử ở Việt Nam, điển hình là 2 vụ sửa kết quả thi tại Hà Giang và Sơn La. Điều này được thực hiện nhờ những đặc tính mà công nghệ Blockchain mang lại.

Tiến sĩ Đặng Minh Tuấn - trưởng Lab Blockchain của Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông. Ông cũng chính là "cha đẻ" của phần mềm bộ gõ tiếng Việt Vietkey.

Đặc tính của Blockchain là dữ liệu được đóng thành các block (khối dữ liệu). Các dữ liệu này được niêm phong bằng việc mã hóa với tem thời gian.

Để can thiệp sửa đổi dữ liệu, kẻ xấu phải bóc tem thời gian này ra. Nếu mất tem thời gian, chúng ta cũng có thể dễ dàng nhận biết dữ liệu đã bị thay đổi. Việc ứng dụng công nghệ Blockchain cũng giúp dữ liệu nằm phân tán, giảm phát sinh tiêu cực.

Sẽ thế nào nếu Việt Nam thi đại học bằng Blockchain?

Theo TS Đặng Minh Tuấn, để giảm thiểu tình trạng tiêu cực phòng thi, chúng ta phải cố gắng tự động hóa càng nhiều càng tốt.

Việc tự động hóa nhằm giảm thiểu sự can thiệp của con người trong suốt cả quá trình thi cử. Điều này giúp loại bỏ hành vi cố tình gian lận do con người, khi họ không thể thắng nổi lòng tham.

Nói về kịch bản một kỳ thi ứng dụng công nghệ Blockchain, TS Đặng Minh Tuấn cho rằng, có thể triển khai kỳ thi trên giấy theo cách thông thường. Sau đó, bài thi của thí sinh sẽ được scan (quét) để đưa vào máy tính.

Dữ liệu bài thi được niêm phong bằng cách mã hóa qua giải thuật hàm băm. Các đoạn mã này sẽ được đưa lên Blockchain để lưu giữ và bảo mật.

Quy trình thiếu chặt chẽ dẫn đến hiện tượng sửa điểm tại Hà Giang, Sơn La. Đồ hoạ: Lê Huyền - Diễm Anh

Theo TS. Đặng Minh Tuấn, Blockchain cho phép thực hiện điều đó bằng cách đóng dữ liệu thành từng block. Dấu niêm phong của các block này liên quan trước sau với nhau theo trình tự thời gian. Với khâu chấm thi, vẫn có thể dùng phần mềm chấm điểm như cách cũ.

Trước thắc mắc về việc thầy Lương tự ý sửa điểm dễ dàng ở Hà Giang, TS. Tuấn cho rằng các phần mềm sử dụng trong quy trình chấm thi có thể do các đơn vị khác nhau phát triển. Mỗi phần mềm này đều độc lập và không có sự kết hợp với nhau. Đây có thể là lý do dẫn đến tình trạng dữ liệu kết quả thi được lưu dưới dạng file text (không mã hóa).

Khi ứng dụng Blockchain, cần tìm cách kết hợp các phương án với nhau để dữ liệu điểm thi không được lưu giữ ở dạng text nữa. Lúc này, sẽ phải có một lược đồ mã hóa riêng để tránh trường hợp khóa bị lộ.

Khi được hỏi về vấn đề chi phí, TS. Tuấn cho rằng việc triển khai Blockchain không đòi hỏi số tiền quá lớn. Tùy theo cơ sở hạ tầng của từng địa phương, chúng ta có thể cho ra đời những giải pháp phù hợp, TS. Tuấn cho biết.

Minh họa về điều này, TS. Tuấn nói về cách mà đất nước Estonia ứng dụng mạnh mẽ công nghệ Blockchain vào Chính phủ điện tử hay rất nhiều các dịch vụ công trực tuyến.

Việc ứng dụng công nghệ Blockchain sẽ giúp giảm thiểu tình trạng gian lận thi cử tại Việt Nam.

Không chỉ riêng mình TS. Đặng Minh Tuấn, nhiều cá nhân và tổ chức trong nước đã có ý tưởng về việc ứng dụng công nghệ Blockchain nhằm giải quyết vấn đề thi cử tại Việt Nam. Tuy nhiên, có một điểm chung khi họ đều lắc đầu trước vấn đề cơ chế.

TS Tuấn cho rằng việc triển khai một giải pháp như vậy phụ thuộc rất nhiều vào phía cơ quan quản lý. Theo đó, Bộ GD&ĐT hoặc Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng Giáo dục có thể xây dựng một đề án, sau đó mở thầu để kêu gọi giải pháp từ phía các doanh nghiệp.

Theo TS. Tuấn, những vướng mắc ở đây có thể do cơ quan quản lý chưa đủ năng lực chuyên môn để điều phối và đảm bảo tính an toàn. Điều này cũng có thể đến từ những rắc rối liên quan tới các quy định hay các dự án đấu thầu đã và đang được triển khai trước đó.

“Nếu những cơ quan này cởi mở và kêu gọi lấy ý kiến, kể cả không có hợp đồng hay kinh phí, nhiều chuyên gia sẵn sàng tư vấn để Việt Nam có được một kỳ thi được tốt hơn”, TS. Đặng Minh Tuấn cho biết.

Tại Diễn đàn blockchain 2018, ông Nguyễn Văn Bình - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Kinh tế Trung ương từng cho biết, Việt Nam sẽ có chính sách để phát triển công nghệ Blockchain. 

Blockchain giúp minh bạch hóa cơ sở dữ liệu cho CMCN 4.0

Bản thân Blockchain là một phần của CMCN 4.0. Theo TS. Đặng Minh Tuấn, trong kỷ nguyên số, vai trò của Blockchain càng trở nên to lớn nhờ khả năng đảm bảo độ tin cậy và an toàn dữ liệu.

Big Data, Trí tuệ nhân tạo và tất cả các công nghệ mới đều sản sinh hoặc sử dụng dữ liệu. Với sự phát triển của Internet of Things, đến năm 2030, thế giới sẽ có 30 tỷ thiết bị kết nối. Số thiết bị kết nối khi đó còn lớn hơn cả dân số toàn cầu.

Điều này cũng dẫn tới nguy cơ, khi những dữ liệu do các thiết bị IoT sản sinh ra có thể tạo thành các botnet hoặc bị lạm dụng. Nếu không có cơ chế đảm bảo dữ liệu, các hệ thống này có nguy cơ trở thành thảm họa toàn cầu. Blockchain chính là giải pháp giúp giải quyết vấn đề đó.

Trên thực tế, tồn tại nhiều hệ thống dữ liệu đóng mà người quản lý cũng chính là người thao tác, quản trị hay vận hành. Lúc đó, người dân bắt buộc phải tin vào kết quả này và không có cơ chế giúp đảm bảo tính tin cậy hay sự minh bạch.

Ở hai vụ gian lận điểm tại Hà Giang và Sơn La, nếu phổ điểm không được công bố rộng rãi, sẽ chẳng thể nào phát hiện ra điểm bất thường. Trên thế giới, chúng ta cũng có thể nhận ra điều này thông qua vụ rò rỉ dữ liệu của 80 triệu người dùng Facebook.

Theo TS. Đặng Minh Tuấn, còn nhiều vụ việc khác nữa mà chúng ta chưa thể phát hiện. Do đó, những nơi cần đến sự tin cậy của dữ liệu đều có thể đảm bảo tính minh bạch bằng việc ứng dụng công nghệ Blockchain.

Nguồn vietnamnet