Chúng tôi- một số hộ dân ở xã Phước Đông, huyện Gò Dầu, mong Báo Tây Ninh giải đáp tình huống có thật xảy ra ngay ở địa phương, nhằm giúp hiểu rõ hơn những quy định pháp luật về quyền lợi hợp pháp mà chúng tôi được hưởng. Sự việc như sau:

Các hộ chúng tôi trước đây có hợp đồng cho anh H. mướn đất để trồng mía (ảnh) thời gian 4 năm, và theo thoả thuận đến tháng 10.2010 là hết hạn hợp đồng. Nhưng chỉ đến tháng 6.2009 (được khoảng 3 năm), thì Nhà nước thu hồi đất để xây dựng khu công nghiệp. Bà con nông dân thì nhận tiền đền bù khi đất bị thu hồi, còn tiền bồi thường hoa màu (cây mía) thì anh H. nhận. Nhưng sau đó anh H. vẫn còn tiếp tục chăm sóc mía để hưởng lợi. Từ lúc người dân bị Nhà nước thu hồi đất nên không được trồng bất cứ cây gì… 

Đáng lẽ ra, trong khoảng thời gian khi Nhà nước chưa triển khai dự án thì người dân tận dụng để trồng những giống cây ngắn ngày cải thiện đời sống người dân đang khó khăn vì không còn đất sản xuất. Như vậy mới hợp lý? Còn trong trường hợp nếu anh H. không nhận đền bù hoa màu, nhằm kéo dài thời gian canh tác và tách nông dân ra để hưởng một mình có đúng không? Người dân không thoả thuận được với anh H., có quyền cày đất để canh tác khi đất Nhà nước chưa sử dụng có được không? Giải quyết thế nào?

Một số hộ dân xã Phước Đông, Gò Dầu

LS. Lê Thái Thành:

Trong trường hợp này, quan hệ giữa anh H. với những người có đất cho anh H. thuê là một giao dịch dân sự bình thường. Khi giao kết hợp đồng thuê quyền sử dụng đất, hai bên đã có các điều khoản thoả thuận chặt chẽ, bởi hợp đồng thuê quyền sử dụng đất buộc phải thông qua thủ tục công chứng hoặc chứng thực tại UBND xã, phường. Và như vậy thì, khi đất bị thu hồi, hậu quả pháp lý sẽ được giải quyết theo những nội dung mà hai bên đã thoả thuận trong hợp đồng.Thực tế, trong nội dung thắc mắc cũng đã nêu rõ, tiền đền bù hoa màu trên đất (cây mía) thì anh H. hưởng, còn giá trị đất là của người có đất bị thu hồi.

Theo quy định của pháp luật, đối với các trường hợp thu hồi đất theo Khoản 1, Điều 38 Luật Đất đai, tức là Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, phát triển kinh tế; nếu đất đang cho thuê, đang thế chấp… thì hợp đồng cho thuê, hợp đồng thế chấp bị chấm dứt. Bên thuê đất, bên nhận thế chấp được người bị thu hồi đất bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật về dân sự (Khoản 1, Điều 65 Nghị định 181/2004/NĐ-CP ngày 29.10.2004 của Chính phủ). Như vậy thì, đối với trường hợp của  anh H., ngoài việc nhận tiền đền bù hoa màu trên đất, anh H. còn có thể yêu cầu những người cho thuê đất bồi thường thiệt hại theo thoả thuận trong hợp đồng. Anh H. thuê đất 4 năm, nhưng canh tác được 3 năm thì đất bị thu hồi, như vậy 1 năm còn lại đấy chính là phần thiệt hại.

Còn về vấn đề thu hồi đất, khi có quyết định thu hồi đất của Nhà nước thì quyền sử dụng đất của người có đất bị thu hồi đã chấm dứt. Nhà nước sẽ áp dụng các chính sách như bồi thường, hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất, hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề… Người có đất bị thu hồi được quyền khiếu nại theo quy định của pháp luật, nếu như cho rằng quyền lợi của mình không được giải quyết thoả đáng. Bên cạnh đó, nghĩa vụ của người có đất bị thu hồi là phải bàn giao đất cho tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng thanh toán xong tiền bồi thường, hỗ trợ cho người bị thu hồi đất theo phương án đã được duyệt (Khoản 4, Điều 31 Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13.8.2009 của Chính phủ).

Căn cứ theo nội dung quy định nêu trên thì người bị thu hồi đất làm gì có đủ thời gian để “cày đất, tận dụng trồng cây ngắn ngày”. Quyền sử dụng đất của người có đất bị thu hồi đã bị chấm dứt kể từ thời điểm nhận xong tiền đền bù. Cho nên, việc anh H. dây dưa không nhận tiền đền bù và tiếp tục khai thác hoa màu trên đất là chuyện riêng của anh H. Có thể có một thoả thuận khác giữa anh H. với một tổ chức nào đó được Nhà nước giao đất.

Luật sư Lê Thái Thành