Ngày cưới của đôi trai gái Ca Dong thực sự là ngày hội. Bên cạnh những mỹ tục truyền thống mang nhiều ý nghĩa thì tập quán cưới xin của người Ca Dong đã và đang góp phần tạo nên những nét văn hóa đặc sắc, độc đáo của cộng đồng dân tộc Việt.

Người con gái Ca Dong đến tuổi mười tám đôi mươi bắt đầu tìm hiểu và kiếm cho mình một người chồng. Sau khi đã tìm được ý chung nhân, cô gái báo cho người con trai về nói với bố mẹ tìm người mai mối (bla). Người mai mối là người được chọn trong số bạn bè hay anh em họ hàng am hiểu phong tục tập quán, được cộng đồng dân làng kính trọng. Trong lễ dạm hỏi La ích ham hay La ích ghen, hay Groi; lễ vật mang theo chỉ có trầu cau và một con gà cúng trình tổ tiên nhà gái (pló xoi). Ít ngày sau khi được phép của nhà gái, nhà trai tổ chức lễ ăn hỏi (la xúi). Đoàn nhà trai gồm có ông mối, cha mẹ, anh em, chú bác và chàng rể mang theo rượu, trầu cau, chè, thịt khô và cá sang nhà gái. Đến nơi, mọi người đứng đợi nhà gái thu xếp, chuẩn bị đâu vào đó rồi ra mời mới được vào.Thăm hỏi và trình tổ tiên nhà gái (pló xoi) xong, hai bên tổ chức cho đôi trai gái trao trầu cau (ăm dô ká), thề nguyền sống suốt đời bên nhau, không bỏ nhau dù bất cứ hoàn cảnh nào. Ăn uống xong, cô gái theo đoàn nhà trai về thăm gia đình chồng và ở lại đó từ 1 đến 2 ngày để đi làm nương rẫy.Trên đường về nhà trai, ông mối bao giờ cũng đi trước, chàng trai đi ở giữa và cô gái đi sau cùng. Sau 1 đến 2 ngày cô gái trở lại nhà mình, chàng trai về theo và ở lại gia đình cô gái từ 3 đến 6 ngày rồi về. Sau hai tháng đến một năm đi lại như vậy mới làm lễ cưới.

Lễ cưới hay còn gọi là lễ đón dâu (La giok kot kri) được tổ chức vào nửa đầu tháng của ngày rằm. Đoàn đi đón dâu gồm có bố mẹ, họ hàng, bạn bè và chàng rể. Nếu trên đường đi gặp điềm xấu thì quay trở lại tìm ngày khác, hoặc làm lễ giải điềm xấu ngay bên đường rồi đi tiếp. Lễ vật mang theo phải có 2 con heo (một heo đực và một heo cái), 2 con gà (một trống, một mái), ít nhất 1 bó trầu, 1 buồng cau, 2 đốc rượu và 100 cái bánh. Ở nhà gái, sau khi làm các thủ tục dâng lễ vật, trình tổ tiên xong họ phải chờ cho đến tối rồi mới bắt đầu làm lễ ăn uống. Mâm chính trong lễ cưới gồm có cặp cô dâu chú rể, bố mẹ vợ và bố mẹ chồng. Trong dịp này lễ ăn thề không bỏ nhau của cặp vợ chồng mới cưới (ăm do ká) cũng được tổ chức. Hai vợ chồng trao cho nhau 9 miếng trầu (kap suk), 9 miếng cau (kap nang), tượng trưng cho việc chúc nhau sức khoẻ và sum họp mãi mãi.Tiếp đó chú rể trao cho cô dâu vòng cườm (ăm nơ prot) và ngược lại cô dâu trao cho chú rể vòng đồng (ăm nơ kót) với ý nghĩa công nhận nhau là vợ chồng.Vợ chồng còn vắt cơm nắm bôi lên đầu nhau (chu bi nhau), ý muốn hồn hai người nhập vào nhau và bôi máu gà lên trán (la tơ ngó), ý muốn xua đuổi hồn dữ ra khỏi thể xác của nhau.

Buổi tối, nhà trai nghỉ lại nhà gái sau khi đã làm xong mọi thủ tục. Nếu sáng dậy, cô dâu hay chú rể chiêm bao thấy sông suối đầy nước, cây cối tốt tươi, bắp to, lúa nhiều... thì đó là báo hiệu của điềm lành. Ngược lại nếu mơ thấy cá bị mắc lưới, cây cối đổ, sấm nổ, sét đánh... thì đó là điềm xấu; do đó có nhiều trường hợp lễ cưới bị huỷ bỏ bởi những giấc mơ xấu đó. Và nhà gái phải cúng 2, 3 con gà để giải điềm xấu (po ní). Sau đó họ làm lễ đưa dâu (hik hi mang klô). Trên đường về nhà trai, cô dâu phải mang theo một bó củi, tượng trưng cho việc chuyển mọi sinh hoạt, nấu nướng, ăn uống... của nhà cô dâu sang gia đình nhà chú rể. Khi về đến nhà trai, chú rể bước lên trước, cô dâu theo sau cùng họ hàng, và tham gia các nghi lễ thành truyền thống: trình tổ tiên, ăn uống vui chơi, dâu rể trao tặng vật phẩm, bôi cơm nắm máu gà cho nhau, làm lễ hợp cẩn...

Ngày hôm sau, chú rể và cô dâu đều phải kiêng không được ra khỏi nhà, không được đi sản xuất, săn bắt... Con gái kiêng không được múc nước, không được ra máng nước của làng. Bó củi cô dâu mang về nhà chồng được dùng để đốt lửa ngay hôm đó. Ngày tiếp theo, người chồng bắt đầu mang ná vào rừng săn bắt, người vợ đeo gùi nên nương làm rẫy. Những ngày tiếp theo họ lần lượt đi thăm họ hàng hai bên để thông báo rằng họ chính thức đã trở thành vợ chồng... Đến đây họ đã chính thức bước vào một cuộc sống mới.

K.D (st)