Ngày 30.5.1978, ông Huỳnh Công Hoan, Phó phòng Nhà đất huyện Trảng Bàng làm giấy mượn “một căn phố 2 lầu” của ông Đặng Hồng Nhan (tự Ne, SN 1928), toạ lạc tại số 06, đường Nguyễn Văn Rốp, khu phố Gia Huỳnh, thị trấn Trảng Bàng, huyện Trảng Bàng (nay là thị xã Trảng Bàng) với lý do “Nhà nước tạm mượn cho cơ quan ở, làm việc trong thời gian hoàn thành xây dựng cơ bản (chờ bố trí trụ sở mới - P.V) sẽ trả lại”.

Hiện trạng căn nhà đang đề cập (căn nhà đóng cửa bên trái).

Trong khoảng thời gian này, ông Nhan đã về thành phố Hồ Chí Minh sinh sống và giao lại căn nhà trên cho em ruột là Đặng Hồng Cúc (SN 1933) trông coi, quản lý. Nhà của ông Nhan và bà Cúc liền vách và sử dụng chung một nhà bếp nấu ăn.

Đến ngày 7.9.1978, ông Huỳnh Công Hoan tiếp tục làm giấy mượn của bà Đặng Hồng Cúc và ông Lê Hữu Ái (chồng bà Cúc) “một căn nhà nấu ăn” nằm trong căn nhà lầu của ông Nhan với lý do “Nhà nước tạm mượn cho cơ quan ở, làm việc trong thời gian hoàn thành xây dựng cơ bản hoặc gia đình cần sẽ trả lại”.

Năm 1984, ông Nhan cùng vợ là bà Trần Thị Ốc được con bảo lãnh sang định cư tại Canada. Vợ chồng ông Nhan đã làm giấy uỷ quyền, giao căn nhà số 06 cho bà Cúc. Đến năm 1996, ông Nhan và bà Ốc làm “giấy cho nhà” bà Cúc. Theo đó, bà Đặng Hồng Cúc được trọn quyền làm chủ căn nhà này cũng như yêu cầu chính quyền giao trả lại căn nhà đã mượn. “Giấy cho nhà” được Đại sứ quán Việt Nam tại Canada xác nhận chữ ký của ông Nhan và bà Ốc vào ngày 15.5.1997. 

“Thực tế, anh em tôi bắt đầu đòi lại căn nhà trên từ khoảng đầu thập niên 1990, nhưng phần vì thủ thục đòi nhà quá phức tạp, phần vì anh tôi ở nước ngoài nên mỗi lần cơ quan Nhà nước yêu cầu cung cấp các loại giấy tờ liên quan phải mất khá nhiều thời gian để thực hiện. Nguyện vọng của tôi là sớm nhận lại được căn nhà mà anh tôi đã cho mượn từ năm 1978, để gia đình kịp thời tu sửa. Căn nhà của tôi và của anh Nhan tặng cho cùng chung một vách tường giáp ranh và đang xuống cấp nghiêm trọng, có thể đổ sập bất cứ lúc nào”, đó là nội dung chính trong đơn của bà Cúc gửi đến Báo Tây Ninh vào ngày 12.3.2020.

Trước đó, theo kết quả thẩm tra vụ việc của Sở Xây dựng trong một báo cáo gửi UBND tỉnh, thì hai giấy mượn nhà do ông Huỳnh Công Hoan ký vào ngày 30.5.1978 và 7.9.1978 là phù hợp. Hiện tại, ông Hoan còn sống và đã làm các giấy tờ xác nhận việc mượn nhà trước đây do ông ký tên. Về nội dung giấy uỷ quyền từ ông Nhan sang bà Cúc đã được Đại sứ quán nước Cộng hoà XHCN Việt Nam tại Canada chứng nhận chữ ký, việc này là hợp pháp và có giá trị pháp lý sử dụng tại Việt Nam. 

Mặt khác, căn nhà và đất không thuộc trường hợp phải sử dụng vào mục đích an ninh, quốc phòng, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng hoặc toạ lạc tại khu vực không được quy hoạch xây dựng làm nhà ở. Do vậy, không có cơ sở để khẳng định nhà đất này thuộc diện bị quản lý theo các chính sách quản lý nhà đất trước 1.7.1991, hoặc diện nhà đất đã được các cơ quan Nhà nước quản lý, bố trí sử dụng.

Từ các giấy mượn nhà, hồ sơ liên quan, có đủ cơ sở để xác định đây là vụ việc giao dịch dân sự về nhà ở tư nhân được xác lập trước ngày 1.7.1991, giữa một bên là người Việt Nam đang định cư tại nước ngoài và một bên là cơ quan trong nước (UBND huyện Trảng Bàng). Cơ sở pháp lý để giải quyết vụ việc là Nghị quyết số 1037/2006/NQ-UBTVQH11 ngày 27.7.2006 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về giao dịch dân sự nhà ở được xác lập trước ngày 1.7.1991 có người Việt Nam định cư ở nước ngoài tham gia.

Sở Xây dựng, Thanh tra tỉnh, Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND huyện Trảng Bàng đã thống nhất với đề xuất tham mưu lên UBND tỉnh trả lại nhà ở cho ông Đặng Hồng Nhan, mà bà Cúc là người được uỷ quyền và được ông Nhan tặng cho. Tuy nhiên, một trong những nguyên nhân làm cho việc trả nhà thêm kéo dài thời gian là bà Cúc cần hoàn thiện thủ tục thừa kế di sản theo quy định, do ông Nhan đã qua đời vào năm 2016.

Ngày 13.8.2018, bà Đặng Hồng Cúc cung cấp cho Sở Xây dựng văn bản xin từ chối quyền thừa kế di sản tại Việt Nam của vợ và các con ông Đặng Hồng Nhan. Văn bản có xác nhận của Đại sứ quán nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam tại Canada. Trên cơ sở hướng dẫn của Sở Tư pháp về biểu mẫu cần thực hiện để tiếp nhận lại nhà đất, Sở Xây dựng đã thường xuyên đôn đốc, nhắc nhở bà Cúc khẩn trương hoàn thiện các thủ tục liên quan để Sở sớm tham mưu UBND tỉnh xem xét, giải quyết. 

Ngày 15.8.2019, UBND tỉnh có Công văn số 1779 cho ý kiến chỉ đạo như sau: “... Giao UBND huyện Trảng Bàng thực hiện việc giao lại nhà, đất của ông Đặng Hồng Nhan toạ lạc tại số 06, đường Nguyễn Văn Rốp, khu phố Gia Huỳnh, thị trấn Trảng Bàng, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh cho bà Đặng Hồng Cúc theo quy định pháp luật.

Lưu ý, trong quá trình thực hiện nếu có khó khăn, vướng mắc thì đề nghị UBND huyện Trảng Bàng tham vấn ý kiến của Sở Tư pháp, Sở Xây dựng và các sở, ngành có liên quan để được hướng dẫn đảm bảo chặt chẽ, đúng quy định pháp luật. Trường hợp vượt thẩm quyền, báo cáo UBND tỉnh cho ý kiến xử lý”.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của ông Trần Văn Chiến - Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Văn phòng Đoàn ĐBQH, HĐND và UBND tỉnh đã mời các đơn vị có liên quan họp vào ngày 12.3.2020 về việc cho ý kiến một số nội dung khiếu nại của công dân, trong đó có trường hợp của bà Đặng Hồng Cúc. 

Sau đó, thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo UBND tỉnh, UBND thị xã Trảng Bàng về việc trả lại nhà, đất cho bà Đặng Hồng Cúc, ngày 24.3.2020, UBND phường Trảng Bàng đã mời bà Cúc cùng những người liên quan đến UBND phường để thống nhất phương án trả nhà. Bà Cúc cùng với các thành viên trong gia đình đã đồng ý ký tên vào bản cam kết nhận lại nhà, đất theo hiện trạng bàn giao, không có bất kỳ khiếu nại hay yêu cầu phát sinh quyền lợi gì thêm đối với căn nhà và phần đất trên. Theo biên bản, thời gian dự kiến giao nhà cho bà Cúc là vào ngày 31.3.2020. 

Trong niềm vui sắp nhận lại được nhà, đất sau nhiều năm cho mượn, bà Cúc gửi lời cảm ơn chân thành đến các cơ quan liên quan đã cùng gia đình thực hiện hoàn tất các thủ tục theo quy định, trong suốt quá trình dài. 

QUỐC SƠN