Trần Quốc Hoàn - Người chiến sĩ cộng sản kiên trung 

Đồng chí Trần Quốc Hoàn, tên thật Nguyễn Trọng Cảnh, sinh ngày 23/01/1916 trong một gia đình nghèo ở xã Nam Trung, huyện Nam Đàn (nay là xã Thiên Nhẫn, tỉnh Nghệ An) – vùng đất “địa linh nhân kiệt”, giàu truyền thống đấu tranh cách mạng. Lớn lên trong bối cảnh đất nước chìm trong ách đô hộ của thực dân Pháp, từ rất sớm, đồng chí đã chịu ảnh hưởng của phong trào yêu nước rầm rộ những năm 1925–1926.

Từ năm 1930, đồng chí Trần Quốc Hoàn tham gia tổ chức Học sinh phản đế của Đảng Cộng sản Đông Dương, rồi thoát ly gia đình đi làm phu mỏ chì Boneng ở Lào, sau đó được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương tháng 3/1934, khi mới 18 tuổi.

Cuối năm 1934, đồng chí bị mật thám Pháp bắt, kết án 8 tháng tù giam và 5 năm biệt xứ. Sau khi hết hạn tù và bị quản thúc tại Hà Tĩnh, năm 1936, đồng chí vượt khỏi sự kìm kẹp của chính quyền thực dân, ra Hà Nội tham gia hoạt động trong phong trào Mặt trận Dân chủ, trực tiếp công tác tại báo Bạn Dân, Thời Thế, Hà Thành Thời Báo – những cơ quan báo chí tiến bộ có vai trò quan trọng trong tuyên truyền vận động quần chúng.

Năm 1937, theo chỉ thị của Đảng, đồng chí rút vào hoạt động bí mật, tham gia Thường vụ Thành ủy, giữ chức Phó Bí thư rồi Bí thư Thành ủy Hà Nội. Tháng 5/1940, do bị địch theo dõi, truy bắt, đồng chí rút khỏi Hà Nội, chuyển sang công tác tại cơ quan in báo Giải phóng (sau đổi thành Cờ Giải phóng) – cơ quan tuyên truyền và lãnh đạo của Đảng. Trong vai trò này, đồng chí đã có những đóng góp lớn vào sự nghiệp tuyên truyền, vận động cách mạng của Đảng.

Năm 1941, đồng chí bị thực dân Pháp bắt, kết án 6 năm tù và 20 năm quản thúc, giam tại Hỏa Lò rồi đầy lên Sơn La. Tại nhà tù Sơn La, từ cuối năm 1943 đến đầu năm 1944, đồng chí được tín nhiệm bầu làm Bí thư Chi bộ nhà tù – tiếp nối truyền thống kiên trung của những chiến sĩ cộng sản nơi “địa ngục trần gian”.

Sau Nhật đảo chính Pháp (3/1945), đồng chí cùng các chiến sĩ cách mạng vận động cai ngục thả tù chính trị và trở về vùng hoạt động của Đảng. Ra tù, từ tháng 4/1945, đồng chí được cử làm Bí thư Xứ ủy Bắc Kỳ. Sau thành công của Cách mạng Tháng Tám, tháng 12/1946, đồng chí được Trung ương phân công làm phái viên tại Hà Nội, trực tiếp xử lý nhiều tình huống chính trị, an ninh phức tạp, bảo vệ thành quả cách mạng trong những thời khắc cam go của đất nước.

Từ người cộng sản kiên trung đến Bí thư Thành ủy Hà Nội năng động, sáng tạo

Gắn bó với Hà Nội từ cuối những năm 1930 đến sau ngày tiếp quản Thủ đô, đồng chí Trần Quốc Hoàn đảm nhiệm nhiều trọng trách gắn liền với thời kỳ đấu tranh gian khổ và thời kỳ kiến thiết mới. Từ năm 1937, đồng chí  tham gia Thường vụ Thành ủy, làm Phó Bí thư rồi Bí thư Thành ủy Hà Nội, đồng chí Trần Quốc Hoàn đã cùng các đồng chí khác trong Thành ủy tích cực xây dựng, phát triển cơ sở đảng, cơ sở quần chúng bí mật, đồng thời đẩy mạnh các hoạt động công khai hợp pháp, nửa hợp pháp theo hướng “Lợi dụng hết các hoàn cảnh công khai mà tổ chức quần chúng”.

Cuối năm 1946, tuy không trực tiếp là Bí thư Thành ủy, nhưng với tư cách là phái viên Trung ương tại Mặt trận Hà Nội, đại diện Xứ ủy Bắc Kỳ phụ trách Thành ủy Hà Nội, đồng chí Trần Quốc Hoàn phối hợp chặt chẽ với các đồng chí Võ Nguyên Giáp, Vương Thừa Vũ cùng lãnh đạo quân dân Thủ đô chuẩn bị mọi mặt cho cuộc kháng chiến, làm nên khí phách “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”.

Năm 1949, được giao làm Bí thư Đặc khu ủy Hà Nội, đồng chí chỉ đạo xây dựng kế hoạch chuẩn bị chiến trường Thủ đô trên cả ba mặt quân sự, chính trị, kinh tế – xã hội theo phương châm “lấy xây dựng lực lượng là chính, đấu tranh là để phục vụ xây dựng”. Với cương vị là người đứng đầu Đặc khu ủy Hà Nội, đồng chí đặc biệt quan tâm công tác cán bộ, trực tiếp bồi dưỡng phương pháp hoạt động cho cán bộ trong vùng địch, viết cuốn “Cách làm việc của một cấp ủy”, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ vững vàng về chính trị, giỏi về nghiệp vụ.

Sau Chiến thắng Điện Biên Phủ, tháng 9/1954, đồng chí được Trung ương phân công làm Bí thư Thành ủy kiêm Bí thư Đảng ủy tiếp quản Thủ đô. Trong vai trò mới, đồng chí là người trực tiếp chỉ đạo xây dựng kế hoạch tiếp quản Hà Nội một cách khoa học, chu đáo, bảo đảm mọi sinh hoạt của Nhân dân được duy trì bình thường, an ninh trật tự được giữ vững. Những quyết sách sát thực, sâu sát cơ sở của đồng chí góp phần quan trọng vào thành công của sự kiện lịch sử tiếp quản Thủ đô (10/10/1954).

Nhà lãnh đạo, chỉ huy xuất sắc của lực lượng Công an Nhân dân Việt Nam

Với hơn 50 năm hoạt động cách mạng và 28 năm giữ cương vị Bộ trưởng Bộ Công an, đồng chí Trần Quốc Hoàn là một trong những người đặt nền móng, xây dựng lực lượng Công an Nhân dân Việt Nam trở thành một lực lượng vũ trang cách mạng tin cậy, tuyệt đối trung thành của Đảng và Nhân dân, đấu tranh chống phản cách mạng, các loại tội phạm khác, giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội.

Đồng chí đã có nhiều đóng góp quan trọng trong xây dựng lý luận Công an Nhân dân Việt Nam; tham mưu chiến lược cho Đảng, Nhà nước về bảo vệ an ninh quốc gia; phát triển phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc; tăng cường hợp tác quốc tế về an ninh; chăm lo xây dựng lực lượng Công an Nhân dân trong sạch, vững mạnh;…

Đối với công việc, bao giờ đồng chí cũng chu đáo, cần mẫn. Trên cương vị Bộ trưởng, đồng chí đã tổng kết sâu sắc thực tiễn đấu tranh bảo vệ an ninh, trật tự, đề xuất các kết luận quan trọng về công tác bảo vệ cơ quan, điều tra, hỏi cung, quản chế,… Đây là những luận điểm có giá trị định hướng, góp phần hình thành nền tảng lý luận Công an Nhân dân những năm đầu xây dựng chính quyền cách mạng. Đồng chí cùng lãnh đạo Bộ Công an tham mưu nhiều chủ trương chiến lược trong đấu tranh chống phản cách mạng, đấu tranh phòng chống tội phạm, bảo vệ an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa và sau thống nhất đất nước.

Đồng chí đặc biệt coi trọng lực lượng an ninh cơ sở và phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc. Dưới sự lãnh đạo của đồng chí và lãnh đạo Bộ Công an, phong trào “Bảo vệ trị an” (nay là phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”) ngày càng phát triển sâu rộng, từ “Phòng gian bảo mật” với khẩu hiệu “Ba không”, “Ba chống”, “Ba phòng” trong kháng chiến chống thực dân Pháp; “Ba phòng”, “Ba không”, “Ba chống” trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước; và phong trào “Bảo vệ an ninh Tổ quốc” từ năm 1976 đến nay đã góp phần to lớn vào sự nghiệp bảo vệ an ninh Tổ quốc.

Mặt khác, từ những năm 1960, đồng chí đã sớm xây dựng mối quan hệ mật thiết với Ủy ban An ninh Liên Xô, Bộ An ninh Cộng hòa dân chủ Đức,… để khéo léo tranh thủ sự giúp đỡ về đào tạo cán bộ cho Công an Việt Nam, nhận viện trợ không hoàn lại để ứng dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật; đặt nền móng cho sự phát triển quan hệ hợp tác quốc tế ngày càng có hiệu quả giữa Công an Việt Nam với An ninh, Cảnh sát các nước.

Thấm nhuần Sáu điều Bác Hồ dạy Công an Nhân dân, đồng chí luôn xác định sức mạnh chiến đấu của Công an Nhân dân là ở sự đoàn kết nhất trí về chính trị, sự thống nhất về tư tưởng và tổ chức, kỷ luật nghiêm minh, tự giác, từ đó yêu cầu cán bộ, chiến sĩ Công an Nhân dân “phải thật sự là đày tớ trung thành, hết lòng hết sức phục vụ quần chúng Nhân dân, phải được sự giám sát chặt chẽ, được sự phê bình của quần chúng Nhân dân”.

Đồng chí cũng nêu rõ yêu cầu về đạo đức cách mạng đối với lực lượng Công an Nhân dân là: “Xả thân vì sự nghiệp cách mạng của Đảng; trong công tác thì quyết tâm vượt khó khăn; trong chiến đấu với địch thì dũng cảm, mưu trí, trong quan điểm phục vụ... là thức cho dân ngủ ngon, gác cho dân vui chơi, lấy hạnh phúc của Nhân dân làm niềm vui, lẽ sống của mọi cán bộ, chiến sĩ”.

Tri ân, tôn vinh và phát huy giá trị cống hiến của đồng chí Trần Quốc Hoàn

Cuộc đời đồng chí Trần Quốc Hoàn đã nêu một tấm gương sáng về phẩm chất đạo đức cách mạng, tận trung với nước, tận hiếu với dân, tác phong gần gũi quần chúng; có đạo đức trong sáng, chân thành, khiêm tốn, giản dị, yêu thương đồng chí, đồng bào; là người lãnh đạo luôn tôn trọng tập thể, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm.

Trong xử lý công việc, đồng chí luôn vận dụng nhuần nhuyễn đường lối, chính sách của Đảng; trong đánh giá cán bộ luôn khách quan, công tâm, minh bạch; đối xử chân tình, nhân hậu với đồng chí, đồng đội, ngay cả với những kẻ phạm tội nhưng ít nguy hiểm hoặc ít lầm lỗi, đồng chí cũng cân nhắc kỹ lưỡng trong xử lý, tạo cho họ cơ hội lập công chuộc tội. Dù đảm nhận nhiều trọng trách trong Đảng và Nhà nước, đồng chí luôn giữ lối sống giản dị, không xâm phạm của công, không vun vén lợi ích cá nhân, gia đình hay dòng tộc.

Kỷ niệm 110 năm Ngày sinh đồng chí Trần Quốc Hoàn là dịp để toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta ôn lại cuộc đời cách mạng kiên trung, tận tụy của một lãnh đạo mẫu mực, người chiến sĩ cộng sản trọn đời vì nước, vì dân. Từ tấm gương lao động, chiến đấu, cống hiến không mệt mỏi của đồng chí, mỗi cán bộ, đảng viên và từng người dân hôm nay càng thấm thía hơn giá trị của bản lĩnh chính trị vững vàng, tinh thần trách nhiệm cao, đạo đức trong sáng, phong cách làm việc khoa học, sâu sát thực tiễn.

Trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới, yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, việc học tập và phát huy tinh thần của đồng chí Trần Quốc Hoàn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, đó là ý chí kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; là tinh thần đặt lợi ích của Nhân dân lên trên hết; là sự đoàn kết, kỷ luật và đổi mới sáng tạo. Phát huy những giá trị đó, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân quyết tâm chung sức, đồng lòng thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ Nghị quyết Đại hội XIV của Đảng, xây dựng đất nước Việt Nam giàu mạnh, văn minh, hiện đại, vững bước trên con đường phát triển./.