Trước yêu cầu của cách mạng nước nhà, ngày 18.12.1947, tại cực Nam Trung bộ, Trung đoàn 271 (tiền thân là Trung đoàn 812) được thành lập, là một trong những đơn vị chủ lực đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam. Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, Trung đoàn 271 liên tục cơ động chiến đấu, xây dựng lực lượng từ cực Nam Trung bộ, Quân khu 4, Quân khu 5 vào chiến trường miền Nam những năm cuối của cuộc kháng chiến chống Mỹ. 

Tiếp nối cuộc chiến tranh Vệ quốc vĩ đại, Trung đoàn 271 lại tiếp tục tham gia chiến đấu bảo vệ Tổ quốc ở biên giới Tây Nam và làm nhiệm vụ quốc tế cao cả giúp nhân dân và cách mạng Campuchia thoát khỏi hoạ diệt chủng Pôn Pốt (1979-1989). 

Tháng 11.1991, được lệnh của cấp trên, Trung đoàn 271 chuyển vị trí dừng chân từ Vạn Kiếp (tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) về Phú Giáo, huyện Đồng Phú, tỉnh Sông Bé (nay là thị trấn Phước Vĩnh, huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương) tiếp nhận căn cứ đóng quân của Lữ đoàn 477. Đến tháng 3.1992, Bộ Tư lệnh Quân khu 7 quyết định tách Trung đoàn 271 ra khỏi Sư đoàn 302 để nhập vào Sư đoàn 5. Phát huy truyền thống đơn vị anh hùng trong kháng chiến, toàn Trung đoàn bắt tay vào xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, tổ chức cơ sở Đảng trong sạch, vững mạnh.

Thượng tá Hoàng Thế Trường- Bí thư Đảng uỷ, Chính uỷ Trung đoàn 271 cho biết, xác định việc nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” cho cán bộ chiến sĩ, xây dựng Trung đoàn thực sự là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu trung thành của Đảng, Nhà nước và Nhân dân là nhiệm vụ cốt yếu hàng đầu, những năm qua, Thường vụ Đảng uỷ, chỉ huy Trung đoàn và cấp uỷ các cấp tổ chức thực hiện chặt chẽ, nghiêm túc việc nghiên cứu, quán triệt, học tập các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng, Nhà nước, Quân đội, Quân khu, Sư đoàn. 

Để công tác chính trị thật sự có chiều sâu, bên cạnh những mô hình giáo dục đã có như: “Mỗi tối một câu hỏi, một đáp án chính trị bổ ích”, Trung đoàn xây dựng thêm nhiều mô hình mới “Hành động nhỏ, ý nghĩa lớn, trách nhiệm cao”, “Trao đổi kinh nghiệm xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện”… góp phần bồi đắp thêm lý tưởng, nâng cao bản lĩnh chính trị cho cán bộ, chiến sĩ. Đơn vị luôn hoàn thành tốt nội dung, chương trình giáo dục chính trị cho các đối tượng. Kết quả kiểm tra chính trị hàng năm 100% đạt yêu cầu, trong đó có gần 80% khá, giỏi.

Để tiếp tục xây dựng Trung đoàn vững mạnh, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới, đơn vị tập trung nâng cao chất lượng huấn luyện, trình độ khả năng sẵn sàng chiến đấu. Quá trình tổ chức huấn luyện luôn bám sát phương châm “Cơ bản, thiết thực, vững chắc”, không ngừng đổi mới phương pháp huấn luyện, coi trọng huấn luyện chuyên sâu về kỹ thuật, chiến thuật; huấn luyện đêm, huấn luyện sát thực tế, phù hợp với tổ chức biên chế và vũ khí thiết bị hiện có; thực hiện tốt việc kết hợp giữa huấn luyện với rèn luyện hành quân xa, mang vác nặng; luyện tập chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu kết hợp với huấn luyện hành trú quân trong chiến đấu. 

Qua đó trình độ và khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị không ngừng tăng lên. Trung đoàn tổ chức các đợt diễn tập chiến thuật đạt hiệu quả cao; diễn tập chiến thuật có bắn đạn thật các cấp, huấn luyện dã ngoại, diễn tập chỉ huy – cơ quan đều đạt giỏi.

Cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật của Trung đoàn đã có bước chuyển mình mạnh mẽ. Trước đây, 100% doanh trại của Trung đoàn đều là nhà tạm xuống cấp, còn hiện nay đã được xây mới, khang trang sạch đẹp. Trung đoàn còn khảo sát thực trạng, quy hoạch lại các khu tăng gia sản xuất, tính toán lợi thế tiềm năng sẵn có để phát triển tăng gia sản xuất, cải thiện đời sống bộ đội; hỗ trợ vốn ban đầu cho các đơn vị củng cố vườn tăng gia, đầu tư mở rộng chuồng trại.

Thượng tá Hoàng Thế Trường cho biết thêm: “Kết quả tăng gia sản xuất của Trung đoàn luôn dẫn đầu trong các đầu mối, cơ quan, đơn vị trực thuộc Sư đoàn; bảo đảm tự túc 100% nhu cầu rau, củ, quả và thịt heo, góp phần nâng cao chất lượng đời sống cho cán bộ, chiến sĩ. Đơn vị đã xây dựng 6 bếp nuôi quân đạt tiêu chuẩn “Bếp nuôi quân giỏi, quản lý quân nhu tốt”. Các chế độ về ăn, ở, sinh hoạt của bộ đội được bảo đảm đúng quy định; tổ chức chế biến và phục vụ chu đáo, tận tình, đồng thời làm tốt công tác vệ sinh, phòng bệnh và khám chữa bệnh cho bộ đội, tỷ lệ quân số khỏe đạt gần 99%”.

Ngoài ra, Trung đoàn 271 cũng tổ chức thực hiện hiệu quả nhiệm vụ xây dựng mối quan hệ với cấp uỷ, chính quyền và Nhân dân địa phương; là một trong những điểm sáng của lực lượng vũ trang Quân khu về công tác dân vận. Mỗi năm, Trung đoàn tổ chức cho hàng ngàn lượt cán bộ, chiến sĩ giúp nhân dân trên địa bàn đóng quân phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai, sửa chữa nhà cửa; làm hàng chục km đường giao thông nông thôn và kênh mương nội đồng; thường xuyên phối hợp các đơn vị tổ chức khám, chữa bệnh cấp phát thuốc miễn phí; tham gia tốt công tác xóa đói giảm nghèo, giúp nhân dân làm kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội để lại tình cảm tốt đẹp trong lòng nhân dân, xây dựng thế trận lòng dân vững chắc, làm sáng ngời thêm phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”.

Mới đây, tại khu vực Đồn Biên phòng Cửa khẩu quốc tế Tân Nam, xã Tân Bình, huyện Tân Biên, Sư đoàn 5 tổ chức lễ khánh thành Nhà bia tưởng niệm Liệt sỹ Trung đoàn 271 hy sinh tại Tà Săng. Trải qua quá trình đồng hành cùng quân và dân cả nước trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân, đế quốc, chiến đấu bảo vệ Tổ quốc và làm nghĩa vụ quốc tế, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 271 luôn anh dũng chiến đấu, đã có 2.177 cán bộ, chiến sĩ của Trung đoàn ngã xuống, nằm lại trên các chiến trường, trong đó có 277 liệt sĩ hy sinh tại Tà Săng vào ngày 19.2.1972. 

Phát biểu tại buổi lễ, Đại tá Nguyễn Hải Nam- Sư đoàn trưởng nhấn mạnh, từ đây, cán bộ, chiến sĩ và cựu chiến binh Trung đoàn 271 đã có thêm một công trình văn hoá ý nghĩa để giáo dục lòng yêu nước, niềm tự hào về tấm gương cách mạng sáng ngời của các liệt sĩ anh dũng hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, lan tỏa truyền thống vẻ vang của Trung đoàn 271 anh hùng.

Trải qua 77 năm chiến đấu, xây dựng, trưởng thành, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 271 đã nêu cao ý chí quyết chiến quyết thắng, không ngại gian khổ, chiến đấu dũng cảm, lập nhiều chiến công oanh liệt. Nhiều năm liền, Trung đoàn được Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Quân khu 7 tặng Cờ đơn vị dẫn đầu trong phong trào thi đua quyết thắng; Bộ Tổng tham mưu tặng Cờ đơn vị huấn luyện giỏi; được Chủ tịch Nước tặng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng nhất năm 2011. Năm 2013, Trung đoàn vinh dự được Đảng, Nhà nước tuyên dương danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân trong thời kỳ đổi mới”.

Phương Thảo – Lê Thuận