Các thỏa thuận riêng biệt được nhất trí trong hôm 25/3 là cam kết chính thức đầu tiên của các bên tham chiến kể từ khi ông Donald Trump nhậm chức và hiện đang thúc đẩy chấm dứt chiến tranh. Ông được nhận định là đang xích lại gần Moscow, điều đã khiến Kiev và các nước châu Âu lo ngại.

Thỏa thuận của Mỹ với Nga còn đi xa hơn thỏa thuận với Ukraine, với việc Washington cam kết hỗ trợ tìm cách dỡ bỏ các lệnh trừng phạt quốc tế đối với lĩnh vực nông nghiệp và xuất khẩu phân bón của Nga, vốn đã được Moscow yêu cầu từ lâu.

Điện Kremlin cho biết các thỏa thuận Biển Đen sẽ không có hiệu lực trừ khi mối liên hệ giữa một số ngân hàng Nga và hệ thống tài chính quốc tế được khôi phục.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết điều này là không đúng sự thật và không có yêu cầu nới lỏng lệnh trừng phạt để các thỏa thuận có hiệu lực.

"Thật không may, ngay cả bây giờ, ngay cả hôm nay, ngay trong ngày đàm phán, chúng ta thấy người Nga đã bắt đầu thao túng", ông Zelensky nói trong bài phát biểu qua video vào buổi tối. "Họ đã cố gắng bóp méo các thỏa thuận và trên thực tế, lừa dối cả những người trung gian của chúng ta và toàn thế giới".

Kiev và Moscow đều cho biết họ sẽ dựa vào Washington để thực thi các thỏa thuận trong khi bày tỏ sự hoài nghi rằng phía bên kia sẽ tuân thủ chúng.

Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov cho biết: "Chúng tôi sẽ cần những đảm bảo rõ ràng. Và xét đến kinh nghiệm đáng buồn về các thỏa thuận với Kiev, những đảm bảo này chỉ có thể là kết quả của của việc Washington ra lệnh cho nhóm của ông Zelensky làm việc nọ hoặc dừng việc kia".

Ông Zelensky cho biết các thỏa thuận ngừng bắn sẽ có hiệu lực ngay lập tức và nếu Nga vi phạm các thỏa thuận này, ông sẽ yêu cầu ông Trump áp đặt thêm các lệnh trừng phạt đối với Moscow và cung cấp thêm vũ khí cho Ukraine.

"Chúng tôi không tin tưởng vào người Nga, nhưng chúng tôi sẽ hợp tác", ông nói.

Các thỏa thuận đã đạt được sau các cuộc đàm phán song song tại Arab Saudi và sau các cuộc điện đàm riêng biệt vào tuần trước giữa ông Trump và hai Tổng thống Zelensky và Vladimir Putin.

Ông Putin đã bác bỏ đề xuất của ông Trump về lệnh ngừng bắn hoàn toàn kéo dài 30 ngày, mà Ukraine đã tán thành trước đó.

"Chúng tôi đang đạt được nhiều tiến triển", ông Trump nói với các phóng viên trong hôm 25/3, đồng thời nói thêm rằng có "sự thù địch to lớn" trong các cuộc đàm phán. "Có rất nhiều sự thù hận, như bạn có thể thấy, và nó cho phép mọi người tụ họp lại, làm trung gian, phân xử và xem liệu chúng ta có thể ngăn chặn được nó hay không. Và tôi nghĩ điều đó sẽ hiệu quả".

Washington đã dịu giọng với Nga trong những ngày gần đây, với việc đặc phái viên của ông Trump là Steve Witkoff nói rằng ông "không coi ông Putin là kẻ xấu", khiến các quan chức châu Âu lo ngại.

Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov cho biết Kiev sẽ coi bất kỳ động thái nào của tàu quân sự Nga ở khu vực phía đông Biển Đen là hành vi vi phạm và đe dọa, trong trường hợp đó, Ukraine sẽ có toàn quyền tự vệ.

Tạm dừng tấn công cơ sở năng lượng

Nga đã tấn công lưới điện của Ukraine bằng tên lửa và máy bay không người lái trong suốt cuộc chiến, với lý do rằng cơ sở hạ tầng năng lượng dân sự là mục tiêu hợp pháp vì nó giúp tăng cường khả năng chiến đấu của Ukraine.

Gần đây hơn, Ukraine đã tiến hành các cuộc tấn công tầm xa vào các mục tiêu dầu khí của Nga, nơi mà họ cho là cung cấp nhiên liệu cho quân đội Nga và thu nhập để tài trợ cho nỗ lực chiến tranh của mình.

Điện Kremlin cho biết lệnh tạm dừng các cuộc tấn công vào năng lượng sẽ kéo dài trong 30 ngày tính từ ngày 18/3, khi ông Putin lần đầu thảo luận với ông Trump. Tuần trước, Ukraine đã tuyên bố rằng họ sẽ chỉ chấp nhận lệnh tạm dừng như vậy sau khi có một thỏa thuận chính thức.

Thỏa thuận ngừng bắn trên biển giải quyết một vấn đề quan trọng vào đầu cuộc chiến khi Nga áp đặt lệnh phong tỏa hải quân đối với Ukraine, một trong những nước xuất khẩu ngũ cốc lớn nhất thế giới, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu.

Gần đây hơn, các trận chiến trên biển chỉ là một phần tương đối nhỏ của cuộc chiến kể từ khi Nga rút lực lượng hải quân khỏi Biển Đen sau một số cuộc tấn công thành công của Ukraine.

Kiev đã mở lại các cảng của mình và tiếp tục xuất khẩu ở mức độ trước chiến tranh, bất chấp sự sụp đổ của một thỏa thuận vận chuyển Biển Đen trước đó do Liên hợp quốc làm trung gian, tuy nhiên các cảng của họ thường xuyên bị không kích. Ông Zelensky cho biết thỏa thuận mới sẽ ngăn chặn các cuộc tấn công như vậy.

Moscow cho biết thỏa thuận sẽ yêu cầu nới lỏng lệnh trừng phạt bao gồm khôi phục liên kết giữa ngân hàng xuất khẩu nông sản của Nga và hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT. Điều này và các bước khác có thể cần có sự đồng ý từ các nước châu Âu.

Nguồn viettimes