Du khách vào Nam ra Bắc thường ghé xã Phổ Châu (Đức Phổ) không chỉ vì quần thể du lịch sơn thanh hải tú nơi đây, mà còn để thưởng thức mắm nhum - loại mắm làm từ thịt con nhum, dùng tiến vua ngày xưa mà nhiều du khách "phong" là mắm "cung đình".

Con nhum nhỉnh hơn trái chôm chôm, vỏ cứng, có nhiều gai dài, nhọn sắc, màu đen tuyền tua tủa quanh thân. Chúng cư trú nhiều nhất ở những rặng đá ngầm ven biển, sâu khoảng trên dưới 4m. Mùa nhum bắt đầu từ tháng ba (âm lịch) đến Tết Đoan Ngọ. Một người săn nhum từ sáng sớm đến khoảng 3 giờ chiều được khoảng bốn đến năm trăm con, người ta huy động cả nhà dựng lều ngay trên bãi biển để chế biến. Một người dùng dao bổ đôi con nhum, người thứ hai dùng que tre mỏng tách bỏ gân máu, người thứ ba nạo thịt nhum (khoảng 100 con nhum được một ký thịt) cho vào bát đã chứa sẵn nửa lạng muối hột.

Công đoạn cuối là trộn nhẹ đều và trút vào chai, để bảy ngày sau có thể ăn được. Nếu bảo quản mắm nhum thường xuyên trong tủ lạnh, có thể ăn cho đến… tết. Mắm nhum đúng "quy chuẩn" có màu hồng tươi, đặc sệt, vừa múc ra chén hương thơm đã loang cả nhà. Hiện nay giá một lít mắm nhum khoảng 120 nghìn đồng. Nhưng đến tháng năm, tháng sáu (âm lịch) - cao điểm mùa du lịch Sa Huỳnh nhiều du khách có nhu cầu mua về làm quà, nên giá có thể nhích lên khoảng 130 đến 140 nghìn đồng/lít.

Mắm nhum trộn với một ít ớt, tỏi (đặc biệt là tỏi Lý Sơn), nặn tí chanh sẽ dậy lên vị mặn mà, ngọt bùi, cay chua, béo ngậy. Loại mắm này ăn với bún tươi, thịt ba chỉ và rau sống thì… hết chê. Ngoài món mắm, nhum tươi trộn với lòng đỏ trứng gà, rắc một ít lá hành và ớt đỏ xắt mỏng bắc lên bếp, nghe "xèo" một cái là có món chả nhum rất ngon. Một nồi cháo nhum nóng hổi rắc lá ngò tàu, lá húng cũng là món "xì xụp" độc đáo sau tiệc rượu lâng lâng.

K.D (st)