Trước đây, năm 2008, Báo Tây Ninh có phản ánh trường hợp cơ quan Thi hành án dân sự (THADS) tỉnh (nay là Cục Thi hành án dân sự tỉnh) cưỡng chế buộc ông Trần Công Nè giao nhà đất cho ông Ngô Thành Thảo (ngụ ở Hoa Kỳ), người được ông Thảo uỷ quyền nhận tài sản là ông Nguyễn Văn Đính. Sau khi bị cưỡng chế một ngày, ông Nè quay lại “chiếm căn nhà của mình” và ở đến nay. Vụ việc này đã bị cơ quan THADS tỉnh đề nghị cơ quan điều tra xem xét khởi tố. Tuy nhiên, sau thời gian xem xét, được sự phê duyệt của Viện Kiểm sát nhân dân (KSND) Thị xã, cơ quan điều tra Công an Thị xã đã ra quyết định không khởi tố vụ án. Thế nhưng, 3 năm sau, cũng được sự chấp nhận của Viện KSND Thị xã, Công an Thị xã ra quyết định khởi tố vụ án đối với ông Nè về tội không chấp hành án.

Buộc tội của Viện kiểm sát

Sau thời gian điều tra, các cơ quan tố tụng Thị xã đã đưa vụ án ông Trần Công Nè không chấp hành án ra xét xử vào ngày 15.12.2011. Tại phiên toà, đại diện Viện KSND Thị xã, bà Đoàn Thị Sơn Hà đọc bản cáo trạng do ông Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát Thị xã Ngô Văn Lập ký cho biết: Trần Công Nè và ông Ngô Thành Thảo có mối quan hệ làm ăn kinh tế. Năm 1999, ông Nè nợ ông Thảo 198.996.000đ, ông Thảo kiện ra TAND huyện Tân Châu được TAND huyện Tân Châu ra Quyết định số 40/DSST công nhận sự thoả thuận giữa hai bên, ông Nè có trách nhiệm trả số tiền trên cho ông Thảo bằng cách giao cho ông Thảo căn nhà 61,20m² trên phần đất diện tích 152,60m² tại phường 2, Thị xã. Sau khi quyết định của toà án có hiệu lực pháp luật, ông Thảo làm đơn đề nghị cơ quan THADS huyện Tân Châu (nay là Chi cục THADS huyện Tân Châu) lập thủ tục sang tên nhà đất cho ông Nguyễn Văn Đính (người được ông Thảo uỷ quyền nhận tài sản). Cơ quan thi hành án thực hiện đầy đủ các thủ tục thi hành án nhưng ông Nè vẫn không thực hiện quyết định của TAND huyện Tân Châu. Ngày 19.2.2008, cơ quan THADS tỉnh rút hồ sơ về tỉnh thi hành. Sau đó, THADS tỉnh làm các thủ tục thi hành án nhưng ông Nè không chấp hành. Ngày 18.4.2008, THADS tỉnh tổ chức cưỡng chế giao nhà đất cho ông Đính. 11 giờ ngày 19.4.2008, ông Nè cùng gia đình trở về chiếm lại căn nhà. Công an phường 2 đến lập biên bản ông Nè về hành vi không chấp hành quyết định cưỡng chế của cơ quan thi hành án. Vì vậy, Viện KSND Thị xã buộc tội ông Nè không chấp hành án, được quy định tại Điều 304 BLHS.

Khôi phục thời hiệu không đúng quy định

Tại phiên toà, khi được Hội đồng xét xử hỏi về hành vi chiếm lại nhà của mình, bị cáo Trần Công Nè trả lời, việc cơ quan thi hành án cưỡng chế giao nhà, ông không chống đối. Nhưng ông quay về nhà chiếm ở trở lại vì thấy việc làm của THADS là sai, nhất là việc khôi phục thời hiệu thi hành án. Ông Nè cũng cho rằng ông Đính nhận uỷ quyền của ông Thảo không đúng quy định pháp luật, cũng như việc toà buộc giao diện tích đất sai với thực tế và không đưa quyền lợi của vợ ông vào quyết định thoả thuận của các đương sự. Về trình tự thủ tục, ông Nè cho rằng, cả THADS Tân Châu và THADS tỉnh đều sai. THADS Tân Châu ra quyết định thi hành, ông Nè khiếu nại THADS Tân Châu thì THADS tỉnh lại rút hồ sơ về tỉnh mà không thu hồi hoặc huỷ quyết định của THADS Tân Châu. Đối với bản án sai, theo quy định, cơ quan THADS không được cưỡng chế mà phải yêu cầu toà án giải thích hoặc kiến nghị kháng nghị bản án nhưng THADS không làm mà lại cưỡng chế. Cơ quan THADS ra quyết định cưỡng chế giao nhà đất và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (CNQSDĐ) nhưng khi tổ chức chỉ cưỡng chế giao nhà đất. Bởi vì, trước đó, ông Đính đã mạo danh ông Nè làm giấy CNQSDĐ và chiếm giữ đến nay, nhưng vẫn được THADS tỉnh chấp nhận. Việc làm sai trái này, hiện nay đã được cấp có thẩm quyền thu hồi giấy CNQSDĐ. Như vậy rõ ràng THADS tỉnh đã cưỡng chế sai nội dung bản án. Ông Nè cho rằng, nếu bản án đúng, thì việc ông về chiếm lại căn nhà cũng chỉ bị xử lý dân sự, theo quy định tại Công văn số 404/BTP-THA của Bộ Tư pháp.

Bào chữa cho bị cáo Nè, luật sư Lý Thanh An – Đoàn luật sư Tây Ninh lập luận rằng “quyết định của toà án có vấn đề”. Quyết định này vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng dân sự, vì không đưa vợ ông Nè là bà Lý Thị Lan tham gia tố tụng, trong khi tài sản đó bà Lan là đồng sở hữu. Việc này, Công an Thị xã và Viện KSND Thị xã đã có công văn xác định, thể hiện trong hồ sơ vụ án. Luật sư An cũng cho rằng, thời hiệu thi hành án đã hết. Bởi vì, quyết định của toà án có hiệu lực năm 1999, nhưng mãi 7 năm sau mới khôi phục thi hành mà không chứng minh là đương sự có trở ngại khách quan theo quy định. Đơn khôi phục thời hiệu thi hành án của ông Ngô Thành Thảo, ngụ tại Hoa Kỳ nhưng ghi địa chỉ thường trú trước ngày 16.9.2005 tại ấp Long Yên, xã Long Thành Nam, huyện Hoà Thành là không chính xác. Luật sư An cũng khẳng định, ông Thảo uỷ quyền cho ông Đính là hoàn toàn không đúng trình tự pháp luật nên ông Đính không đủ tư cách để đóng vai trò là người được thi hành án và nhận tài sản. Hợp đồng uỷ quyền không có giá trị pháp lý vì THADS thực hiện cưỡng chế giao tài sản cho ông Đính ngày 18.4.2008 nhưng đến 2 tháng sau, tháng 6.2008, ông Đính mới làm hợp đồng uỷ quyền. Luật sư An cho rằng, hành vi ông Nè quay trở lại căn nhà bị cưỡng chế để ở là không cấu thành tội không chấp hành án. Bởi vì, đặt trưng của hành vi không chấp hành án được thể hiện bằng những hành động chống đối như giằng co, xô đẩy hoặc chửi bới, chống cán bộ thi hành án. Trong khi đó, trong quá trình cưỡng chế, ông Nè không chống đối mà chấp hành lệnh cưỡng chế, ra đi. Bị cáo Nè trở về nhà mình là để giải quyết những vấn đề tồn đọng như: chi phí sửa chữa nhà sau khi có quyết định của toà án, phần thừa 14,50m2 do diện tích chênh lệch giữa diện tích trong quyết định của toà án so với diện tích đất thực tế, và do giao nhà không đúng người nhận như trong quyết định thi hành án. Hành vi của ông Nè là một sự tranh chấp dân sự với ông Thảo, sau hành vi thứ nhất đã xong (cưỡng chế thi hành án). Vì vậy, ông Thảo có quyền kiện ra toà theo thủ tục tố tụng dân sự. Luật sư An cũng dẫn chứng Công văn số 404/BTP-THA ngày 24.2.2005 của Bộ Tư pháp quy định, việc sửa chữa nhà được thực hiện sau khi có bản án, quyết định của toà án thì phải tổ chức cho các bên thoả thuận, cũng như pháp luật về thi hành án cũng nêu rõ, khi bản án có sai sót, cơ quan thi hành án không được cưỡng chế mà phải có văn bản yêu cầu xem xét, kháng nghị hoặc yêu cầu toà án giải thích bản án.

Nếu sai thi hành án chịu (!?)

Trong phần tranh luận, vị đại diện Viện KSND Thị xã cho rằng, về thời hiệu thi hành án, ông Thảo có 2 đơn đề nghị thi hành án sau khi quyết định của toà án có hiệu lực pháp luật nên nói ông Thảo hết thời hiệu thi hành án là không có cơ sở. Đồng thời, trong thời gian thi hành án, ông Nè có lập hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ nhưng sau đó bội ước làm cho ông Thảo yêu cầu thi hành án không đúng hạn. Đồng thời, THADS huyện Tân Châu có thiếu sót trong việc chưa hướng dẫn cho các đương sự về thủ tục nên THADS Tân Châu khôi phục thời hiệu thi hành án là có cơ sở và đúng quy định pháp luật. Về giấy uỷ quyền, “chưa có cơ quan có thẩm quyền nào xác định việc giấy uỷ quyền của ông Thảo cho ông Đính là đúng hay sai”. Việc cơ quan THADS làm sai, cưỡng chế giao tài sản không đúng đối tượng, THADS sẽ chịu trách nhiệm(!?)

Tranh luận với VKS, luật sư Lý Thanh An không đồng tình ý kiến của VKS (việc uỷ quyền nhận tài sản sai, sau này THADS sẽ chịu trách nhiệm). Bởi vì, cũng trong vụ án này, VKS thừa nhận THADS Tân Châu có sai sót, nhưng THADS Tân Châu “đâu có chịu trách nhiệm”. Việc VKS cho rằng quyết định của Toà án Tân Châu là do sự tự nguyện của ông Nè, nhưng luật sư An cho rằng, tự nguyện phải đúng pháp luật, tức phải xem xét đến quyền lợi của vợ bị cáo Nè trong khối tài sản mà ông Nè giao cho ông Thảo. Về phía bị cáo Trần Công Nè cũng có ý kiến, VKS là cơ quan giám sát việc thực hiện pháp luật, mà không xem xét việc giấy uỷ quyền của ông Thảo có đúng pháp luật hay không, lại viết trong cáo trạng rằng ông Thảo có uỷ quyền cho ông Đính?

Mặc dù, có nhiều vấn đề chưa được làm rõ nhưng chủ toạ phiên toà, thẩm phán Vũ Văn Khanh vẫn tuyên phạt ông Trần Công Nè 12 tháng tù về tội không chấp hành án.

ĐỨC TIẾN