Hoạt động hiệu quả của các tổ tiết kiệm và vay vốn các xã, phường, thị trấn góp phần nâng cao thu nhập người dân (Trong ảnh: Phòng giao dịch thị xã Hoà Thành thuộc Ngân hàng Chính sách xã hội chi nhánh tỉnh Tây Ninh giải ngân vốn cho người dân)

Nhiều xã không duy trì được kết quả sau đạt chuẩn

Các chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó có Chương trình xây dựng NTM có ý nghĩa quan trọng, tạo nguồn lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và thực hiện chính sách an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước. Việc thực hiện chương trình này trên địa bàn tỉnh đạt nhiều kết quả tích cực, tuy nhiên, so với mục tiêu giai đoạn 5 năm 2021-2025 còn chậm; chất lượng đạt chuẩn và công tác duy trì bền vững kết quả sau đạt chuẩn còn hạn chế. Nhiều địa phương đạt chuẩn theo bộ tiêu chí NTM ở giai đoạn trước, đến nay chưa đáp ứng được một số yêu cầu của bộ tiêu chí NTM giai đoạn 2021-2025. Một số công trình hạ tầng chưa thực sự được quan tâm duy tu, bảo dưỡng thường xuyên, bị xuống cấp.

Qua khảo sát và giám sát chuyên đề về thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025 của HĐND tỉnh cho thấy một số chỉ tiêu, tiêu chí chưa bền vững hoặc còn nhiều hạn chế, bất cập. Có thể kể đến như chỉ tiêu tỷ lệ dân số được quản lý sức khoẻ đạt từ 90% trở lên (chỉ tiêu 14.2 - NTM nâng cao); chỉ tiêu tỷ lệ dân số có sổ khám, chữa bệnh điện tử; tỷ lệ người dân tham gia và sử dụng ứng dụng khám, chữa bệnh từ xa… Đây là những chỉ tiêu rất khó đánh giá do hiện nay tỉnh chưa triển khai thực hiện hồ sơ bệnh án điện tử.

Hay như tiêu chí trường học phải đạt tiêu chuẩn cơ sở vật chất mức độ 1 và có ít nhất 1 trường đạt chuẩn cơ sở vật chất mức độ 2, qua khảo sát nhiều xã không bảo đảm tiêu chí này, do hầu hết các trường học được xây dựng trước năm 2020, hoặc có quy mô nhỏ chưa bảo đảm theo quy định.

Ngoài ra, các tiêu chí về nước sạch, tiêu chí nghèo đa chiều, xã có hợp tác xã hoạt động hiệu quả, chỉ tiêu có tổ khuyến công cộng đồng hoạt động hiệu quả, tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn, tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế, quy hoạch… đều gặp rất nhiều vướng mắc, khó thực hiện hoặc thực hiện đạt mức thấp.

Theo báo cáo giải trình về thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM của UBND tỉnh trình kỳ họp thứ 10 HĐND tỉnh, toàn tỉnh có 61/71 xã đạt chuẩn NTM (55 xã đạt chuẩn giai đoạn 2016-2020, 6 xã đạt chuẩn giai đoạn 2021-2025); 17 xã đạt chuẩn NTM nâng cao (8 xã đạt chuẩn giai đoạn 2016-2020, 9 xã đạt chuẩn giai đoạn 2016-2020). Qua rà soát, có 45 xã đạt chuẩn NTM và 5 xã đạt chuẩn NTM nâng cao theo bộ tiêu chí giai đoạn 2016-2020 chưa duy trì đạt chuẩn NTM đáp ứng theo yêu cầu của bộ tiêu chí giai đoạn 2021-2025.

Thu hoạch lúa tại xã Phước Chỉ, thị xã Trảng Bàng (ảnh: Xuân Vũ)

Điều chỉnh nhiệm vụ xây dựng NTM từ nay đến cuối giai đoạn

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025 đặt chỉ tiêu 100% xã đạt chuẩn NTM (trong đó có 36 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 12 xã NTM kiểu mẫu, phấn đấu đến năm 2025 có ít nhất 50% huyện đạt chuẩn huyện NTM). Chỉ tiêu nghị quyết được UBND tỉnh cụ thể hoá bằng kế hoạch, chỉ đạo thực hiện, trong đó đặt ra mục tiêu cao hơn để phấn đấu thực hiện.

Tuy nhiên, trước tình hình nhiều địa phương không duy trì tiêu chí NTM sau đạt chuẩn và nguồn lực của tỉnh chưa đủ để thực hiện đạt chỉ tiêu nghị quyết đặt ra, vấn đề “điều chỉnh chỉ tiêu nghị quyết về xây dựng NTM hay không?”, “phân bổ nguồn lực xây dựng NTM trong hai năm cuối nhiệm kỳ ra sao?” đã được Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh thảo luận kỹ tại kỳ họp thứ 31. Tại kỳ họp thứ 10 HĐND tỉnh khoá X, các đại biểu tiếp tục thảo luận để thống nhất, biểu quyết thông qua nghị quyết kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024, trong đó có chỉ tiêu xây dựng NTM.

Lý giải nguyên nhân nhiều xã đã được công nhận đạt chuẩn lại bị “rớt” tiêu chí NTM giai đoạn 2021-2025, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Đình Xuân cho biết, chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ lần thứ XI nhiệm kỳ 2020-2025 được xây dựng trong bối cảnh kinh tế - xã hội đang ở giai đoạn phát triển ổn định, các tiêu chí NTM nhẹ hơn. Giai đoạn 2021-2025, Chính phủ điều chỉnh các chỉ tiêu xây dựng NTM theo hướng khó hơn, đòi hỏi kinh phí cao hơn trong khi tình hình kinh tế - xã hội giai đoạn này gặp nhiều khó khăn do đại dịch Covid-19 và bị tác động bất lợi bởi khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Từ đó ảnh hưởng rất lớn đến thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, trong đó có xây dựng NTM.

Trồng sầu riêng tại xã Tân Bình, huyện Tân Biên

“Qua thảo luận, tham khảo ý kiến của các sở, ngành, địa phương, Sở nhận thấy nếu vẫn giữ chỉ tiêu NTM như Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XI và nỗ lực thêm thì vẫn hoàn thành ở mức độ nào đó nhưng chắc chắn chất lượng không cao. Bởi vì việc đầu tư dàn trải cốt chỉ để hoàn thành chỉ tiêu sẽ khiến xây dựng NTM không thực chất, không thực sự cải thiện đời sống người dân vùng nông thôn và không bền vững”- Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhận định.

Kết luận nội dung định hướng xây dựng NTM tại kỳ họp thứ 10 HĐND tỉnh khoá X, Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch HĐND tỉnh Nguyễn Thành Tâm cho biết, trên cơ sở đánh giá kết quả đạt được thời gian qua, cân nhắc về điều kiện, nguồn lực của tỉnh trong những năm còn lại, HĐND tỉnh thống nhất việc điều chỉnh nhiệm vụ xây dựng NTM đến cuối giai đoạn theo hướng tập trung nguồn lực để hoàn thành và bảo đảm duy trì bền vững, thực chất cho 100% các xã đạt chuẩn NTM theo tiêu chí mới, 1 huyện đạt chuẩn NTM và phấn đấu đạt mức cao nhất các tiêu chí xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu để tiếp tục thực hiện trong giai đoạn tới.

Bên cạnh đó, thống nhất quan điểm chỉ đạo: mặc dù việc phân bổ nguồn lực tập trung ưu tiên cho các xã, huyện có khả năng thực hiện đạt nhưng tất cả các địa phương trên địa bàn tỉnh đều phải nâng cao trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt chương trình này; tích cực vận động người dân thực hiện, duy trì các chỉ tiêu, tiêu chí “mềm” không cần nhiều nguồn lực.

Phương Thuý